هموپتیزی یا خلط خونی به خروج خون یا خلط خونی به واسطه سرفه گفته می شود. منبع خون معمولا دستگاه تنفسی است و می تواند از بینی، دهان، گلو، لوله های برونشی(مسیرهای هوایی منتهی به ریه ها) یا ریه ها سرچشمه بگیرد. شدت هموپتیزی می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "اکتیو بیت"، هموپتیزی خفیف به مقدار کم خون درآمیخته با مخاط یا چرک گفته می شود. بیشتر موارد هموپتیزی خفیف جان فرد را تهدید نمی کنند. از سوی دیگر، هموپتیزی شدید تعریف روشنی ندارد و میزان خون خروجی 100 میلی لیتر تا 1,000 میلی لیتر طی یک بازه زمانی 24 ساعته را شامل می شود. هموپتیزی شدید یک وضعیت اضطراری است و نرخ مرگ و میر ناشی از آن می تواند به میزان 75 درصد باشد. در ادامه با 10 دلیل شایع هموپتیزی بیشتر آشنا می شویم.
آمبولی ریوی
آمبولی ریوی به لخته خونی که یک سرخرگ ریوی را مسدود کرده است، گفته می شود. دلیل آمبولی ریوی معمولا لخته خونی است که از رگ پاها جدا شده و به ریه ها سفر می کند. لخته خون تشکیل شده در پا به نام ترومبوز سیاهرگی عمقی شناخته می شود. عوامل خطرآفرین مانند بی تحرکی طولانی مدت، عمل جراحی، سیگار کشیدن، چاقی، بارداری، و سرطان ممکن است خطر ابتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی و آمبولی ریوی را افزایش دهند.
از علائم آمبولی ریوی می توان به تنگی نفس، درد سینه، سرفه، هموپتیزی، تب، تورم در ساق پا، سرگیجه، و تعریق شدید اشاره کرد. درمان آمبولی ریوی اغلب شامل داروهای ضد انعقاد خون (رقیق کننده خون) یا ترومبولیتیک ها (حل کننده های لخته خون) می شود. درمان آمبولی ریوی باید به سرعت انجام شود تا از بزرگ شدن اندازه لخته خون و تشکیل لخته های خون جدید پیشگیری شود. آمبولی ریوی می تواند جان فرد را تهدید کند و یکی از عوارض شایع آن پرفشاری خون ریوی است که این شرایط به فشار خون بالا در ریه ها گفته می شود.
بیماری سل
بیماری سل یک عفونت باکتریایی ریه هاست. این بیماری واگیردار به واسطه سرفه و عطسه و از طریق هوا به افراد دیگر سرایت می کند. عفونت می تواند از طریق غدد لنفاوی و جریان خون به هر اندامی در بدن گسترش یابد. بیماری سل یکی از قدیمی‌ترین بیماری های شناخته شده دستگاه تنفسی انسان است. از عوامل خطرآفرین برای بیماری سل می توان به اچ‌آی‌وی/ایدز، دیابت، بیماری کلیوی، سرطان، مصرف مواد مخدر، کارهای مراقبت درمانی و سوء تغذیه اشاره کرد.
بیماری سل می تواند نهفته یا فعال باشد. سل نهفته موجب هیچ علامتی نمی شود زیرا باکتری های سل غیرفعال هستند. این شرایط می توان به سل فعال تبدیل شود. علائم سل فعال ممکن است شامل هموپتیزی، سرفه مزمن، درد سینه، تب، خستگی، کاهش وزن، و تعریق شبانه باشند. آنتی بیوتیک ها درمان اصلی برای سل نهفته یا فعال هستند. سل نهفته می تواند با یک دوره 9 ماهه مصرف آنتی بیوتیک با موفقیت درمان شود. اما سل فعال می تواند در برابر آنتی بیوتیک بسیار مقاوم باشد، از این رو، ممکن است به یک سال یا بیشتر مصرف آنتی بیوتیک نیاز باشد. از عوارض بیماری سل می توان به درد پشت، آسیب مفصلی، بیماری کبدی، بیماری کلیوی و اختلالات قلبی اشاره کرد.
سینه پهلو
سینه پهلو یک عفونت ریوی است که به التهاب کیسه های هوایی منجر می شود. سینه پهلو می تواند به واسطه انواع مختلفی از میکروارگانیسم ها، بیشتر باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها یا بندرت انگل ها شکل بگیرد. استرپتوکوک شایع‌ترین دلیل باکتریایی سینه پهلو است. از عوامل خطرآفرین که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند می توان به سیستم ایمنی ضعیف، سیگار کشیدن، بیماری های مزمن، مانند آسم، بیماری قلبی، سرطان، دیابت، و بستری شدن در بیمارستان اشاره کرد.
علائم سینه پهلو ممکن است شامل هموپتیزی، سرفه، تب، لرز، تنگی نفس، حالت تهوع، استفراغ، خستگی، و اسهال شوند. مصرف آنتی بیوتیک گزینه اصلی درمان سینه پهلو هستند. از عوارض این بیماری نیز می توان به وجود باکتری ها در جریان خون، آبسه های ریوی، و انباشت مایع اطراف ریه ها اشاره کرد.
فیبروز کیستیک
فیبروز کیستیک یک اختلال ژنتیکی مادرزادی در عملکرد غدد برو‌ن‌ریز است. این بیماری می تواند چندین اندام را تحت تاثیر قرار دهد، اما بیشتر بر ریه ها تاثیر می گذارد. افراد مبتلا به فیبروز کیستیک از عفونت های تنفسی مزمن رنج می برند.
از علائم فیبروز کیستیک می توان به سرفه، خس خس سینه، تنگی نفس، هموپتیزی، و درد سینه اشاره کرد. هدف اصلی مدیریت این بیماری حفظ عملکرد ریه ها با محدود کردن عفونت های تنفسی و پاکسازی مسیرهای هوایی است. به طور معمول، فردی که با بیماری فیبروز کیستیک متولد می شود از عمر متوسط تقریبا 40 سال در کشورهای پیشرفته، مانند آمریکا، برخوردار است. مرحله پایانی بیماری ریوی دلیل اصلی مرگ در افراد مبتلا به فیبروز کیستیک است.
ناهنجاری سرخرگی‌سیاهرگی ریوی
یک ناهنجاری سرخرگی‌سیاهرگی ریوی به اتصال غیر طبیعی بین سیاهرگ ها و سرخرگ های موجود در ریه ها گفته می شود. بیشتر موارد مادرزادی هستند. بیشتر موارد ناهنجاری سرخرگی‌سیاهرگی ریوی در یک سمت و در لوب های پایینی ریه ها شکل می گیرند. آنها به دو دسته ساده (دارای یک سرخرگ تغذیه کننده و یک سیاهرگ تخلیه کننده) و پیچیده (دارای دو یا تعداد بیشتری سرخرگ تغذیه کننده یا سیاهرگ تخلیه کننده) تقسیم می شوند. بیشتر موارد ناهنجاری سرخرگی و سیاهرگی ریوی از نوع ساده هستند.
از علائم ناهنجاری سرخرگی‌سیاهرگی ریوی می توان به هموپتیزی، تنگی نفس، درد سینه، سرفه، سرگیجه، خستگی و دوبینی اشاره کرد. درمان این شرایط شامل آمبولیزاسیون درمانی یا برداشتن از طریق جراحی می شود. از عوارض ناهنجاری سرخرگی‌سیاهرگی ریوی می توان به تشنج، سکته مغزی، آبسه های مغزی، کم خونی، و نارسایی احتقانی قلب اشاره کرد.
گرانولوماتوز وگنر
گرانولوماتوز وگنر یک اختلال خودایمنی است که به طور عمده دستگاه تنفسی و کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. اختلالات خودایمنی به واسطه حمله سیستم ایمنی به بافت های بدن شکل می گیرند. تاکنون دلیل دقیق گرانولوماتوز وگنر مشخص نشده است. این بیماری به واسطه واسکولیت (التهاب رگ های خونی) که موجب آسیب دیدگی اندام های بدن می شود، رخ می دهد.
علائم گرانولوماتوز وگنر ممکن است شامل سرفه، هموپتیزی، تنگی نفس، درد سینه، و گرانولوماها شوند. گرانولوماها توده هایی از بافت گوشتی تولید شده در نتیجه عفونت یا التهاب هستند. هدف درمان برای این شرایط خفتگی بلند مدت بیماری (ناپدید شدن بیماری) است. در صورت عدم درمان، گرانولوماتوز وگنر ممکن است وارد مرحله نهایی بیماری شده و مرگ ناشی از نارسایی ریوی یا کلیوی طی دو سال را موجب شود. درمان این شرایط ممکن است شامل استفاده از استروئیدها و دارویی به نام سیکلوفسفامید (سیتوکسان) باشد. از عوارض گرانولوماتوز وگنر می توان به مرگ موضعی بافت که به عمل جراحی برای برداشت آن نیاز است و مرحله پایانی بیماری کلیوی نیازمند پیوند کلیه اشاره کرد.
سندرم گودپاسچور
سندرم گودپاسچور یک اختلال خودایمنی است که به آسیب دیدگی ریه ها و کلیه ها منجر می شود. اختلالات خودایمنی همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد به واسطه حمله سیستم ایمنی به بافت های خود بدن تعریف می شوند. دلیل سندرم گودپاسچور نیز به طور دقیق مشخص نیست. خونریزی در ریه ها و نارسایی کلیوی در مرحله پایانی این بیماری به مرگ بیمار منجر می شوند.
از علائم سندرم گودپاسچور می توان به هموپتیزی، کاهش وزن، تب/لرز، سرفه، تنگی نفس، و درد سینه اشاره کرد. از دیگر علائم آن می توان به هماچوری (خون در ادرار)، پروتئینوری (پروتئین در ادرار)، تورم در اندام های انتهایی، مانند دست ها و پاها، اورمیا (سطوح بیش از حد اوره در خون) و پرفشاری خون اشاره کرد. گزینه اصلی درمان این بیماری داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی، مانند استروئیدها، سیکلوفسفامید و پلاسمافرزیس که پادتن های مضر را از خون حذف می کند، هستند. در صورت عدم درمان، تقریبا تمام افراد مبتلا به این اختلال به واسطه نارسایی مزمن کلیوی یا خونریزی ریه جان خود را از دست می دهند.
برونشیت
برونشیت به التهاب لوله های برونشی که به ریه ها منتهی می شوند، گفته می شود. این شرایط ممکن است حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (بلند مدت) باشد. ویروس ها عامل اصلی بیشتر موارد برونشیت حاد هستند، در شرایطی که باکتری ها دلیل اصلی بیشتر موارد تشدید برونشیت مزمن هستند.
برونشیت حاد دلیل اصلی سرفه حاد است. از علائم دیگر این شرایط می توان به هموپتیزی، خس خس سینه، تنگی نفس، درد سینه، تب خفیف، خستگی و دردهای عضلانی اشاره کرد. درمان برونشیت حاد ممکن است شامل استفاده از آلبوترول استنشاقی یا استروئیدهای استنشاقی باشد. تشدید برونشیت مزمن معمولا نیازمند مدیریت با آنتی بیوتیک ها است. داروهای ضد سرفه نیز برای بهبود سرفه که ممکن است هنگام شب تشدید شود، تجویز می شوند.
سرطان ریه
سرطان ریه یکی از دلایل اصلی مرگ و میر افراد در جهان است. افراد سیگاری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. از عوامل خطرآفرین دیگر می توان به قرار گرفتن در معرض دود دست دوم سیگار، مواجهه با آزبست، تاریخچه شیمی درمانی و قرار گرفتن در معرض پرتوافشانی یونیزه کننده اشاره کرد. دو نوع کلی سرطان ریه شامل سلول کوچک و سلول غیر کوچک می شوند. سرطان ریه سلول غیر کوچک شامل آدنوکارسینوما، کارسینوما سلول بزرگ، و کارسینوما سلول سنگفرشی می شوند.
از علائم سرطان ریه می توان به خستگی، بی اشتهایی، هموپتیزی، کاهش وزن، درد سینه، تنگی نفس، و سرفه مزمن اشاره کرد. درمان سرطان ریه ممکن است شامل عمل جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی، و درمانی دارویی هدفمند شود. از عوارض این بیماری نیز می توان به انباشت مایع در سینه، درد، و متاستاز (گسترش سرطان به بخش های دیگر بدن) اشاره کرد.
نارسایی احتقانی قلب
نارسایی احتقانی قلب به کاهش توانایی قلب برای پمپاژ خون در سراسر بدن گفته می شود. فشار افزایش یافته در قلب در نهایت موجب تضعیف این ماهیچه می شود. در نتیجه، خون به خوبی در دستگاه قلبی عروقی جریان نیافته و موجب بروز علائم می شود. نارسایی احتقانی قلب دلایل مختلفی دارد و ممکن است به بیماری قلبی، حمله قلبی، بیماری ماهیچه قلب، پرفشاری خون، و بیماری مزمن کلیوی منجر شود.
علائم نارسایی احتقانی قلب ممکن است شامل سرفه، هموپتیزی، خس خس سینه، تورم در اندام های انتهایی، مانند دست ها و پاها، و خستگی شود. مدیریت نارسایی احتقانی قلب هدف اصلی درمان است که شامل کاهش پیشرفت بیماری، تسکین علائم، و بهبود کیفیت زندگی بیمار می شود. از اقداماتی که می توانند به پیشگیری از پیشرفت نارسایی احتقانی قلب کمک کنند می توان به ترک سیگار، کاهش وزن، ورزش منظم، پرهیز از الکل، و کنترل فشار خون بالا، دیابت و سطوح کلسترول اشاره کرد.
