گفتگو: رضا حسینمردی
گفتگوی اختصاصی دنیای سلامت با دکتر علیرضا زالی، جراح مغز، اعصاب و ستون فقرات، عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی و رئیس سابق سازمان نظام‌پزشکی کشور
دکتر علیرضا زالی پزشک جراح متولد 1343 دماوند که از سال 1391 به عضویت پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی در آمده است، دارای فلوشیب استریوتاکسی و بورد تخصصی جراحی مغز و اعصاب و دکترای پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و در رتبه استادی این دانشگاه قرار دارد.
در بخشی از زندگی نامه این پزشک متخصص و صاحب نام آمده است. در سال 1361 دیپلم تجربی را از دبیرستان خوارزمی دریافت کرد و نفر اول استان تهران شد.
سال 1367 از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی فارغ التحصیل پزشکی عمومی شد و درسال 1373 تخصص جراحی مغز و اعصاب را از همین دانشگاه گرفت.
دکتر زالی طی چهار دوره ارتقای کشوری جراحی اعصاب نفر اول بود و بورد تخصصی را در سال 1377 و فلوشیب استریوتاکسی را درسال 1384 از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دریافت کرد.
بالغ بر 11 کتاب؛ 25 مقاله فارسی و 25 مقاله انگلیسی از آثار علمی و تالیفات ایشان است. از اهم فعالیت‌های اجرایی وی می‌توان به ریاست دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و ریاست سازمان نظام پزشکی کشور اشاره کرد.
دکتر علیرضا زالی که از چهره‌های اثر گذار در اخلاق و پزشکی است در طول سالهای اخیر خدمات ماندگار و اثربخشی ارائه کرده است. در پی به برخی از سوابق دیگر ایشان اشاره شده است.
کارشناس هیأت‌های انتظامی بدوی و عالی سازمان نظام پزشکی (تاکنون-1375)
رئیس بخش جراحی مغز و اعصاب بیمارستان شهدا (تاکنون-1379)
عضو انجمن مغز و اعصاب اطفال ایران (تاکنون-1381)
عضو شورای عالی نظام پزشکی (تاکنون-1383)
عضو هیأت مدیره سازمان نظام پزشکی تهران (تاکنون-1383)
معاونت فنی سازمان نظام پزشکی (تاکنون-1383)
عضو شورای سردبیری نشریه علمی سازمان پزشکی قانونی کشور (تاکنون-1383)
دبیر علمی بخش جراحی اعصاب مجله تازه‌های مغز و اعصاب ایران (تاکنون-1384)
رئیس کمیسیون تدوین تعرفه و اقتصاد درمان نظام پزشکی کشور (تاکنون-1384)
عضو هیأت ممتحنه بورد جراحی مغز و اعصاب (تاکنون-1384)
رئیس انجمن پروتئومیکس پزشکی ایران (تاکنون-1385)
عضو شورای پژوهشی مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه شهید بهشتی (تاکنون-1385)
عضو کمیته تخصصی علوم بالینی جراحی جشنواره علوم پزشکی رازی (تاکنون-1386)
عضو هیأت تحریریه فصلنامه اخلاق پزشکی (تاکنون-1386)
عضو هیأت امنای دانشگاه علوم پزشکی قم (تاکنون-1386)
عضو هیأت امنای دانشگاه علوم پزشکی ایلام (تاکنون-1386)
عضو هیأت مؤسس مرکز تحقیقات و انجمن هنر و سلامت (تاکنون-1386)
عضو انجمن جراحان مغز و اعصاب (تاکنون-1387)
عضو کمیته اخلاق پزشکی فرهنگستان علوم پزشکی کشور (تاکنون-1387)
مدیر گروه اخلاق پزشکی مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی (تاکنون-1387)
عضو هیأت تحریریه مجله Iranian journal of child neurology (تاکنون-1387)
عضو هیأت تحریریه فصلنامه حقوق پزشکی (تاکنون-1388)
نایب رئیس انجمن حقوق پزشکی کشور (تاکنون-1388)
عضو شورای پژوهشی مرکز تحقیقات سلامت کشور (تاکنون-1388)
عضو شورای راهبردی سلامت شهرداری تهران (تاکنون-1388)
عضو هیأت مدیره بیمارستان ایرانمهر (تاکنون-1388)
مشاور رئیس مجلس در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی (تاکنون-1388)
در ابتدای استقرار وزیر بهداشت، بخشی از اختیارات وزارت بهداشت به سازمان نظام پزشکی واگذار شد. در این ارتباط چه اقداماتی صورت گرفته است؟
به دلیل نگاه بلندی که در وزارت بهداشت وجود دارد و قول مساعد وزیر بهداشت، بنا شد بخشی از اختیارات این وزارتخانه به سازمان نظام پزشکی واگذار شود.
براین اساس، از ابتدای مطرح‌شدن این موضوع، کاری فشرده و شبانه‌روزی در این زمینه در سازمان آغاز شد.
جلساتی با رئیس سازمان غذا و دارو، معاون درمان و معاون آموزشی وزارت بهداشت تشکیل شد.
همچنین کارگروه‌های مشترکی بین این سازمان و وزارت بهداشت ایجاد شد که هر روز پیگیر تفویض اختیارات خواهند بود، تا آنجا که در آینده‌ای نزدیک، شاهد امضای تفاهم‌نامه‌های متعدد تفویض اختیارات و توافق‌های عملیاتی بی‌نظیر بودیم.
ناگفته نماند که اولین تفاهم‌نامه عملیاتی بین سازمان و وزارت بهداشت، در جهت گسترش فناوری اطلاعات در هشت بند به امضا رسید.
بخش عمده‌ی این تفاهم‌نامه تعمیق فرآیندهای الکترونیکی و توسعه پرونده الکترونیک سلامت با استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، ظرفیت‌های فراوان وزارت بهداشت در فناوری اطلاعات و بهره جستن از این ظرفیت‌ها برای جامعه فرهیخته پزشکی بود.
در ادامه‌ی این وقایع، طرح شکل‌گیری واحد «توسعه پایدار سلامت» نیز عملیاتی شد.
درباره نقش فراملی و منطقه‌ای طرح توسعه پایدار سلامت بیشتر توضیح دهید؟
ازآنجاکه لازمه‌ی شکل‌گیری واحد توسعه پایدار سلامت، وجود ارتباطات بین‌المللی است، البته نخستین همکاری بین‌المللی در قالب طرح توسعه پایدار سلامت در روز جهانی غذا با مشارکت معنوی این سازمان کلید خورد.
در راستای این طرح، برای استفاده از ظرفیت گروه‌های پزشکی خارج از کشور، ما به دنبال شناسایی پزشکان ایرانی مقیم خارج هستیم.
بر این اساس، افرادی که موجه، خوشنام و صاحب جایگاه اجتماعی مطلوب باشند، شناسایی و به‌عنوان نمایندگان تام‌الاختیار سازمان نظام پزشکی در آن کشور انتخاب و معرفی می‌شوند.
این پزشکان، به‌عنوان تثبیت‌کنندگان فرآیندهای ارتباطی سازمان نظام پزشکی کشور ایران و سازمان‌های نظام پزشکی کشوری که در آن اقامت دارند، عمل می‌کنند.
با توجه به اینکه یکی از برنامه‌های دولت ترویج و تعمیق دیپلماسی عمومی است، این برنامه با استفاده از ابزار دانش پزشکی و سلامت به‌طورجدی پیگیری خواهد شد، تا در آینده نزدیک به‌عنوان مدل و الگویی از دیپلماسی عمومی مطرح گردد.
شاید مهم‌ترین حوزه‌ای که در همه سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی کمتر مورد توجه قرارگرفته شده است، بخش آموزش و پژوهش می‌باشد.
بخش آموزش و پژوهش سازمان نظام پزشکی در چه وضعیتی به سر می‌برد؟
به‌واقع با آسیب‌شناسی انجام‌گرفته دریافتیم بیشترین بخشی که مورد غفلت قرارگرفته است، بخش آموزش و پژوهش بود، لذا برای بهبود وضع موجود، کارگروهی با مشارکت سازمان نظام پزشکی، وزارت بهداشت و شورای آموزشی با حضور نخبگان و صاحب‌نظران در آموزش پزشکی تشکیل شد.
در راستای اهداف این کارگروه، جلساتی با موضوع تحقق سند آموزشی، پژوهشی و اخلاقی سازمان نظام پزشکی برگزار شد.
این برنامه باید به‌گونه‌ای عمل کند که در آینده به‌عنوان سند بالادستی پیوست سازمان نظام پزشکی شود و در عرصه‌های آموزشی و پژوهشی مورداستفاده قرار گیرد.
علاوه بر آن، در حوزه آموزش همگانی نیز برنامه‌هایی به اجرا درآمده است. برای رسیدن به نتایج مطلوب در این زمینه، اقدامات اولیه برای انعقاد تفاهم‌نامه‌های مشترک میان سازمان نظام پزشکی، هلال‌احمر، سازمان انتقال خون و سازمان تأمین اجتماعی به‌عمل‌آمده است.
بر این اساس، امیدواریم بعد از نهایی شدن سند‌های تفاهم‌نامه بتوانیم با نهادهای مهم تأثیر‌گذار در عرصه سلامت به تفاهم برسیم.
درزمینه نظارت، آنچه بیشترین شکایات مردمی را به خود اختصاص داده، موضوع «خطاهای پزشکی» است؟
انتظارات مردم در رسیدگی به خطاهای پزشکی بیش از گذشته است. در جهت ایجاد یک نگاه علمی در این زمینه، در نخستین قدم، مرکز پیشگیری از قصور پزشکی راه‌اندازی شد.
هدف ما در این مرکز، به حداقل رساندن زمینه‌ی بروز خطای پزشکی، با یک نگاه جامع و سیستماتیک بود، لذا منشور اخلاقی هیأت‌های انتظامی نظام پزشکی سراسر کشور تدوین و به‌عنوان منشور عملکردی به سراسر کشور ابلاغ شد.
همچنین، برای همراهی بیشتر با وزارت بهداشت، به همه‌ی سازمان‌های پزشکی این اخطار داده شد که باید در تمام ابعاد نظارتی، با معاونان درمان دانشگاه‌ها همکاری نزدیک داشته باشند.
در این راستا، ناوگان رسیدگی به خطاهای پزشکی در کشور، در دور جدید فعالیت‌های سازمان به‌سرعت شروع به حرکت کرد.
به‌طوری‌که طی چند ماه گذشته، حکم حدود دو هزار و 400 نفر از اعضای هیأت بدوی صادر شد و این افراد، همراه با 198 دادستان در کشور مستقر شدند.
در برخی از استان‌ها، برای سرعت‌بخشی به فرآیند رسیدگی به شکایات، تعداد هیأت‌های بدوی و تجدیدنظر را به دو یا سه هیأت افزایش دادیم.
علاوه بر افزایش دادیاران کشور، بالغ بر 455 نفر از پزشکان خوشنام و پیشکسوت که مورد وثوق آحاد جامعه هستند نیز، در شهرستان‌ها، در کسوت هیأت تجدیدنظر استقرار یافتند.
بالغ بر شش‌هزار کارشناس در سراسر کشور، در کسوت هیأت‌های انتظامی یا دادیاری، به کمک سازمان نظام پزشکی می‌آیند.
این کارشناسان معمولاً از سوابق درخشان علمی برخوردار بوده و مورد وثوق و اعتماد مردم هستند. علاوه بر این، برای رسیدگی به شکایات، از ظرفیت‌های انجمن‌های علمی و تخصصی نیز بهره بردیم.
یکی از دغدغه‌های حوزه سلامت در دولت بحث واقعی سازی تعرفه‌ها است، در این زمینه سازمان نظام پزشکی چه طرح و برنامه‌ای در نظر دارد؟
به دلیل اهمیت واقعی سازی تعرفه‌ها در سال 1393، سازمان در حوزه اقتصاد درمان از دو ماه گذشته کار بسیار فشرده‌ای را در قالب یک تیم کارشناسی آغاز کرده است.
به دلیل وجود مفاهیم و نگاه مشترک به ابعاد اقتصادی حوزه سلامت و نظارت بر عملکرد حرفه‌ای پزشکان در سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت، فضایی شکل‌گرفته که مباحث قیمت تمام‌شده خدمات - به‌ویژه در بخش‌های ویزیت، هتلینگ و جبران خدمات صاحبان حرف پزشکی - برای نخستین بار با استفاده از نظرات کارشناسی همه دستگاه‌های ذی‌ربط اعم از سازمان نظام پزشکی، وزارت بهداشت، رفاه و سازمان‌های بیمه‌گر انجام می‌شود و آمادگی ارائه به شورای عالی بیمه را نیز دارد.
این مشارکت در جهت فراهم کردن زیرساخت‌های تعرفه سال آینده شکل‌گرفته است. در این راستا، اولین جلسه شورای عالی بیمه در مجموعه دولت جدید شکل گرفت.
اوج وفاق و همکاری میان سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی که به‌نوعی در حوزه سلامت مردم دخیل هستند در این جلسه پدیدار بود و تمامی مصوبات بر اساس موافقت و رضایت همه اعضای شورا تأیید شد.
امیدواریم با این فضا در آینده‌ای نزدیک، شاهد شکل‌گیری مصوبات مهمی در حوزه سلامت از طریق شورای عالی بیمه باشیم.
در این جلسه برای نخستین بار در چند سال اخیر همه مصوبات شورا به امضا سازمان رسید و از اختلاف‌نظرهای عمیق بین اعضای شورای عالی بیمه خبری نبود.
لطفاً در مورد روش‌های نوین جراحی در رشته جراحی ستون فقرات و مغز و اعصاب کمی برایمان توضیح دهید.
بهره‌گیری از جراحی‌های کم تهاجمی و روش‌های مداخلاتی غیرتهاجمی به‌ویژه در خصوص رفع مشکلات مزمن ستون فقرات، امروزه جایگاه بسیار خوبی را برای بیماران کشور به وجود آورده است.
برای درمان مشکلات حاد و مزمن، مراکز درمانی سراسر کشور آمادگی مناسبی دارند. امروزه بهره‌گیری از روش‌های جدیدی ازجمله ورتبروپلاستی و کایفوپلاستی را می‌توان نام برد؛ که به‌صورت سرپایی برای افرادی که دچار شکستگی مهره‌ها بوده و نیازمند جراحی باز هستند به درمان آنان کمک می‌کند.
ضایعات ستون مهره‌ها ازجمله شکستگی آن‌ها در پی پوکی استخوان و بروز مشکلات فراوان و دردهای مزمن از شیوع بالایی برخوردار است.
برای جلوگیری از ناهنجاری‌های ستون فقرات به دلیل ضایعات مهره‌ها می‌توان با استفاده از سیمان استخوانی، ارتفاع هر مهره را به‌اندازه مطلوب درآورده و از آسیب بیشتر به نخاع جلوگیری کرد.
در روش‌های ورتبروپلاستی و کایفوپلاستی می‌توان با اقدامی سرپایی و غیرتهاجمی موجب افزایش ارتفاع استخوان و رفع مشکل بیمار شد.
از آنجایی‌که بیهوشی دادن در افراد مسن و با شرایط خاص می‌تواند عوارضی داشته باشد بی‌شک بهره‌گیری از روش‌های کم تهاجمی و سرپایی که امروزه متداول شده است کمک فراوانی به این‌گونه بیماران خواهد کرد.
امروزه واژه "آندوسکوپیک"را در جراحی ستون فقرات نیز می‌شنویم، کمی درباره کاربرد این روش توضیح دهید.
بله، بهره‌گیری از روش‌های آندوسکوپی جهت تخلیه دیسک و رفع مشکلات آن در حوزه جراحی مغز و اعصاب کاربردهای فراوانی پیداکرده است و کمک شایان‌توجهی به بیماران خواهد کرد.
در زمانی که ازنظر تیم جراحی این روش‌ها برای بیمار جایگزین مناسب روش‌های سنتی باشد می‌توان نتایج مناسبی به دست آورد.
در سالهای دور نسبت به حال حاضر تا به این حد از ابزار و وسایل ثبات ستون فقرات برخوردار نبودیم. الان باوجود دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی مناسب‌تر که سازگاری بافتی بهتری دارند و اصول بیومکانیک در آن‌ها بیشتر از گذشته رعایت می‌شود، می‌توان از ابزارهای نوین به‌گونه‌ای استفاده کرد که ضایعات و مشکلاتی که درگذشته یا به‌سختی درمان می‌شدند و یا در چندین مرحله نیاز به جراحی پیدا می‌کردند، اکنون به‌سادگی و دقت فراوان و با کمترین عوارض درمان می‌شود. از آندوسکوپ در جراحی اعصاب نسبت به گذشته بیشتر استفاده می‌شود.
حوزه جراحی آسکوپی در جراحی‌های اعصاب بیش از انجام درمان‌های تخلیه دیسک است به‌گونه‌ای که در درمان ضایعات قاعده جمجمه، تومورهای هیپوفیز، و اطراف ناحیه هیپوفیز با بهره‌گیری از آندوسکوپ می‌توان بدون جراحی باز و تنها از حفره‌های سینوس و یا از طریق مجرای بینی با دسترسی به تومور موردنظر، آن را جراحی و تخلیه کرد.
اقدامات تشخیصی و درمانی به‌ویژه در افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای گسترده دارند و یا امکان بیهوشی عمومی برای آنان مقدور نیست و یا زمان طولانی نباید بستری شوند با استفاده از آندوسکوپ امروزه تحولی نوین ایجاد کرده است.
معمولاً با این روش، عوارض تهاجمی کمتر بافتی ایجاد می‌شود، شانس عوارض به‌صورت چشمگیری کاهش می‌یابد، زمان بستری کاهش‌یافته و بیمار باکیفیت بهتری از بیمارستان مرخص می‌شود.
از سوی دیگر نیز زمان نقاهت کوتاه شده و با استفاده از آندوسکوپ ضایعات قبلی و غیرقابل‌دسترس نیز قابل جراحی خواهد بود.
استفاده از آندوسکوپ در مورد ضایعاتی که داخل بطن‌های مغزی قرار دارند، بسیار کاربردی و مؤثر است. درمان‌های هیدروسفالی یا افزایش حجم آب مغز با روش‌های آندوسکوپی نیز بسیار موفق می‌باشد.
خوشبختانه این روش به دلیل ظرافت‌ها و توانمندی‌هایی که در اختیار جراحان اعصاب قرار می‌دهد در کشورمان گسترش پیداکرده و رو به افزایش است.
آیا در ضایعات مغزی همانند سایر تخصص‌ها امکان نمونه‌برداری وجود دارد؟ به‌عنوان‌مثال چگونه از فرد مبتلابه تومور مغزی (جهت تشخیص نوع آن) نمونه‌برداری انجام می‌دهید.
امروزه روش دیگری در درمان ضایعات مغزی به‌ویژه تومورهای مغزی و یا نمونه‌برداری که بسیار هم متداول شده روش استریوتاکسی است.
با مدد تکنیک‌های نرم‌افزاری و محاسبات ریاضی در کنار تصویربرداری پیشرفته مغزی، خوشبختانه در سالهای اخیر موجب نجات جان بسیاری از بیماران شده است.
بسیاری از ضایعات عمیق مغز که با روش جراحی قابل‌دسترسی و یا درمان قطعی نیست با استفاده از تکنیک استریوتاکسی درمان‌پذیر است. با این روش علاوه بر امکان جراحی تومور، می‌توان از ضایعه تومورال نیز نمونه‌برداری کرد.
در بیماران بدحال و آن دسته از افرادی که امکان تحمل بیهوشی را ندارند این روش با ویژگی‌های کم تهاجمی‌تر خود حتی در حالت غیر بیهوشی یعنی در حالت هوشیاری بیمار نیز قابل‌انجام است.
سال‌ها پیش به دلیل ناتوانی در دسترسی به برخی نقاط حساس مغز ازجمله نقاط دارای عروق خونی وسیع، نقاط تکلم، تعادل، بینایی و حرکت و...، مشکلات متعددی بر سر راه درمان قرار داشت اما امروزه به مدد روش استریوتاکسی می‌توان حتی اعمال جراحی حساس در نواحی بسیار حساس مغز را انجام داد.
آیا روش‌های خاصی برای درمان مشکلات مغزی از قبیل پارکینسون ابداع‌شده است؟
برای درمان دردهای مزمن و درمان پارکینسون، بر پایه تحریک عمقی مغز موسوم به DBS (دی‌بی‌اس) اقدام می‌کنیم. با روش مذکور بدون آسیب رساندن به بافت مغز و بدون هیچ تخریب اثرگذار، برخلاف گذشته می‌توان به درمان بیماران مبتلابه پارکینسون مزمن نائل آمد.
این روش برگشت‌پذیر وقابل تنظیم است و تخریب دائمی ایجاد نمی‌کند و می‌توان متناسب با نیازهای بیمار، بر اساس تغییرات در مدالیته‌های دستگاه، شرایط درمان را به وجود آورد. البته تنها مشکل گران بودن ابزار و وسایل DBS در کشور است که گاهی تا 70 میلیون تومان و بیشتر نیز هزینه دارد.
گرانی مربوط به کتتر و الکترودهای مخصوصی است که باید وارد مغز شود. گاهی بیماران توان مالی پرداخت این هزینه را ندارند از سوی دیگر نیز باطری این دستگاه حدود 5 سال طول عمر دارد. در این روش درمانی الکترودهای مخصوص از سطح جمجمه به‌واسطه یک سوراخ کوچک وارد نواحی عمقی مغز می‌شود.
این نواحی از قبل مشخص‌شده است و در اصل ارسال امواج و جریان الکتریکی ضعیف به این ناحیه موجب کنترل حرکات غیرارادی در فرد مبتلابه پارکینسون یا بیماری دیستونی (نوعی بیماری اعصاب مغز که فردرا با اختلال درحرکت عادی یا تعادل مواجه می‌کند) خواهد شد.
امواج از طریق باطری تعبیه‌شده در خارج از بدن یا زیرپوست به‌وسیله الکترود به عمق مغز ارسال می‌شود که این امواج نیز قابل‌کنترل و تنظیم در خارج از بدن است.
در هرصورت این ابزارهای نوین به‌شدت ارزبر هستند و برای ورود آن‌ها مشکلات فراوانی وجود دارد که نیازمند حمایت بیشتر دولت و سازمان بیمه‌گر است.
اکنون با وجود این دانش و تخصص موجود در کشور که قادر به درمان این‌گونه بیماران است. متأسفانه مشکلات مالی و تأمین ابزار و تجهیزات موردنیاز مهم‌ترین دغدغه و نگرانی ما محسوب می‌شود.
لطفاً در مورد روش کار با دستگاه‌های فوق کمی بیشتر برایمان توضیح دهید.
استریوتاکسی در کشورمان بیشتر برای درمان ضایعات تومورال کاربرد دارد به‌گونه‌ای که سر بیمار در داخل محفظه‌‌ای فلزی و خاص با عنوان فریم قرار می‌گیرد.
این کار برای تعیین نقطه هدف صورت می‌گیرد و پس از تصویربرداری با MRI و یا سی‌تی‌اسکن محاسبات ریاضی صورت می‌گیرد و با استفاده از مکانیک نرم‌افزاری و ارزیابی تصویر مغز و محل قرارگرفتن تومور در داخل جمجمه، مسیر دستیابی جراح به مرکز تومور رسم می‌شود.
ناحیه‌ای که از آن مسیر باید وارد جمجمه و تومور شد پس از محاسبات انجام شده روی سر بیمار مشخص‌شده و از طریق یک سوراخ کوچک روی جمجمه و با استفاده از یک پروب وارد محل شده و اقداماتی ازجمله برداشتن نمونه، تخلیه کیست، تخلیه خون، تزریق یک ماده مخصوص صورت می‌گیرد.
در پارکینسون یا درمان اختلالات روانی نیز مسیر به همین ترتیب مشخص‌شده و به نقطه هدف می‌رسیم. درروش استریوتاکسی مسیرهای متفاوتی را بر اساس کمترین احتمال آسیب به مغز می‌توان انتخاب کرد که این‌یک ویژگی انحصاری محسوب می‌شود.
باید کوتاه‌ترین مؤثرترین و کم‌خطرترین مسیر را انتخاب کرد. از سوی دیگر کاتتر جهت ورود به مغز به‌گونه‌ای ظریف است که آسیب بافتی وارد نمی‌کند.
البته در کنار این روش در بیمارستان شهدای تجریش اقدام دیگری موسوم به براکی تراپی انجام می‌دهیم.
این روش جایگزین رادیوتراپی در برخی موارد محسوب می‌شود. به این صورت که به‌جای ارجاع بیمار برای پرتودرمانی، ماده رادیواکتیو موردنظر را به روش استریو تاکسی در داخل تومور قرار می‌دهیم تا از طریق تشعشعات خود، موجب از بین رفتن سلول سرطانی شود.
این اقدام در مغز برای تومورهای عودشونده یا برخی کیست‌ها انجام می‌شود در موارد که امکان ارجاع برای رادیوتراپی وجود ندارد از این روش استفاده می‌شود.
مواد رادیواکتیو اغلب «فسفر» یا «ید» رادیواکتیو است که با محاسبه اندازه و بستر تومور قابلیت جاگذاری دارد. درمان اختلالات روانی و وسواس (OCD) نیز با همین روش استریوتاکسی قابل انجام است که پس از محاسبات ریاضی ناحیه موردنظر عامل اختلال و بیماری در مغز شناسایی و الکترود مخصوص جهت کنترل عوامل بروز عارضه وارد مغز می‌شود.
امروزه باوجود داروهای پیشرفته روان‌پزشکی نیاز بسیاری از این بیماران به جراحی اعصاب برطرف شده است در مواردی که باوجود بهره‌گیری از روش‌های متداول درمان بیماران با شکست مواجه شود جراحی مغز با استفاده از روش‌های کم تهاجمی مطرح خواهد شد.
با توجه به توضیحات جنابعالی می‌توان فرض نمود که درواقع نوعی سیستم gps (مکان‌یاب) محل دقیق ضایعه را مشخص می‌کند و آسیب‌های احتمالی به بافت‌های سالم مغز به حداقل می‌رسد، آیا این فرض درست است؟
بهره‌گیری از سامانه‌های راهبری و یا ناوبری سیستم اعصاب و مغز در طول چهار سال اخیر در مراکز آموزشی جراحی اعصاب کشور، فرصت‌های مناسبی برای درمان بیماران ایجاد کرده است.
با استفاده از سامانه نویگیتور یا ناوبری مغز و اعصاب این توانایی راداریم که با شناخت دقیق‌تر و عمیق‌تر ضایعات و نحوه رسیدن به محل ضایعه و عارضه مغزی با سرعت بیشتر و دقت بالاتری به محل موردنظر برسیم و کمترین آسیب بافتی به سلول‌های مغزی وارد آوریم.
با نویگیتور بین مناطق عارضه دار و سلول‌های سالم و حساس مغز می‌توانیم افتراق ایجاد کنیم. گاهی اوقات سلول‌های تومورال در نواحی حساس و خطرناکی قرار دارند که ناآگاهی از محل و نحوه قرارگرفتن آن می‌تواند آسیب وارد کند.
برخی از نواحی مغز مسئول حرکات و یا تکلم، بینایی، تعادل و... است که با بهره‌گیری از نویگیتور می‌توان مسیر را صحیح ارزیابی کرده و اقدام کرد.
در گذشته‌های دور که این ابزار در اختیار نبود جراح پس از ورود به محل ضایعه و یا تومور، بدون اینکه بداند چه میزان از تومور به سلول سالم اتصال پیداکرده است اقدام به جداسازی می‌کرد اما اکنون وضعیت درمان بسیار متحول شده است.
سیستم ناوبری جراحی‌های قاعده جمجمه و تومورهای مغزی بسیار کاربردی و مؤثر است. یکی دیگر از مواردی که باید در کنار سامانه ناوبری یا همان نویگیتور در کشور موردتوجه قرار گیرد جراحی با استفاده از ربات است که به نظر می‌رسد در سالهای آینده جایگاه خود را در جراحی‌های مغز و اعصاب پیدا می‌کند.
لطفاً به‌طور اجمالی بفرمایید روزهای کاری شما در طول یک هفته چطور می‌گذرد؟
صبح‌ها به بیمارستان شهدا تجریش که محل فعالیت‌های علمی، آموزشی و پژوهشی است می‌روم. در حال حاضر رئیس بخش جراحی مغز و اعصاب این بیمارستان هستم؛ همچنین رئیس قطب جراحی مغز و اعصاب ایران و رئیس مرکز تحقیقات جراحی اعصاب عملکردی کشور هستم.
متناسب با روزهای حضورم در بیمارستان یا در اتاق عمل هستم و یا در درمانگاه و بخش جراحی اعصاب مشغول خدمت به بیماران هستم و یا به فعالیت‌های تحقیقاتی در مسئولیت‌های مذکور می‌پردازم.
عصر روزهای زوج در مطب خودم مشغول ویزیت بیماران هستم و عصر روزهای فرد نیز در بیمارستان ایرانمهر مشغول جراحی خواهم بود... .
یک مجله علمی در حوزه علوم بالینی اعصاب هم داریم که به زبان انگلیسی چاپ می‌شود و در این خصوص هم برخی از روزهای هفته با همکاران مشغول کارهای مجله هستیم.
با این‌همه مشغله فرصت برای خانواده دارید؟
متأسفانه فرصت محدود است و اغلب تا پاسی از شب در مطب و یا بیمارستان مشغول خدمت به بیماران هستم.
گاهی تراکم کاری طول هفته به آخر هفته نیز می‌رسد و فرصت قابل‌توجهی برای خانواده نمی‌ماند... .
چند فرزند دارید؟
یک دختر دارم که دانشجوی دامپزشکی است.
متأسفانه در غم از دست دادن مادر عزیز و بزرگوارتان و متعاقب آن همسرتان، چند سال است که جامه سیاه به تن دارید لطفاً در این خصوص بفرمایید.
متأسفانه مادرم در اثر یک بیماری قلبی مزمن مدت‌ها در بیمارستان بستری بودند و درنهایت به دلیل این بیماری قلبی و ریوی فوت کردند.
همسرم هم به‌طور غیرمنتظره و دور از تصور که حتی یک ساعت قبل از مرگشان با هم گفتگوی تلفنی داشتیم و حال ایشان مناسب و عادی بود ناگهان فوت کردند.
مرگ ناگوار و غیرمنتظره. همکاران علت فوت همسرم را مشکل تنفسی که احتمالاً ناشی از استفاده از مواد شوینده قوی رخ‌داده است، عنوان کردند.
هر دو ضایعه بزرگ و غمبار بود که یادآوری آن‌من را ناراحت و مکدر می‌کند... .
مهم‌ترین علایق شما چیست و به چه ورزش ها و چه فالیت های هنری علاقه دارید؟
من علاقه فراوانی به شنا و بدمینتون دارم.
از سالهای دورهم بدمینتون بازی می‌کردم؛ فیلم و موسیقی سنتی ابعاد دیگر علایق من محسوب می‌شود به‌گونه‌ای که در دوران تصدی پست ریاست دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، جلسات مستمر نقد و بررسی فیلم‌های مختلف را راه‌اندازی کردیم که مورد استقبال و برقرار بود.
به‌تازگی در یکی از پردیس‌های سینمایی کشور فیلم" تگزاس" و در ایام ماه مبارک رمضان که سینماها تا سحر فعال بود، فیلم "خجالت نکش" در ژانر اجتماعی و کمدی را به‌اتفاق خانواده دیدم.
از بین فیلم‌های خارجی هم به‌تازگی و برای چندمین بار فیلم"سرگیجه" شاهکار سینمایی آلفرد هیچکاک را دیدم.
در بحث‌های مختلف اجتماعی نیز تمایل به حضور و مشارکت دارم.
احساس مسئولیت، کمک به رفع مشکلات مردم و بیماران، اعتلای نام و جایگاه ایران به‌ویژه در عرصه‌های علمی و پزشکی مهم‌ترین عشق و علاقه من است.
البته در زمینه زبان خارجی هم‌پیوسته سعی داشتم که همگام با دانش روز دنیا باشم و به‌روز هستم.
سال‌ها سکاندار پست‌ها و مدیریت‌های مختلف بوده و هستید، آیا فکر می‌کنید یک فرد در جایگاه مدیر بتواند همه مشکلات را رفع و نظرات را تأمین کند؟
فعالیت در حوزه‌های اجتماعی و تأمین نظرات مختلف همگان دشوار و پیچیده است. مسائلی که در برابر آن قرار می‌گریم اغلب چندوجهی و به‌شدت متأثر از شرایط روزگار، سلایق و عوامل متنوع است.
مدیریت در این حوزه باوجود فضای مجازی و رخدادهای اجتماعی و عوامل غیرمنتظره، کاری دشوار است. گردش سریع اطلاعات و اخبار باعث شده تا فعالیت در حوزه مدیریتی و اجرایی دشوارتر شود.
مهم‌ترین تذکر و توصیه شما به‌عنوان جراح مغز، اعصاب و ستون فقرات به مردم و خوانندگان نشریه دنیای سلامت چیست؟
همه باید سریع و به‌موقع درزمان بروز بیماری و مشکلات به پزشک مراجعه ودستورات لازم را اجرا کنند و از خوددرمانی یا مراجعه به افراد فاقد صلاحیت حرفه‌ای پزشکی خودداری کنند.
تفریح، ورزش، حضور در اجتماعات جهت ارتقای نشاط اجتماعی، به‌منظور افزایش سلامت فردی و اجتماعی بسیار مهم و مؤثر است.
توجه به فاکتورهای خطرساز بیماری‌ها بخصوص عواملی چون علل زمینه ساز امراض قلبی- عروقی، دیابت وفشار خون بسیار مهم است.
باید توجه داشته باشیم که با تغذیه مناسب، ورزش روزانه و تحرک کافی همچنین تغییر در زندگی و کاهش بار عوامل خطر، کنترل چربی و قند خون و نمک، می‌توان احتمال سکته‌ها، مرض قند و فشارخون را کم کرد.
در خصوص ضربات مغزی ناشی از تصادفات رانندگی که مهم‌ترین عامل مرگ‌ومیر در کشور است باید چند نکته مهم را در نظر داشت.
سرعت غیرمطمئن و غیرمجاز، عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، خودرو نامطمئن و غیر ایمن، نبستن کمربند ایمنی، عدم توجه به هشدار و توصیه پلیس، علل اصلی تصادفات و ضربات مغزی و نخاعی است.
فصل تابستان و افزایش مسافرت‌ها است؛ درصدی از تصادفات به دلیل مسیرهای طولانی و خستگی یا خواب‌آلودگی رانندگان رخ می‌دهد که توصیه می‌شود افراد ضمن رعایت نکات ایمنی خودرو و هشدارهای راهنمایی و رانندگی، طی سفرهای طولانی در فواصل لازم استراحت کنند
در پایان شادکامی همه هم‌وطنان و شفای همه بیماران را از خدای بزرگ خواستارم.
