به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری میزان، یکی از عوامل تعیین کننده و کلیدی در رسیدن به این اهداف توسعه کشاورزی است. برخورداری از محصولات کشاورزی دارای مزیت تولیدی و صادراتی به منظور برقراری یک جریان با ثبات در فرایند رشد و توسعه میباشد.
توسعه صادرات محصولات کشاورزی موجب شکوفائی بخش کشاورزی میگردد که به نوبه خود زیر بنای توسعه اقتصادی میباشد.
از آنجاییکه زراعت تهداب اقتصاد افغانستان را تشکیل می دهد، باید به آن به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه توجه خاص صورت گیرد. از طرف دیگر بسیار مهم است تا بذرهایی برای کشت انتخاب شوند که بیش ترین بهره وری اقتصادی را دارا باشند. در میان محصولات مختلف تولیدی در بخش کشاورزی، زعفران و تریاک دو کالای است که ارزش اقتصادی فوق العاده ای دارد و جزء محصولات خاص شناخته شده است.
نظر به تحقیقات سازمانهای بینالمللی، افغانستان بالا ترین تولید کننده تریاک و صادرکننده این محصول در جهان محسوب می شود و در مقابل تقریباً پایین ترین تولیدکننده محصول زعفران در جهان است. تولید و صادرات گسترده محصول تریاک افغانستان بدون هیچ شکی در بازار های جهانی از اهمیت خاصی برخودار است. اما از زعفران افغانی به علت عدم برند معیاری، در بازارهای جهانی تقریباً هیچ نامی در این زمینه شاید هم وجود نداشته باشد.
لذا برای از بین بردن تریاک و جایگزینی این محصول، نیازمند راهکارهایی لازم و موثر در این زمینه است.
تردیدی نیست که امروزه اقتصاد کشور افیونی شده و تریاک در محصول ناخالص داخلی از جایگاه ویژه ای برخودار می باشد. مطابق یافته های بدست آمده حاصل از تحقیقات دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل با همکاری دولت افغانستان، همه ساله اقدام به ارزیابی سطح اراضی زیر کشت خشخاش و تولید تریاک در افغانستان می نماید، در ارزیابی های که این سازمان در سال 2010م داشته، سطح اراضی زیر کشت خشخاش در افغانستان به ( 123000 هکتار) میرسد که مجموعاً 1/6 درصد از مجموع اراضی کشاورزی در افغانستان زیر کشت خشخاش قرار دارد و طبق برآورد های بعمل آمده، دو سوم مجموع کشت جهانی خشخاش درافغانستان صورت میگرد. از آن زمان تا کنون تغییر چندانی در اراضی زیر کشت خشخاش به وجود نیامده است.
از طرف دیگرکشت خشخاش و تولید تریاک در افغانستان ارتباط منسجمی با ناامنی دارد. به عبارت دیگر، وجود ناامنی و بی ثباتی از مهمترین عوامل اثرگذار در افزایش کشت خشخاش و تولید تریاک در مناطق مختلف افغانستان به شمار می آیند. از این رو شاهد هستیم که هلمند به عنوان ناآرام ترین ولایت افغانستان، بیشترین سطح اراضی زیر کشت خشخاش را داراست.
طبق آمارهای رسمی، بیش از نیمی ( 53 %) از مجموع کشت خشخاش در افغانستان در ولایت هلمند صورت می گیرد. به طور کلی، ولایت های جنوبی و غربی افغانستان بعنوان نا آرم ترین و پر خطر ترین ولایت ها از سوی سازمان ملل متحد طبقه بندی شده اند.
در نگاهی دیگر کشت خشخاش از نظر اقتصادی در طولانی مدت نه به نفع دولت و نه به نفع کشاورزان می باشد، زیرا تمام سود حاصل از فروش خشخاش سهم مافیای مواد مخدر و گروههای تروریستی می شود. به علاوه تولید و پروسس مواد مخدر غیر قانونی و باعث اعتیاد فرزندان کشور میشود. بناً در این شرایط می توان با کشت زعفران به عنوان جایگزینی برای خشخاش، به رشد پایدار اقتصادی کشاورزان، مردم و نیز اقتصاد ملی کمک کرد.
زعفران را با توجه به اهمیت اقتصادی بسیار بالا و ارز آوری فراوان، می توان به عنوان یک محصول کاملاً اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار داد و جایگزین کشت تریاک کرد. از آنجایی که میزان ارز آوری زعفران معادل یک میلیون تن گندم می باشد یک فرصت اقتصادی به شمار می آید. گزارش ها و آمار های به دست آمده از منابع رسمی، از جمله دیپارتمنت انکشاف پایدار منطقه جنوب آسیا در تحقیقات، زنجیره ارزش زراعتی با اطلاعات کافی نشان میدهد که زعفران به عنوان یک بدیل پر منفعت جایگزین کشت خشخاش شده می تواند و این محصول از حمایت قابل ملاحظه دولت، تمویل کنندگان و موسسات غیر دولتی برخوردار می باشد. حال آنچه مهم و ضروری می باشد افزایش ارزش افزوده این محصول جهت عرضه به بازار مصرف است.
تولید جهانی زعفران تخمینا در حدود 200 تن در سال می باشد. بزرگترین تولید کننده زعفران ایران بوده و به تعقیب آن اسپانیا میباشد. در 10 سال اخیر ایران در تولید زعفران رشد سریع داشته است. در حالیکه تولیدات اسپانیا کاهش یافته است. بنابر احصائیه اداره comtrade ملل متحد، ارزش مجموعی صادرات زعفران 377 میلیون دالر امریکائی می باشد که تقریبا 81 فیصد آن مربوط کشورهای آسپانیا و ایران می باشد. سایر صادر کنندگان شامل کشور های سویس، فرانسه، هالند، ایالات متحده امریکا، ایالات متحده عربی و جاپان میباشند.
افغانستان، به دلیل اینکه فقط 1500 کیلو گرام زعفران را در سال 2009 تولید نموده بود تا به حال به عنوان صادر کننده کلیدی زعفران وارد صحنه نشده است. بنابر احصائیه های اداره comtrade ملل متحد، ارزش صادرات زعفران افغانستان طی سال های 2006 الی 2008 میلادی به 160000 دالر امریکائیی بالغ میگردید که به کشور های وارد کننده از جمله اسپانیا (81 فیصد) ، ایتالیا (15 فیصد)، هندوستان (2 فیصد) و ایالات متحده آمریکا (2 فیصد) صادر گردید.
اگر چند فعالیت های حمایتی در زمینه زعفران درجریان تولید، پروسس و بسته بندی، توزیع و صادرات از سوی شورای اجتماعی زعفران کاران در حدی نبوده است که بتواند نظام تولید و صادرات این محصول را همزمان با توسعه سطح زیر کشت دگرگون کند و محصول در یک نظام بازار گرا تولید، توزیع و صادر گردد. اما تا جای اقدامات اندکی مانند تاسیس بعضی از شرکت های پروسس و بسته بندی، انجمن های زعفران کاران درسطح ولایت ها انجام شده است.
چون سیستم تولید، فصل رشد و تکثیر زعفران با دیگر گیاهان متفاوت است از اینرو در شرایط کنونی باید راهکارهایی لازم و موثر در این زمینه روی دست گرفته شود تا از طریق زرع زعفران هم مشکلات اقتصادی مردم مرفوع گردد و هم به عنوان یک کشت جایگزین و اشتغالزا جای کشت کوکنار را بگیرد که این راهکارها میتواند قرار زیل باشد:
• تدوین برنامه های کاهش هزینه های تولید زعفران
• تدوین برنامه جامع بهبود جهت تولید و عملکرد زعفران
• حمایت از صادرات زعفران
• تدوین برنامه فروش محصولات با کیفیت با بسته بندی های متفاوت در بازارهای مورد هدف
• مدیریت خرید و صادرات زعفران های تولیدی توسط کشورهای همسایه
• جلوگیری از قاچاق محصولات تولیدی به خارج از کشور
لذا دولت ازجمله وزارت زراعت، وزارت مبارزه با مواد مخدر، ریاست اتاق های تجارت افغانستان و نهادها و موسسات ملی وبین المللی از کشت و تولید زعفران در افغانستان حمایت جدی نمایند. تا باشد روزی شاهد گسترش کشت، بدیل مناسب، تولید و صادرات زعفران افغانستان باشیم.
/
