به گزارش اقتصادآنلاین، طرح انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان با هدف تأمین آب این استان، سوم تیرماه امسال با امضای 43 نفر از نمایندگان، به مجلس شورای اسلامی ارائه شده است. هدف از ارائه این طرح رفع مشکلات ناشی از کمبود آب مناطق مختلف استان سیستان و بلوچستان از طریق شیرین سازی و انتقال آب دریا به مناطق بحرانی استان و با اولویت شهرهای زاهدان و زابل عنوان شده است.
در این گزارش عنوان شده که درحال حاضر، کشور با بحران آب بی سابقه ای مواجه است و استان های جنوبی و به خصوص استان خشک و کم آب سیستان و بلوچستان بیشتر از سایر مناطق کشور در معرض آسیب های ناشی از این بحران است، لذا با توجه به اینکه استان سیستان و بلوچستان با مشکلات عدیده ای به لحاظ تأمین آب مواجه است، شیرین سازی و انتقال آب با اولویت مناطق بحرانی مورد تأیید اکید است. آب استان سیستان و بلوچستان، در حال حاضر عمدتاً از مناطق مرزی شرقی و جنوب شرقی تأمین می شود و از این منظر کاملا به آب ورودی از افغانستان از طریق رودخانه هیرمند وابسته است و خشکسالی های پی در پی و پدیده تغییر اقلیم، به مشکلات تأمین آب این منطقه از کشور دامن زده است.
در این گزارش ذکر شده که بررسی سوابق تاریخی نشان می دهد تأمین حقابه رودخانه هیرمند از طرف کشور افغانستان همواره دچار چالش بوده و علاوه بر این امر با حاکم شدن دوره های خشکسالی در کشور افغانستان، ورود آب از این کشور به رودخانه هیرمند در طولانی مدت با عدم قطعیت های فراوانی روبه رو خواهد بود. به طوری که در حال حاضر با قطع جریان آب رودخانه هیرمند تالاب های هامون تقریباً به طور کامل خشک شده اند و علاوه بر مشکلات معیشتی که برای مردم منطقه رخ داده است، مشکلات زیست محیطی عدیده ای ازجمله بروز توفان های گردوخاک را برای مردم منطقه رقم زده است.
در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش های مجلس عنوان شده که با توجه به مسائل امنیتی حاکم بر مرزهای شرقی، حفظ ثبات و امنیت در این مناطق اهمیت بسیاری دارد. این در حالی است که تأمین پایدار آب برای این مناطق باعث حفظ جمعیت ساکن در این مناطق شده و مانع مهاجرت مردم از این مناطق خواهد شد. چنانچه مشکلات ناشی از خشکسالی و تبعات آن ازجمله کم آبی این مناطق مرتفع نشود، با افزایش مهاجرت و خالی شدن مرزها از سکنه، امنیت این مناطق نیز به مخاطره خواهد افتاد.
همچنین در گزارش مذکور عنوان شده که استفاده از ظرفیت آب دریا و شیرین سازی آن به منظور تأمین آب مناطق بحرانی، موضوعی است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. درحال حاضر کشورهای حاشیه خلیج فارس و ازجمله عربستان سهم بالایی از شیرین سازی آب دریا را به خود اختصاص داده اند، درحالی که سهم ایران در این زمینه تنها 2 درصد است.
طبق این گزارش در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه در ماده 36 هم به استفاده از پتانسیل آب دریا جهت تأمین آب آشامیدنی مناطق جنوبی اشاره شده است و مقرر شده تا پایان اجرای قانون برنامه ششم توسعه حداقل 30 درصد آب آشامیدنی مناطق جنوبی کشور از طریق شیرین کردن آب دریا تأمین شود. اگرچه شیرین سازی و انتقال آب ممکن است برخی مشکلات زیست محیطی را نیز به همراه داشته باشد، اما وضعیت آب مناطق شرقی و جنوب شرقی به حدی بحرانی است که حفظ امنیت آبی این منطقه از اولویت بالاتری برخوردار است زیرا امنیت آبی، امنیت منطقه را به دنبال خواهد داشت.
به موجب گزارش مرکز پژوهش های مجلس این طرح از نظر فنی واجد ایراداتی است. ازجمله اینکه در متن طرح به حجم آب مورد نیاز جهت شیرینسازی و انتقال اشاره نشده است، مبدأ و مقصد دقیق برای انتقال آب مشخص نیست و از این نظر ابهام دارد، مسیر انتقال آب مشخص نشده و نویسندگان طرح هیچ اشاره ای به نحوه انتقال آب نکرده اند و بنابراین با توجه به مشخص نبودن نحوه انتقال و مسیر آن، برآورد هزینه های طرح نیز مسیر نخواهد بود.
همچنین در این گزارش موارد مصرف آب در متن طرح مشخص نشده و در شرایطی که انتقال آب می تواند با هدف تأمین آب در بخش شرب، کشاورزی، صنعت و یا محیط زیست انجام پذیرد، بنابراین لازم است در متن طرح به موارد مصرف و هدف از انتقال آب اشاره شود.
گزارش مذکور طرح انتقال آب دریای عمان به سیستان و بلوچستان را از منظر حقوقی و بودجه ای حائز اهمیت دانسته و در عین حال تاکید کرده که در حال حاضر بودجه های عمرانی کشور بسیار محدود بوده و احتمالا در سال جاری هم محدودتر خواهد شد. بنابراین با توجه به هزینه های بسیار بالای طرح های انتقال آب، به نظر می رسد که اجرای طرح های این چنینی به لحاظ بودجه ای با مشکلاتی مواجه خواهد بود.
در جمع بندی این گزارش آمده که طرح انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان با هدف رفع کمبود آب مناطق مختلف استان سیستان و بلوچستان با اولویت شهرهای زاهدان و زابل، به طور کلی مورد تأیید بوده و پس از رفع ابهامات و ایرادات حقوقی وارده، تصویب آن مورد تأیید است. زیرا به دلیل خشکسالی های پی در پی و همچنین اقلیم خشک منطقه، حتی تأمین آب شرب این منطقه از کشور دچار بحران جدی است و باید هرچه سریع تر اقدام عملی و جدی برای به حداقل رساندن مشکلات ناشی از بحران آب در این منطقه صورت پذیرد.
