روزنامه شهروند - لیلا مهداد: لباس چریکی، حسابی به قد و سبیل‌های بلند سفیدش می‌آید، پوتین‌هایش ابهت خاصی به او داده و به محض ورود همه را جذب تیپ و صدای رسایش می‌کند. هفت‌سالی است دست همسر آمریکایی‌اش را گرفته و در پارک جنگلی باراجین زندگی می‌کند، در دهکده طبیعت قزوین.
«نادررضا نوری» متولد ١٣٣٧ است و بر این باور که «آدم ٦٠ساله می‌تواند ٦٠٠ساله باشد.» او بعد از بازنشستگی، تمام وقتش را صرف علاقه‌اش کرده، در دهکده طبیعت در میان حیواناتش زندگی می‌کند و به آموزش و تیمار آنها پرداخته و حفظ و زادوولدشان برایش اهمیت زیادی دارد. «نوری» از کودکی به واسطه مادرش با حیوانات دوستی نزدیکی داشته است. پنج‌سال بیشتر نداشته که با پلنگی بزرگ می‌شود و تجربیات همه این سال‌ها باعث شده چیزی به‌عنوان غریزه را قبول نکند و تمام واکنش حیوانات را وابسته به هوشمندی بداند.
از «نادررضا نوری» برایمان بگویید.
چهار فرزند دارم، دو دختر و دو پسر. ایلخان، رئیس فدراسیون نجات غریق و آب‌درمانی کشور است. دل‌شیر برق خوانده و مجموعه حیات‌وحش کرج در پارک چمران را دارد. یکی از دخترهایم دانشجوی دکترای شهرسازی است و دیگری در رشته دامپروری تحصیل می‌کند. همسرم موسیقی خوانده و آمریکایی است اما علاقه زیادی به حیوانات دارد. در واقع خوب دروتخته با هم جور شدیم. واقعا هیچ کسی نمی‌توانست با من زندگی کند. در یکی از دانشگاه‌های آمریکا مهندسی عمران خوانده‌ام و تخصصم مهندسی رزمی زلزله و سازه‌های سنگین زیرزمینی است.
رد پای شما را می‌توان در متروی تهران هم دید، از آن دوران بگویید.
زمانی که افسر مهندس بودم، متروی تهران را به‌عنوان ساخت پناهگاه‌های تهران شروع کردم و افتخار این را داشتم که به‌عنوان مدیر راه‌اندازی فعالیت کنم و در همان زمان با دو مدیر خوب همکاری داشتم؛ ابراهیمی و محسن هاشمی و در آن دوران خطوط کرج را راه‌اندازی کردیم.
کارهای محیط‌زیستی‌تان را از چه سالی شروع کردید؟
با ٤٠ سال سابقه بازنشسته شده‌ام، البته به این دلیل که تمام مدت کارم ضریب سختی کار و زیان‌آور را شامل شد و بعد از آن کارهای زیست‌محیطی که یکی از علایق و دغدغه‌هایم بود را شروع کردم. در این زمینه قزوین رغبت نشان داد و در بوستان بارجین کارم را شروع کردم. ما انصاری‌ایم، از رگه انصاری بزرگ و در خانواده نزدیکی با حیوانات همیشه وجود داشته و این مسئولیت در هر دوره به عهده کسی بوده است تا جایی که به خاطر دارم مادرم این کار را می‌کرد و من به‌عنوان پسر ارشد این مسئولیت را به عهده گرفتم.
قبل از آمدن به قزوین و ساکن‌شدن در دهکده طبیعت هم به این اندازه با حیوانات رابطه نزدیک داشتید؟
در دوران کودکی‌ام همیشه ٥٠-٤٠ حیوان دست‌وپا شکسته و تیرخورده داشتیم، البته همه اهلی و این حس و حال از من به پسر دومم شیردل رسیده است. قبل از اینجا ما در کرج زندگی می‌کردیم و تنها خانه‌ای بودیم که مجوز نگهداری شیر تا گرگ را داشتیم، برای همین زمانی که به قزوین آمدیم، حدود ٥٥٠ حیوان را آوردیم پارک حیوانات. واقعیت امر این است که سازمان محیط‌زیست و سازمان نظام دامپزشکی آشنایی کاملی با فعالیت‌های ما دارند و برای همین می‌توانیم از هر حیوانی نگهداری کنیم؛ اگرچه یکی دیگر از فعالیت‌های این پارک تیمار از حیوانات آسیب‌دیده است و در کنار آن سعی دارد از انقراض بعضی حیوانات جلوگیری کند.
در این دهکده حیوانات مختلفی به چشم می‌خورند، آنها را چه کسانی به شما می‌سپارند؟
بیشتر حیوانات این پارک را سازمان محیط‌زیست، سازمان دامپزشکی یا مردم می‌آورند و از سال ٩١ که کارمان را شروع کرده‌ایم، رویه به همین شکل بوده، البته باید به این مسأله اشاره کنم که تمام این فعالیت‌ها با هماهنگی سازمان محیط‌زیست انجام می‌گیرد.
پراکندگی گونه‌های جانوری به چه شکل است؟
با جرأت می‌توان گفت؛ دام اهلی‌شده دنیا ١٤هزارسال پیش از پرشیا رفته است! از اسب، بز و گوسفند تا... واقعیت این است که بیشتر دام‌های اهلی دنیا از پرشیا به سایر نقاط دنیا برده شده‌اند اگرچه بخشی از آنها به افغانستان و پاکستان تعلق دارند. در حقیقت ریشه تمام دام‌ها اینجاست.
از دامپزشکانی که با شما همکاری دارند، بگویید.
پارک حیوانات از تمام نقاط کشور دامپزشکانی را به خود اختصاص داده است و بیشتر آنها با این پارک همکاری دارند، البته بیشتر این همکارها بلاعوض است و هیچ چشمداشتی در قبال همکاری‌شان ندارند.
چند پرسنل تحت‌نظر این دهکده مشغول به کارند؟
پارک حیوانات باعث ایجاد شغل برای چندهزار نفر شده است، به این معنا که حدود چندهزار پرسنل در پارک فعالیت می‌کنند اما تعداد افرادی که با حیوانات کار می‌کنند، به ٢٥نفر می‌رسد که آموزش‌های لازم را می‌بینند. من و همسرم تنها آدم‌هایی هستیم که در پارک زندگی می‌کنیم.
این دهکده مجهز به چه امکاناتی است؟
ان‌شاءالله امسال اولین بیمارستان حیات‌وحش کشور افتتاح می‌شود. در همین پارک حیوانات قزوین و نخستین قرنطینه حیات‌وحش هم مراحل تکمیل را پشت‌سر گذاشته است، البته ما کافی‌شاپی را هم داریم که خانواده‌ها می‌توانند با فرزندانشان در کنار حیوانات وقت بگذرانند و این در کنار استادیومی است که تمام صندلی‌هایش از سنگ تراشیده شده است. در این دهکده، آشنایی کودکان با حیوانات را هم داریم. در این باغ‌وحش حتی بچه گرگ و بچه شیر هم داریم و کودکان می‌توانند از نزدیک حیوانات را لمس کنند و با آنها آشنا شوند. یکی از اهداف ما در این باغ‌وحش این است که قصه‌هایی مانند شنگول‌ومنگول از ذهن کودکان پاک شود. به نظرم این داستان بدترین قصه دنیاست. برای بچه‌های کوچک تعریف می‌کنیم که گرگ در لباس مادر رفته و... و هربار کودک به مادرش نزدیک می‌شود، به این فکر می‌کند؛ مادرش است یا گرگی که در جلد مادرش رفته!
دیگر اهداف دهکده طبیعت چیست؟
یکی از کارها جلوگیری از انقراض حیوانات است؛ کاری که نیاز به مطالعات علمی- پژوهشی دارد و این در کنار التیام حیوانات آسیب‌دیده است. در این دهکده مطالعاتی در زمینه نحوه نگهداری حیوانات هم انجام می‌شود؛ به‌عنوان مثال با کارکردن روی چند خرس در سن‌های مختلف و نهایتا زایمانشان در اینجا پروتکل نحوه حفظ خرس را تهیه کرده‌ایم و به این مهم دست یافته‌ایم که چطور می‌توان خرس‌ها را در طبیعت حفظ کرد.
با توجه به تجربیات‌تان ریشه مشکلات زیست‌محیطی که با آنها درگیریم را در کجا می‌بینید.
مسائل متعددی دست‌دردست هم داده‌اند تا امروز ما با این مشکلات دست‌وپنجه نرم کنیم اما یکی از ریشه‌های این مشکلات را که نقش مهم و اساسی هم دارد، باید در ناآگاهی مردم جست‌وجو کرد؛ متاسفانه مردم را روشن نمی‌کنیم. در سیستان‌وبلوچستان بسیاری از آدم‌ها با خرس مشکی مشکل دارند، چون میوه درختی که میوه‌اش شبیه خرماست را می‌خورند درحالی که خرس‌ها با خوردن این میوه و دفع آن در طبیعت به تکثیر این درخت کمک می‌کنند یا در الموت زنبوردارها مخالف خرس‌ها هستند، درحالی که خرس‌ها با خوردن گل‌ها و دفع آنها در طبیعت به چندبرابرشدن این گل‌ها کمک می‌کنند.
چرخه حیوانات و تأثیر آنها بر محیط‌زیست به چه شکل است.
بگذارید پاسخ این سوال را با مثال شروع کنم. چرا جنگل‌ها می‌سوزند چون ما گرازها را می‌کشیم. هر حیوانی وظیفه‌ای در طبیعت دارد. گراز، تراکتور طبیعت است. دندان‌های مثل خیش او زمین را زیرورو می‌کند. گراز ریشه گیاهان را می‌خورد و علف‌ها را زیر خاک می‌کند و سوختن جنگل‌ها به حداقل می‌رسد. واقعیت این است که اگر پلنگ‌ها از بین بروند، گرازها و جوجه‌تیغی‌های بزرگ جنگل‌ها را از بین می‌برند. چرا تهران غرق موش شده؟ چون جغدها و پرنده‌های شکاری کوچ کردند و خیلی از کلاغ‌ها رفته‌اند و حالا شهر پر از موش شده و بعد از مدتی روباه‌ها می‌آیند و بعد نوبت به آمدن گرگ‌ها می‌رسد. در حقیقت زمانی می‌توانیم، بگوییم کشورمان قابل زندگی است که سر هر شهری دو لک‌لک لانه کرده باشد، کبوترها و گربه‌ها باشند.
یکی از اهداف دهکده برگرداندن حیوانات آسیب‌دیده به زیستگاه‌شان است؛ در این میان تکلیف حیواناتی که چنین توانایی را هیچ‌گاه پیدا نمی‌کنند، چیست؟
پارکی در حال راه‌اندازی است تا در آن از حیوانات نگهداری شود. پارکی مناسب با زیستگاه حیوانات که منطقه وسیعی است و بازدیدکنندگان می‌توانند بخشی از آن را پیاده‌روی و بخشی را با خودرو طی کنند. در این پارک قرار است حیوانات آسیب‌دیده مورد مطالعه و تحقیق قرار بگیرند و حیواناتی که به دلیل آسیبی که دیده‌اند و توانایی بازگشت به طبیعت را ندارند در این پارک زادوولد کنند و فرزندانشان به طبیعت برگردند، البته آشپزخانه حیوانات هم در دست احداث است؛ آشپزخانه‌ای که قرار است محل نگهداری دارو و کنسانتره باشد که به همین منظور به سردخانه‌هایی با دماهای مختلف مجهز خواهد شد.
یکی از موارد شگفت‌انگیز دهکده، خانه چوبی است که با حرکت دست تکان می‌خورد و کمی از سطح زمین بالاتر است.
بله، خانه زلزله. این خانه را که تکان می‌دهید حالت زلزله پیش می‌آید و می‌توانیم به کودکان آموزش بدهیم چطور در زلزله رفتار کنند. واقعیت امر این است که مشکل ما زلزله نیست، بلکه سردرگمی در زلزله است. در کشورهای زلزله‌خیزی مانند ژاپن یکی از بچه‌های کودکان خانه زلزله است، البته صحبت‌هایی انجام گرفته که در تمام شهرها در پارک‌ها در مقیاس کوچکتر خانه‌های زلزله را داشته باشیم.
در دهکده دیگر مشغول چه تحقیقاتی هستید؟
در این دهکده روی تمامی حیوانات تحقیق می‌شود؛ نوع رفتار، زیستگاه، موارد موردنیاز برای حفظ نسل‌شان و ... اگرچه تحقیقات سطح وسیع‌تری دارد. به‌عنوان نمونه ما بز کوهی سفید دورگه‌ای داریم که ایرانی - فرانسوی است و می‌توان گفت پرشیرترین بز دنیا به حساب می‌آید و به همین منظور روی آنزیم شیر این بز تحقیقات زیادی صورت گرفته؛ تحقیقاتی در زمینه خواص دارویی آن.
علم به ما کمک می‌کند تا تحقیقات دقیق‌تری در مورد حیوانات و جهان پیرامون‌مان داشته باشیم یا نه این انسان است که موارد موجود در طبیعت را کشف می‌کند؟
به‌واقع باید بگوییم نیرویی در حیوانات وجود دارد که در میان انسان‌ها نمی‌توان آن را یافت و هنوز بسیاری از آنها برای ما ناشناخته است. به‌عنوان مثال ایگوآنا چشم سوم فعال دارد به‌طوری که هنوز چشم سوم دالایی‌‌لاما بسته است.(باخنده) ایگوآنا علاوه بر چشم سوم که با عصبی به مغز اتصال دارد زمان راه رفتن زبانش را به زمین می‌زند تا مختصات را به دست بیاورد و راحت‌تر به مکانی که دوست دارد، برسد! یکی دیگر از ویژگی‌های این حیوان این است که از هرجا دمش را حیوانی سفت بگیرد دمش را رها می‌کند و به مرور زمان دم جدید درمی‌آورد و بعضی از آنها حتی زمانی که پایشان را از دست می‌دهند پا در می‌آورند و این در حالی است که ما به دنبال ساختن اعضای بدن هستیم.به عنوان مثال تمام پشت کوروکودیل سلول‌های خورشیدی است و اگر پشتش را با پارچه مشکی بپوشانید به هیچ‌وجه خورد و خوراک نمی‌کند و حرکتش متوقف می‌شود و متابولیسمش را به صفر می‌رساند.
اینجا بازداشتگاه حیوانات هم دارید، درست است؟
حیواناتی که باعث آزار همنوعان‌شان یا مردم شوند یا شیطنت کنند در این بازداشتگاه‌ها نگهداری می‌شوند تا متوجه کار زشت‌شان شوند و بعد از آن به میان بقیه برمی‌گردند، البته به شرط خوب شدن اخلاق‌شان.
در آینده قرار است دهکده طبیعت چه تغییراتی کند؟
یکی از برنامه‌های پیش‌رو که اجرایی شدن آن تاثیر خوبی بر فعالیت‌های پارک خواهد داشت، فرستادن بعضی از اساتید به هند، آفریقا و چین است، چون این کشورها سابقه ٣٠٠ ساله در زمینه نگهداری از حیوانات را دارند و برای همین تصمیم داریم اساتید را برای آموزش به این کشورها بفرستیم تا در این عرصه قوی‌تر ظاهر شویم.
