فشار خون بالا چیست؟

عواملی وجود دارد که منجر به فشار خون بالا می‌‌شود. مانند وراثت، جنس مرد، اندام درشت، مصرف زیاد نمک، مصرف غذاهای چرب و همچنین کم پتاسیم، اضافه وزن و اضطراب های روانشناسی.

تحریریه گروه ترجمه زندگی آنلاین

با هر ضربان قلب، ماهیچه قلب منقبض شده و فشار و نیرویی تولید می‌‌کند که می‌‌تواند مقدار مشخصی از خون را به درون آئورت منتقل کند.

بخشی از این موج فشاری ابتدا با انبساط دیواره قابل ارتجاع قلب متوقف می‌‌شود. سپس فشار این دیواره در مرحله استراحت ماهیچه، افزایش یافته و خون را به سمت جلو پیش می‌‌راند.

بالا بودن فشارخون نشان از خروجی بیشتر خون از قلب به وسیله ضربان تندتر قلب، یا حجم خون بیشتر و یا باریک تر شدن سرخرگ ها و در نتیجه مقاومت بیشتر، دارد.

اگر علت فشارخون، یکی از این دلایل شناخته شده باشد، به آن فشارخون ثانویه گفته می‌‌شود. 90 درصد فشارخون‌های بالا، فشارخون اولیه و یا اصلی هستند که علت اصلی آنها هنوز مشخص نیست.

با اینحال عواملی وجود دارد که منجر به فشارخون بالا می‌‌شود.

از این عوامل می‌‌توان به وراثت، جنس مرد، اندام درشت، مصرف زیاد نمک، مصرف غذاهای چرب و همچنین کم- پتاسیم، اضافه وزن و اضطراب های روانشناسی اشاره کرد.

نوع فشار خون عدد سیستولیک (میلی متر جیوه) عدد دیاستولیک (میلی متر جیوه)

فشارخون لب مرز 159-140 94-90

فشارخون ناپایدار این نوع فشارخون زمانی که فرد تحت استرس ذهنی یا فیزیکی قرار داشته باشد، به وجود می‌‌آید

فشارخون ملایم 160< 104-90

فشارخون نسبتا شدید 160< 114-105

فشارخون شدید 160< 115<

فشارخون بدخیم عدد دیاستولیک 120< و به شبکیه چشم صدمه در حد IV-III می‌‌زند و منجر به نارسایی کلیوی پیشرفته می‌‌شود.

بحران فشارخون بالا فشارخون به بیش از 120/320 میلی متر جیوه می‌‌رسد و علایم تهدیدکننده حیات (قلبی/مغزی) دارد.

عوارض عروقی

فشارخون بالا، یکی از اولین عوامل خطر برای تصلب شرایین یا بهتر بگوییم کلسیفیکاسیون (رسوب نمک های کلسیم در یک بافت) عروقی است.

50 تا 60 درصد بیماران مبتلا به فشارخون بالا، دچار تصلب شرایین خفیف هستند.

به عبارت ساده اینکه، انباشت چربی، کربوهیدرات های پیچیده، خون و اجزاء خون، بافت پیوندی و ذخایر کلسیم درون لایه های درونی سرخرگ ها قرار گرفته و موجب تغییراتی در لایه های میانی عروقی می‌‌شوند.

در نتیجه انقباض یا حتی انسداد سرخرگ ها، به اندام های وابسته به این سرخرگ ها، اکسیژن کمی می‌‌رسد یا هرگز اکسیژنی نمی رسد.

در اینگونه مواقع غالب اوقات رگ های قلب، مغز و یا کلیه صدمه می‌‌بینند.

عوارض مغزی

عوارضی که فشارخون بالا روی مغز می‌‌گذارد موجب مرگ و میر 14 درصد از بیماران مبتلا به فشارخون بالا می‌‌شود.

این عوارض عبارتند از، سکته مغزی، خونریزی شدید و همچنین آنسفالوپاتی فشارخون بالای شدید.

در حالت سکته مغزی، نواحی مغزی در جایی هستند که دیواره های سرخرگی، سفت شده و رگ های مغزی را تغییر داده و در نهایت جریان خون در آن قسمت بسیار کم می‌‌شود.

از میان عوارضی که این وضعیت به وجود می‌‌آورد، می‌‌توان به حملات سرگیجه، وزوز گوش، دید ضعیف، اختلال در درک، گفتار و شنیدن صحیح، فلج شدن یا حتی مرگ اشاره کرد.

خونریزی شدید نیز همیشه باعث مرگ می‌‌شود. فشارخون بالا موجب پارگی رگ های مغزی، عمدتا در محل هایی که رگ های آن قسمت دچار آنسفالوپاتی فشارخون بالا شده، می‌‌شود.

این وضعیت معمولا در زمان بحران فشارخون بالا رخ می‌‌دهد.

مایع رگ های بزرگ شده وارد بافت های مغزی می‌‌شوند و فشار جمجمه سر را به شدت بالا می‌‌برند و در نتیجه به مغز صدمه می‌‌رسانند که آن نیز به نوبه خود خطر مرگ را به همراه دارد.

اندازه گیری

در دستگاه فشارسنج، عدد اولی و بالاتر، فشار موجود در سرخرگ ها هنگام انقباض ماهیچه قلب (سیستول) را نشان می‌‌دهد.

دومین عدد و پایینی، فشار درون رگ ها هنگام توقف فشار حفره های قلب (دیاستول) را نشان می‌‌دهد که بیشتر تحت تاثیر خاصیت کشش دیواره ارتجاعی آئورت است.

عوارض قلبی

فشارخون دایما بالا، ماهیچه بطن چپ قلب را مجبور به انجام پمپاژ بیشتری می‌‌کند که به علت تلاش سخت و شدید ناشی از فشارخون بالای مستمر، بتدریج به ضخامت آن افزوده می‌‌شود.

این مساله ابتدا به حجم بطنی صدمه می‌‌زند و سپس موجب انبساط آن شده و در نهایت قلب بزرگتر و کروی شکل می‌‌شود.

این وضعیت که به آن هیپرتروفی (بزرگ شدن بیش از حد یک اندام) بطنی چپ می‌‌گویند موجب کاهش برون دهی خون از قلب می‌‌شود.

شرایطی که به آن نارسایی قلبی می‌‌گویند. تغییرات ایجاد شده در دیواره های عروقی و افزایش فشار موجود در دیواره قلبی ناشی از ضخیم شدن ماهیچه های قلب، موجب انقباض رگ های قلبی شده که این شرایط به نوبه خود منجر به کاهش جریان خون قلبی و در نهایت بیماری قلبی-عروقی می‌‌شود.

از عوارض این بیماری می‌‌توان به درد در قفسه سینه و بازوی چپ، که به آن آنژین صدری می‌‌گویند، انفارکتوس قلبی مثل تخریب بافت های ماهیچه ای قلبی، کاهش برون دهی خون قلبی، ریتم غیرطبیعی قلب یا مرگ ناگهانی، اشاره کرد.

قابل توجه

بین 20 تا 25 درصد مردم کشورهای پیشرفته به فشارخون بالا مبتلا هستند که بیشتر آنها غالب اوقات از این وضعیت خود آگاهی ندارند.

علایم اولیه فشارخون می‌‌تواند خونریزی از بینی، سردرد و یا سرگیجه باشد. اما فشارخون بالا به طور دقیق فقط با آزمایش های منظم تشخیص داده می‌‌شود.

اهمیت ندادن به فشارخون دایما بالا و بدون درمان رها کردن آن، به قلب و عروق صدمه می‌‌زند و در برخی موارد زندگی فرد را به خطر می‌‌اندازد.

فشارخون بالا، یکی از عوامل پر خطر اصلی ابتلا به بیماری قلبی (CHD) است. این بیماری علت اصلی مرگ افراد در کشورهای صنعتی است.

عوارض کلیوی

هر نوع فشارخون، دیر یا زود، موجب صدمه به رگ های کلیه و یا انقباض آنها می‌‌شود.

در اینگونه مواقع برخلاف اندام های دیگر، دور خطرناکی در کلیه ها رخ می‌‌دهد، زیرا کلیه به کاهش جریان خون با ترشح هورمون، واکنش نشان می‌‌دهد که خود این هورمون باعث فشارخون بیشتری می‌‌شود.

کاهش جریان خون بیشتر در کلیه، باعث تخریب بافت کلیوی شده و در نهایت کلیه کوچک می‌‌شود.

نقص عملکرد کلیه در نتیجه کاهش جریان خون، می‌‌تواند به کل سیستم بدن صدمه زده و موجب نارسایی کامل کلیه شود و جان فرد را به خطر اندازد.

عوارض فوندوس چشمی

معمولا پزشکان با معاینه چشم و مشاهده فوندوس چشمی بیمار می‌‌توانند شدت فشارخون بالای بیمار را تعیین کنند (‌فوندوس به معنای محلی که تورفته و گود است و همچنین عمیق ترین سطح هر عضو گفته می‌‌شود و فوندوس در چشم پزشکی منظور داخل کره چشم است).

مرحله اول فوندوس چشمی با عروق منقبض شده، شناسایی می‌‌شود.

در این حالت ریزترین عروق شبکیه دچار کشیدگی شده است.

در مرحله دوم، عروق خونی چشم به اصطلاح ظاهر سیم مسی به خود می‌‌گیرند و قطر چشم کمی غیرطبیعی می‌‌شود.

می‌‌توان این حالت را به ساعت شنی تشبیه کرد که چشم با انقباض در نقطه تقاطع با رگ ها به این شکل در می‌‌آید و یا بتدریج شکل قوس و یا کمان به خود می‌‌گیرد.

در مرحله سوم، خونریزی بیشتری در شبکیه مشاهده می‌‌شود و فساد نقطه سفید و یا زرد متمایل به سفید – به نام ماکول- صورت می‌‌گیرد.

این خونریزی منجر به نقص در بینایی می‌‌شود. در مرحله چهارم، تورم بیشتر و برآمدگی چشمی صورت می‌‌گیرد.