در قسمت قبل، افسردگی پس از زایمان را به طور کامل شرح دادیم و گفتیم که احساساتی از قبیل دلتنگی٬ اضطراب٬ خستگی٬ لذت نبردن٬ افکار خودکشی و روان‌پریشی را در طول دوره‌ی افسردگی تجربه می‌کنیم. سپس به مشکلات روحی - روانی مربوط به زایمان و روان پریشی بعد از زایمان اشاره کردیم. روان‌پریشی پس از زایمان، شدیدترین و وخیم‌ترین بیماری روحی است که پس از زایمان روی می‌دهد. در این قسمت درباره‌ی دلایل ایجاد افسردگی پس از زایمان٬ تشخیص٬ پیشگیری و کمک‌های اطرافیان به فرد بیمار صحبت می‌کنیم. با بنیتا همراه باشید.
دلایل ایجاد افسردگی پس از زایمان چیست؟
دلایل خیلی مختلفی را برای این بیماری ذکر کرده‌اند. احتمال دارد هیچ علت واحدی برای ایجاد افسردگی پس از زایمان وجود نداشته باشد، اما بی‌تردید تنش‌ها و استرس‌های زیادی به آن دامن می‌زنند. احتمال بیشتری وجود دارد که به افسردگی پس از زایمان دچار شوید اگر:
- از قبل سابقه‌ی مشکلات روحی ازجمله افسردگی را داشته‌باشید.
- در طول دوران حاملگی دچار اضطراب و افسردگی شده باشید.
- از طرف خانواده و دوستان حمایت نشوید.
- اخیراً یک واقعه‌ی استرس‌زا ازجمله مرگ یکی از نزدیکان را پشت سر گذاشته باشید، یا رابطه‌ی عاطفی یا شغل خود را ازدست‌داده باشید.
بیماری‌های فیزیکی از قبیل کم‌کاری غده‌ی تیروئید هم می‌توانند باعث افسردگی شوند. این موارد به‌راحتی درمان می‌شوند. افسردگی پس از زایمان، ممکن است بدون هیچ دلیل خاصی روی بدهد، بی‌آنکه هیچ‌کدام از علائم بالا پیش بیاید و برعکس، هیچ‌کدام از دلایل بالا به‌تنهایی به این معنی نیست که شما لزوماً به افسردگی پس از زایمان مبتلا می‌شوید.
آیا می‌توان از افسردگی پس از زایمان پیشگیری کرد؟
Credit: parenting
هنوز اطلاعات کاملی از این نوع افسردگی در دست نیست تا بتوان پیشاپیش از آن پیشگیری کرد. بااین‌حال پیشنهاد‌های معقول زیر می‌تواند حال شمارا خوب نگه دارد:
- سعی نکنید ابر زن باشید. تلاش کنید کمتر کارکنید و خود را بیش‌ازحد خسته نکنید.
- با دیگر زنانی که حامله هستند یا به‌تازگی بچه‌دار شده‌اند طرح دوستی بریزید. اگر شما به افسردگی پس از زایمان مبتلا شوید یافتن دوستی‌های تازه برای شما دشوار خواهد بود.
- کسی را پیدا کنید که بتوانید با او راحت حرف بزنید. اگر هیچ دوست صمیمی‌ای ندارید که بتوانید به او رجوع کنید، به مؤسسات ملی بارداری و زایمان مراجعه کنید. این مؤسسات گروه‌های پشتیبانی محلی و منطقه‌ای دارند که قبل و بعد زایمان می‌توانند به شما کمک کنند.
- با همسر، یک دوست یا یکی از اعضای خانواده به دوره‌ها و کلاس‌های پیش از زایمان بروید.
- بدون مشورت دکتر قرص‌های ضدافسردگی خود را در دوران بارداری قطع نکنید. حدود 7 تا 10 درصد بیمارانی که قرص‌های ضدافسردگی‌شان را قطع می‌کنند دچار بازگشت و عود بیماری می‌شوند. شما نیاز دارید از فواید و مضرات ادامه‌ی درمان‌های پیشین خود در دوران بارداری و شیردهی آگاهی کامل پیدا کنید.
- اگر پیش از این به افسردگی مبتلا بوده‌اید، با پزشک یا مشاور خود در ارتباط باقی بمانید. نشانه‌های افسردگی در دوران بارداری و پس از زایمان خیلی زود قابل‌تشخیص هستند.
- حتماً در دوران بارداری و پس از زایمان به مداوای افسردگی ادامه دهید. این مداوا می‌تواند شامل جلسات مشاوره یا مصرف داروهای پزشکی باشد.
- اگر دوستان و خانواده به شما پیشنهاد کمک کردند پیشنهاد آن‌ها را بپذیرید.
تشخیص افسردگی پس از زایمان:
اولین قدم این است که بیماری ما افسردگی پیش از اضطراب تشخیص داده شود. آن را با «اندوه بچه‌دار شدن» اشتباه نگیرید و هنگامی‌که با نوزادتان سروکار دارید فکر نکنید داشتن این احساسات امری طبیعی و نرمال است. دلایل بسیاری وجود دارد که زنان کمک گرفتن را به تأخیر می‌اندازند. شما ممکن است:
- تشخیص ندهید که یک جای کار درست پیش نمی‌رود.
- نگران باشید که مردم چه فکری می‌کنند.
- از اقرار به اینکه از مادر بودنتان احساس لذت نمی‌کنید شرمگین شوید.
بعضی از زنان از این می‌ترسند که نوزادشان را از آن‌ها بگیرند و دور کنند. درواقع شما با کمک گرفتن از پزشک، بهترین کار ممکن را برای کودکتان انجام می‌دهید. پزشکان و مشاوران سلامتی سعی‌شان بر این است که از شما مراقبت کنند تا بتوانید از کودک خود نگهداری کنید. در حال حاضر مردم آگاهی بیشتری نسبت به شرایط افسردگی دارند و این به آن معناست که افسردگی پس از زایمان نادیده گرفته نمی‌شود.
پزشکان، ماماها و مشاوران، اغلب زنانی که تازه مادر شده‌اند را در مورد وضع سلامتی روحی مورد سؤال قرار می‌دهند. آن‌ها ممکن است از شما بخواهند یک پرسشنامه را پرکنید یا به سؤالات زیر پاسخ بدهید:
- آیا در طول ماه گذشته از احساس اندوه، افسردگی و ناامیدی رنج‌برده‌اید؟
- آیا در طول ماه گذشته لذت و اشتیاق خود را به انجام بعضی امور ازدست‌داده‌اید؟
- آیا حس می‌کنید به چیزی نیاز دارید یا در مورد امری به کمک احتیاج دارید؟
به این سؤالات صادقانه پاسخ دهید تا در صورت لزوم به شما کمک شود. اگر پاسخ‌هایتان حاکی از این باشد که احتمالاً به افسردگی پس از زایمان دچارید، باید پزشکتان را ملاقات کنید. پزشک از شما سؤالات بیشتری خواهد پرسید تا در مورد تشخیص بیماری مطمئن شود.
از کجا می‌توان درخواست کمک کرد؟
Credit: mass
کمک و درمانی که نیاز دارید بستگی به شدت افسردگی‌تان دارد. پزشک و مشاور به شما کمک می‌کنند تا متوجه شوید به چه نوع کمکی احتیاج دارید. هرکسی می‌تواند با اقداماتی که در زیر ذکرشده به درمان خود کمک کند. البته این کافی نیست. شما می‌توانید از صحبت درمانی نیز سود ببرید. برای افسردگی‌های شدیدتر شما به دارو نیاز دارید، چه با صحبت درمانی همراه باشد و چه نه. پزشکتان است که می‌تواند این دسته از نمایش را به شما پیشنهاد بدهد.
تعداد کمی از زنان ناچار می‌شوند به بیمارستان‌ها و کلینیک‌های روحی و روانی مراجعه کنند. در برخی مناطق مراکز خدمات سلامت روان دوران بارداری و زایمان وجود دارد. این خدمات تخصصی برای زن‌های باردار و یا زن‌هایی است که نوزادشان زیر یک سال سن دارد. البته این مراکز برای کسانی مناسب است که به اقسام شدیدتری از افسردگی دچارند. درصد خیلی کمی از زنان به خاطر افسردگی پس از زایمان بستری می‌شوند. در این حالت معمولاً توصیه می‌شود با نوزادتان به بیمارستانی بروید که واحدهای تخصصی مادر و کودک دارند.
کمک اورژانسی
اگر نمی‌توانید از خودتان یا نوزادتان مراقبت کنید یا اگر در ذهنتان برای آسیب زدن به خود تدارک می‌بینید، باید توسط یکی از این مراکز به‌صورت اورژانسی ویزیت شوید:
- خدمات سلامت روان
- پزشک خانوادگی‌تان
- در صورت لزوم می‌توانید با اورژانس عمومی که 24 ساعته باز است تماس بگیرید.
کمک‌های شخصی
- اگر بیماری‌تان افسردگی پس از زایمان تشخیص داده شد، وحشت‌زده نشوید. خیلی از زنان این بیماری را تجربه می‌کنند و مطمئن باشید باگذشت زمان حالتان بهتر خواهد شد. همسرتان، دوستان و خانواده‌ی شما اگر مشکل را متوجه شوند می‌توانند بهتر شمارا درک کرده و به شما کمک کنند.
- حتماً یک نفر را در جریان وضعیت احساسی خود بگذارید. صحبت کردن باکسی که شمارا درک می‌کند آسایش خاطر خوبی به شما می‌دهد. این فرد می‌تواند همسرتان باشد یا یکی از وابستگان یا دوستانتان. اگر نمی‌توانید با خانواده و دوستانتان صحبت کنید، با دکتر و مشاور حرف بزنید. آن‌ها می‌دانند که این شرایط طبیعی هستند و می‌توانند به بهبود شما کمک کنند.
- از هر فرصتی برای خوابیدن و استراحت در طول شب و روز استفاده کنید. اگر همسر یا دوستی دارید که متوجه موقعیت شماست، از او بخواهید گاهی اوقات شب‌ها او به نوزادتان شیر بدهد. برای انجام این کار هم می‌توانید از شیر خودتان استفاده کنید و هم از شیر خشک. اگر تنها هستید سعی کنید زمانی که نوزاد خواب است شما هم استراحت کنید.
- سعی کنید به‌طور منظم غذا بخورید، حتی اگر حس می‌کنید تمایلی به غذا ندارید. وعده‌های غذایی سالمی را صرف کنید.
- زمانی را برنامه‌ریزی کنید تا به کارهایی برسید که برایتان لذت‌بخش است یا به آرامش شما کمک می‌کند. مثلاً به پیاده‌روی بروید، مجله بخوانید و موسیقی گوش دهید.
- اگر همسر دارید، سعی کنید اوقاتی را باهم خوش بگذرانید. اگر یک مادر تنها هستید با دوستان یا اعضای خانواده کار مشترک جالبی را شروع کنید.
- به گروه‌های محلی و بومی «مادران جوان» یا گروه‌های حمایتی «دوران پس از زایمان» بپیوندید. مشاورتان می‌تواند این گروه‌ها را به شما معرفی کند. اگر افسرده باشید احتمال دارد تمایلی به عضویت در این گروه‌ها نداشته باشید. چک کنید که آیا کسی هست که شمارا همراهی کند یا نه. ممکن است گروه‌های جدیدی برای حمایت از مادران جوان بیابید یا ممکن است با زن‌هایی آشنا شوید که آن‌ها هم شرایط مشابهی را می‌گذرانند.
- به دیگران اجازه بدهید در کارهای خانه، خرید کردن، و مراقبت از نوزاد به شما کمک کنند.
- کمی ورزش کنید. از مشاورتان بپرسید که آیا در حوالی منطقه‌ی شما مرکز ورزشی مخصوص مادر و کودک وجود دارد یا نه.
- قدم زدن با نوزادتان بخصوص اگر او را در کالسکه بگذارید ورزش بسیار خوبی است. ورزش منظم می‌تواند حال و هوای شمارا بهتر کند.
- از کتاب‌ها و وب‌سایت‌های «کمک به خود» استفاده کنید.
- با سازمان‌هایی که از زنان مبتلابه افسردگی پس از زایمان حمایت می‌کنند در تماس باشید.
- خودتان، همسرتان، بستگان و دوستان نزدیکتان را سرزنش نکنید. در دوره‌ی افسردگی شرایط زندگی سخت می‌شود و خستگی و تحریک‌پذیری هم ممکن است به مشاجره منجر شود. سرزنش کردن همسرتان می‌تواند رابطه‌ی شمارا ضعیف کند، آن‌هم وقتی نیاز است ارتباطتان در قوی‌ترین سطح خود باشد. این موضوع درباره دوستان صمیمی و اعضای خانواده (که تلاش می‌کنند به شما کمک کنند) نیز صادق است.
- از الکل و مواد مخدر اجتناب کنید. ممکن است برای مدت کوتاهی حس بهتری داشته باشید، اما این آسایش زیاد طول نمی‌کشد. الکل و مواد مخدر می‌توانند افسردگی را تشدید کنند، ضمن اینکه برای سلامتی شما هم مضر هستند.
چگونه همسر، خانواده و دوستان می‌توانند به بیمار کمک کنند
Credit: thebabysleepdoctor
اگر همسر یا یکی از دوستان و نزدیکانتان به شما گفت مبتلابه افسردگی پس از زایمان است متعجب نشوید. این یک بیماری رایج است و می‌توان کمک‌های مؤثری به او کرد.
- اول اطلاعاتتان را درباره‌ی افسردگی پس از زایمان کامل کنید. می‌توانید از یک مشاور بخواهید اطلاعات کافی را به شما بدهد.
- خیلی خوب است که با فرد مبتلابه افسردگی پس از زایمان وقت بگذرانید. مهم است به حرف‌های او گوش بدهید و او را راهنمایی یا تشویق کنید. به او اطمینان بدهید که حالش بهتر می‌شود.
- اگر همسر، دوست یا خویشاوندتان به شما گفت که دیگر نمی‌خواهد زنده بماند یا می‌خواهد به خودش آسیب برساند حرف او را جدی بگیرید. مطمئن شوید که او حتماً به فوریت‌های پزشکی مراجعه می‌کند.
- فرد بیمار را تشویق کنید از پزشک کمک بگیرد و درمان شود. اگر در مورد معالجه‌ی او نگران هستید، با دکتر او صحبت کنید.
- با کارهای عملی به او کمک کنید، مثلاً به نوزاد شیر بدهید و پوشکش را عوض کنید، برای خانه خرید کنید، غذا بپزید یا کارهای خانه را انجام بدهید.
- اگر شما همسر فردی هستید که مبتلابه افسردگی است، شما هم به حمایت نیاز دارید. اگر این نخستین فرزند شماست، ممکن است حس کنید هم نوزاد و هم نیازهای همسرتان شمارا تحت‌فشار زیادی قرار داده‌اند. سعی کنید از او نرنجید. شریک زندگی‌تان به کمک و حمایت شما نیاز دارد.
- پدران نیز ممکن است بعد از تولد نوزاد افسرده شوند. بخصوص اگر مادر مبتلابه افسردگی پس از زایمان باشد این امر بیشتر محتمل است. اگر شما پدر نوزاد هستید و حس می‌کنید افسرده شده‌اید حتماً با دکتر صحبت کنید. هم برای شما و هم برای خانواده‌تان مهم است که شما کمکی را که نیاز دارید دریافت کنید.
مطلب «مواد غذایی مناسب برای مادران شیرده» را نیز از دست ندهید.
منبع: helpguide ,rcpsych
