تحریریه زندگی آنلاین : در گذشته ملاک سنجش وزن دلخواه و ایده آل را با استفاده از جداول شرکتهای بیمه عمر آمریکایی تعیین می کردند و مطلوب ترین وزن را وزنی میدانستند که در سن 25 سالگی با قد متناسب بوده و بعد از 25 سالگی نیز حفظ گردد ولی امروزه معلوم شده که منابع مورد استناد جهت تعیین وزن مطلوب، مربوط به یک ملت که مجموعه ای از نژادهای مختلف می باشند قابل تعمیم به صورت یکسان برای همه افراد هم جنس و هم سن نمی باشد، لذا پژوهشگران تغذیه در جهت دستیابی به نزدیکترین وزن مطلوب نسبت به قد، فرمولهای مختلف و روشهای محاسبه ای متعددی ارائه کرده اند که به تعدادی از آنها اشاره شده است:
*روشهای تشخیص وزن مناسب و چاقی
1- فرمول بروکا: یکی از ساده ترین و قدیمی ترین شیوه محاسبه وزن مطلوب به Broca برمیگردد. این روش برای هر فرد به راحتی قابل استفاده و محاسبه است بر مبنای چنین محاسبهای کافی است قد هر فردی را به سانتی متر اندازه گیری و از عدد به دست آمده مقدار صد سانتی متر کسر شود. به طور مثال شخصی که 175 سانتیمتر قد دارد، عدد صد را از 175 کسر کرده که عدد 75 حاصل میشود این عدد را وزن خام یا پایه می گویند. جهت رسیدن به وزن ایده آل کافی است برای افرادی که جثه متوسط دارند برای خانمها 15 درصد و برای آقایان 10 درصد از وزن خام کاسته شود و عدد به دست آمده در نهایت به عنوان وزن ایده آل تلقی می شود.
وزن خام آقایان - کیلوگرم 75= 100- 175
وزن خام خانمها - کیلوگرم 60= 100- 160
بنابراین وزن ایده ال خانمها با جثه متوسط از کم کردن 15 درصد عدد باقی مانده به دست می آید که عبارت می باشد: کیلوگرم 51= 9- 60
وزن ایده آل آقایان با جثه متوسط از کم کردن 10 درصد عدد باقی مانده به دست میآید که عبارت می باشد: کیلوگرم 5/67= 5/7 – 75
2- نمایه توده بدن: روش دیگری که امروزه کاربرد وسیعی پیدا کرده تعیین نمایه توده بدن(BMI) می باشد. سازمان بهداشت جهانی (WHO)، معیار سنجش چاقی افراد را تعیین وزن ایده آل بر مبنای شاخص توده بدن معرفی کرده و برابر است با عددی که از تقسیم کردن وزن برحسب کیلوگرم بر قد بر حسب متر به توان 2 به دست می آید.
در این شیوه جهت محاسبه وزن خود صبح ناشتا و بعد از تخلیه مثانه و روده ها با یک ترازوی دقیق وزن خود را اندازه گیری نمایید. در این خصوص بانوانی که در سنین باروری می باشند و به طور مرتب عادت ماهیانه می شوند، این اندازهگیری باید بعد از اتمام کامل دوره سیکل ماهیانه انجام شود چرا که تفاوت وزنی بین نیم تا چند کیلو در نزدیکی ایام دوره عادت ماهانه در اغلب بانوان دیده می شود.
برای اندازه گیری قد خود هم با استفاده از متر پلاستیکی خیاطی که با فاصلهcm 50 از کف اتاق و به طور عمود و مستقیم به دیوار الصاق یا چسبانده شده، قد در حالت بدون کفش به طوری که پاشنه ها به دیوار تماس داشته و بدون هیچگونه خمیدگی در بدن و با نگاه مستقیم اندازه گرفته می شود. برای خواندن متر، گونیا را از زاویه قائم روی سر قرار داده به طوری که نوک آن با متر در تماس باشد و در پایان cm 50 بر آن اضافه می شود.
به عنوان مثال: قد 70/1 متر و وزن 70 کیلوگرم از تقسیم70 به مجذور 7/1 یعنی تقسیم 70 کیلوگرم وزن به 89/2 عدد 2/24 به دست خواهد آمد.
شما نیز به همین منوال از تقسیم وزن به مجذور قدتان عددی به دست خواهید آورد که محدوده وزن سالم را بر مبنای جنس و سن تعیین نمایید. در صورتی که در محدوده کاهش و یا افزایش وزن و یا درجات چاقی قرار گرفتید چاره اندیشی فرمایید.
گرچه در تقسیم بندیهای کلاسیک BMI، محدوده 24- 19 برای خانمها و 25- 20 برای آقایان وزن سالم قلمداد می گردد ولی یافته های متعدد و شواهد غیرقابل انکار نمایانگر آن می باشد که هر چه میزان شاخص توده بدن از مرز 22 فراتر میرود خطر بروز بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت، پرفشاری خون و ... به نحو چشمگیری افزایش پیدا می کند و وقتی این شاخص از مرز 25 می گذرد (به غیر از ورزشکاران و بدنسازان که توده ماهیچهای فراوان و درهم تنیدهای دارند)، احتمال ابتلا به بیماریهای گوناگون و خطرات متعدد دیگری نظیر مرگ های زودرس ناگهانی در این افراد افزایش می یابد.
جدول 2- تفسیر شاخص توده بدن برحسب جنس
تفسیر
|
آقایان BMI
|
خانمها BMI
|
کم وزن (لاغر)
|
زیر 20
|
زیر 19 یا کمتر
|
محدوده طبیعی از کمترین تا بالاترین مقدار
|
25- 20
|
24- 19
|
اضافه وزن از کمترین تا بالاترین مقدار
|
30- 25
|
30- 24
|
چاقی درجه 1
|
35- 30
|
35- 30
|
چاقی درجه 2
|
40- 35
|
40- 35
|
چاقی درجه 3
|
بیش از 40
|
بیش از 40
|