انقباض تجارت با اتحادیه اروپا

البته در کنار کاهش واردات اتحادیه اروپا از ایران، صادرات این اتحادیه به کشورمان نیز با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده که نشان می‌دهد تجارت ایران با اتحادیه اروپا، دچار انقباض شده است. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، تراز تجاری اتحادیه اروپا با عمده کشورهای طرف تجاری خود در خارج از اتحادیه به استثنای نروژ و کانادا تضعیف شده و در میان مبادی وارداتی و مقاصد صادراتی، تراز تجاری اتحادیه اروپا تنها با کشورهای آمریکا و سوئیس مثبت بوده است. بیشترین صادرات اتحادیه اروپا در فصل اول 2019 به آمریکا و سپس چین و سوئیس بوده؛ اما بیشترین واردات این اتحادیه، از چین صورت گرفته است.

رشد صادرات؛ رشد واردات

مطابق آمار منتشر شده از اتحادیه اروپا، تولید ناخالص داخلی 28 کشور عضو اتحادیه اروپا در فصل نخست سال 2019 با رشد 5/ 0 درصدی نسبت به فصل مشابه سال 2018 همراه بوده است. همچنین تعداد شاغلان اتحادیه اروپا نیز در سه ماه نخست سال 2019 نسبت به سه ماه نخست 2018 حدود 1/ 1 درصد افزایش داشته است. بر اساس این گزارش، صادرات کالایی اتحادیه اروپا به سایر کشورهای خارج از این اتحادیه، در فصل اول سال 2019 معادل 6/ 483 میلیارد یورو بوده که نسبت فصل اول سال 2018 حدود 1/ 3 درصد رشد داشته است. از سویی واردات اتحادیه اروپا از سایر نقاط جهان (به جز 28 کشور عضو اتحادیه اروپا) 6/ 507 میلیارد یورو بوده که با رشد 1/ 6 درصدی نسبت به مدت مشابه سال 2018 مواجه شده است. بنابراین، تراز تجاری اتحادیه اروپا در مدت مذکور معادل منفی 24 میلیارد یورو بوده که کسری آن نسبت به فصل اول سال 2018 تشدید شده است. همچنین در فصل اول 2019 تجارت اتحادیه اروپا با اعضای خود با رشد 9/ 3 درصدی نسبت به فصل اول 2018 به 3/ 914 میلیارد یورو رسیده است.

تجارت اتحادیه به تفکیک کالا

بر اساس آنچه در این گزارش آمده است، در میان گروه‌های اصلی کالایی در سه ماه اول 2019، تنها در گروه مواد غذایی و آشامیدنی که جزو کالاهای اولیه محسوب می‌شوند، اتحادیه اروپا دارای مازاد تجاری معادل 9/ 1 میلیارد یورو بوده و تراز تجاری آن نسبت به مدت مشابه سال قبل بهبود یافته است. این موضوع نشان‌دهنده آن است که در فصل نخست سال 2019 صادرات مواد غذایی اتحادیه اروپا به سایر کشورها افزایش بیشتری داشته است. از سوی دیگر بیشترین کسری تراز تجاری در گروه‌های کالایی در سه ماه اول 2019 متعلق به بخش انرژی با رقم 7/ 71 میلیارد یورو بوده که نسبت به مدت مشابه 2018، کسری آن تشدید شده است. به عبارتی، اتحادیه اروپا که غالبا واردکننده انرژی است در فصل نخست سال 2019 نسبت به فصل نخست سال 2018 واردات خود را افزایش و صادرات را کاهش داده است. بیشترین مازاد تراز تجاری میان کشورهای عضور اتحادیه اروپا و کشورهای خارج از منطقه در فصل نخست 2019 نیز متعلق به مواد شیمیایی و سپس ماشین آلات است. هرچند در این دو گروه کالا، تراز تجاری نسبت به فصل نخست 2018، تضعیف شده است.

تراز تجاری اتحادیه با کشورهای طرف تجاری

گزارش پیش رو نشان می‌دهد در فصل نخست سال 2019 نسبت به مدت مشابه سال 2018، تراز تجاری اتحادیه اروپا با عمده کشورهای طرف تجاری خود در خارج از اتحادیه اروپا به جز نروژ و کانادا تضعیف شده است. بر این اساس، در میان عمده مبادی وارداتی و مقاصد صادراتی، تراز تجاری اتحادیه اروپا، تنها در کشورهای آمریکا و سوئیس مثبت بوده است. در میان کشورهای خارج از اتحادیه اروپا، بیشترین صادرات این اتحادیه در سه ماه نخست 2019 به آمریکا و سپس چین و سوئیس بوده اما بیشترین واردات آن از چین صورت گرفته است؛ تا جایی که بالابودن میزان واردات اتحادیه اروپا از چین منجر شده تا بیشترین کسری تجاری اتحادیه اروپا در میان طرف‌های عمده تجاری آن (در میان کشورهای خارج از اتحادیه اروپا) متعلق به تجارت با چین باشد. علاوه بر این، بررسی میزان تجارت کشورهای عضو اتحادیه اروپا با کشورهای خارج و داخل اتحادیه اروپا حاکی از این است که در میان 28 کشور عضو اتحادیه اروپا، آلمان در فصل نخست 2019 بیشترین تجارت را با کشورهای خارج از اتحادیه اروپا داشته است. به‌طوری که در مدت مذکور نسبت به مدت مشابه سال 2018، 135 میلیارد یورو صادرات و 9/ 93 میلیارد یورو واردات داشته است. آلمان همچنین بیشترین تجارت را با اعضای اتحادیه اروپا دارد؛ به‌طوری که در فصل نخست 2019، حدود 202 میلیارد یورو کالا به اعضای اتحادیه اروپا صادر کرده و 4/ 186 میلیارد یورو کالا از آنها وارد کرده است.

تجارت اتحادیه با ایران

آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد تراز تجاری اتحادیه اروپا با ایران در سه ماه نخست 2019 مثبت شده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال 2018، تراز این اتحادیه با ایران منفی 500 میلیون یورو بود که دلیل آن نیز به واردات 9/ 2 میلیارد یورویی اتحادیه اروپا از ایران و صادرات 4/ 2 میلیارد یورویی اتحادیه مذکور به ایران برمی‌گشت. اما در فصل نخست سال 2019 با کاهش شدید واردات اتحادیه اروپا از ایران تراز تجاری آن با ایران مثبت شده و مازاد تجاری اتحادیه اروپا با ایران در مدت مذکور به 8/ 0 میلیارد یورو رسیده است. صادرات اتحادیه اروپا به ایران در این مدت به میزان 56 درصد نسبت به مدت مشابه سال 2018 کاهش یافته و واردات این اتحادیه از ایران با کاهش 5/ 92 درصدی نسبت به مدت مشابه 2018 روبه‌رو بوده است.

واردات اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا از ایران در سه ماه نخست 2019 نسبت به مدت مشابه 2018 کاهش چشمگیر داشته است. کشورهای ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و یونان که در فصل اول 2018 بیشترین واردات را از ایران داشته‌اند در فصل نخست 2019، هر کدام بالغ بر 95 درصد واردات خود را کاهش داده‌اند. در مدت مذکور بیش از 42 درصد از واردات آلمان نیز از ایران کاهش یافته است. صادرات بیشتر کشورهای اتحادیه اروپا به ایران نیز در مدت مذکور کاهش چشمگیری داشته است. کشورهای آلمان، ایتالیا و فرانسه که بزرگ‌ترین صادر‌کنندگان کالا به ایران در فصل اول سال 2018 بوده‌اند، در مدت مشابه سال 2019 میزان صادرات خود به ایران را بالغ بر 50 درصد کاهش داده‌اند.

بررسی روند تجارت گروه‌های کالایی میان اتحادیه اروپا و ایران در سه ماه نخست 2019 و مقایسه آن با سه ماه نخست 2018 نشان می‌دهد در گروه محصولات غذایی مجموع واردات اتحادیه اروپا از ایران طی سه ماه نخست 2019 در مقایسه با سه ماه نخست 2018 حدود 53 درصد کاهش داشته است که عامل اصلی آن، کاهش واردات آلمان و اسپانیا به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکنندگان مواد غذایی از ایران است. واردات این کشورها از ایران به ترتیب با افت 64 درصد و افت 36 درصدی روبه‌رو بوده است. در مقابل، صادرات اتحادیه اروپا به ایران در گروه مواد و محصولات غذایی حدود 61 درصد افزایش یافته که افزایش صادرات دو کشور آلمان و فرانسه بیشترین اثر را در افزایش 61 درصدی صادرات داشته است.

کشور آلمان بزرگ‌ترین وارد‌کننده مواد خام به جز سوخت از ایران بوده و میزان واردات این کشور در فصل نخست سال 2019 با کاهش 27 درصدی نسبت به فصل نخست سال 2018 مواجه شده است. صادرات مواد خام به جز سوخت توسط اتحادیه اروپا به ایران نیز در مدت مذکور 33 درصد کاهش داشته که آلمان به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده آن به ایران در میان سایر اعضای اتحادیه اروپا در این بخش 17 درصد کاهش صادرات را تجربه کرده است. در گروه سوخت‌های معدنی، واردات اتحادیه اروپا از ایران در فصل اول 2019 نسبت به مدت مشابه 2018 کاهش 100 درصدی را شاهد هستیم. در صادرات این گروه توسط اتحادیه اروپا به ایران نیز کاهش 49 درصدی در مدت مذکور مشاهده شده است. در گروه محصولات شیمیایی، مجموع واردات اتحادیه اروپا از ایران در سه ماه نخست 2019 نسبت به سه ماه نخست 2018 حدود 3 درصد کاهش یافته است. در این میان کاهش واردات ایتالیا و آلمان از ایران، بیشترین اثر را در کاهش صادرات داشته، اما کشورهای مجارستان، یونان و بلژیک در فصل نخست سال 2019 واردات خود را از ایران در این گروه کالایی افزایش داده‌اند. صادرات این گروه کالایی به ایران نیز در مدت مذکور 33 درصد کاهش داشته که مهم‌ترین عامل آن کاهش 29 درصدی صادرات آلمان به ایران بوده است.