خبرگزاری مهر-گروه فرهنگ: علی‌الله سلیمی نویسنده و روزنامه‌نگار در سومین یادداشت نوروزی خود برای کتابخانه مهر در سال 96 به معرفی کتاب «کافه خیابان گوته» برای مطالعه پرداخته است.
این یادداشت را در ادامه می‌خوانیم:
داستان «کافه خیابان گوته» برای خوانندگان آثار شاه آبادی، موضوع آشنا و شناخته شده‌ای دارد؛ مرور و غوطه خوردن در بخش دیگری از تاریخ معاصر ایران با ابزار داستان که پیش از این هم نویسنده دلبستگی خود به این حوزه را نشان داده است.
شاه آبادی تاریخ را می‌شناسند و بهتر است بگوییم دغدغه تاریخ دارد. برای همین وقتی می‌خواهد داستان بنویسد، گویی قرار است بخشی دیگر از تاریخ معاصر ایران را روایت کند. با وسواس به جزئیات تاریخی می‌پردازد و شخصیت‌های خیالی و داستانی او گاه چنان با شخصیت‌های تاریخی در هم می‌آمیزند که در مواردی تشخیص مرز خیال و واقعیت در داستان‌های این نویسنده واقعا دشوار می‌شود.
در رمان اخیر شاه‌آبادی، «کافه خیابان گوته» پرداخت شخصت کیانوش مستوفی به گونهای است که یادآور شخصیت‌های مشابه زیادی در تاریخ معاصر است و برای همین این شخصیتِ ساخته و پرداخته ذهن نویسنده به یک تیپ آشنای تاریخی بیشتر نزدیک است تا یک شخصیت داستانی که ویژگی‌های محنصر به فردی داشته باشد. در مرحله بعد، پیرنگ داستان هم به نمونه‌های مشابه نزدیک می‌شود؛ شکل گیری و فعالیت گروه‌های کوچک چریکی که سرانجام توسط حکومت مرکزی از هم پاشیده می‌شود. با این حال، نویسنده سعی کرده فرم تازه ای به این پیرنگ آشنا بدهد و آن را با بیان تازه ای روایت کند.
عنوانی که برای داستان انتخاب شده ظاهرا در راستای این تلاش نوآورانه است و محیط داستان را به فضای تازه و متفاوتی برده است. همچنین بین زمان وقوع حوادث داستان و زمان روایت هم فاصله قابل توجهی ایجاد شده تا شائبه روایت صرف تاریخی تا حدودی از بین برود. نقش راوی داستان هم در این بین تعیین کننده است. او علاقه چندانی به تاریخ ندارد، نویسنده است و دغدغه پژوهش ادبی دارد. آشنایی اتفاقی او با قهرمان اصلی داستان، کیانوش مستوفی هم تاکیدی بر این مسئله دارد.
راوی داستان که برای تحقیق روی اشعارهاینریش‌هافمن به موزه ای در فرانکفورت سفر کرده است، کاملا به صورت اتفاقی با کیانوش مستوفی آشنا و وارد ماجراهای زندگی این فرد می‌شود. کیانوش از خانواده ای با پیشینه ای مشهور و تاثیرگذار در تاریخ معاصر است و خود سرگذشت غم انگیزی دارد که با فعالیت‌های چریکی او در دهه‌های گذشته گره خورده است. بنابر این به غیر از توضیحات اولیه و مختصری که راوی درباره خود و موقعیتش می‌دهد، فصل‌های بعدی و اصلی به کیانوش و اطرافیانش اختصاص یافته است.
با توجه به چنین موقعیتی که برای داستان شاه آبادی پیش می‌آید و او را مجبور می‌کند خط اصلی داستان را به کیانوش بسپارد، اما نویسنده می‌کوشد راوی اصلی همه فصل‌های بعدی فقط کیانوش نباشد که خط روایی داستان را دچار یکنواختی کند. بنابر این، بخشی از روایت داستان به یکی از دوستان کیانوش، کیوان رجب زاده سپرده می‌شود که در زمان مبارزات چریکی، یکی از چهار نفر گروه کوچکی را تشکیل می‌داده که کیانوش هم عضوی از این گروه کوچک بوده است. البته روایت کیوان در قالب نامه است که گویا برای کیانوش نوشته و او حتی برخی از آنها را نخوانده و به صورت یکجا در اختیار راوی قرار داده است. بخش دیگری که در فواصل بین فصل‌های رمان گنجانده شده، قطعه‌های معمولا کوتاهی است که نویسنده ادعا می‌کند از مجموعه «پیتر شلخته» هاینریش‌هافمن انتخاب کرده است.
طبعا باید رابطه قدرتمندی بین این بخش‌ها باشد که در نهایت باعث انسجام بخش‌های به ظاهر پراکنده رمان شود. در قرائت اول رمان این رابطه‌ها وضوح چندانی ندارد. مگر این که ارجاعات بیرون از متن به کمک مخاطب بیاید. تشابه رویدادهای تاریخی رمان با قطعه‌هایی که در این اثر به‌هاینریش‌هافمن منتسب شده است، در نگاه اول چندان معلوم نیست. اگر فرض را بر این بگذاریم که همه این‌ها بهانه ای است که سرگذشت کیانوش مستوفی و ماجراهای حلقه چریکی آنها روایت شود و شواهد زیادی این مسئله را تایید می‌کند، آن وقت بهانه روایت در این اثر جایگاه واقعی خود را از دست می‌دهد و هر بهانه دیگری می‌توانست چنین نقشی را در این اثر به عهده بگیرد.
حجم قابل توجهی از رمان «کافه خیابان گوته» به روایت پیشینه خانوادگی کیانوش مستوفی می‌پردازد که به نظر می‌رسد جزو دغدغه‌های اصلی نویسنده بوده که این روی مسئله تمرکز بیشتری داشته باشد. اما به نظر می‌رسد چنین رویکردی از الزمات این اثر نبوده است. در مجموع، رمان کافه خیابان گوته، داستانی خواندنی با چاشنی تاریخ است که از دلمشغولی نویسنده به این حوزه حکایت دارد و گویا برای حمیدرضا شاه آبادی، معنای داستان با تاریخ غرابت بسیاری دارد و او هنوز شیفته این حوزه است.
کتاب «کافه خیابان گوته» نوشته حمیدرضا شاه آبادی با ویراستاری احمد پورامینی، طراحی جلد توسط کیانوش غریب پور، در 256 صفحه با شمارگان 1100 نسخه و قیمت 13500 تومان از سوی نشر افق در تهران چاپ و منتشر شده است.
