شناسه : ۱۷۱۳۳۹۵ - یکشنبه ۱۰ شهریور ۱۳۹۸ ساعت ۰۹:۲۱
تلاش اوقاف برای بهره‌برداری از جنگلهای شمال
به گزارش اقتصادآنلاین، لیلا مرگن در شرق نوشت: با وجود آنکه سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با سازمان اوقاف تفاهم‌نامه‌ای دارد که بر‌اساس آن هیچ جنگلی وقف‌پذیر نیست، متولی اراضی موقوفه آق مشهد، به مفاد این تفاهم‌نامه پایبند نیست. این متولی قصد دارد از اراضی‌ای که مدعی موقوفه‌بودن آن است، درآمدزایی کند. با تصویب طرح تنفس جنگل، بهره‌برداری از جنگلهای شمال ممنوع شد؛ اما با مطرح‌شدن بحث برداشت از درختان شکسته و افتاده، مالکان موقوفه یادشده تلاش می‌کنند تا از درختان شکسته و افتاده جنگلهای آق مشهد بهره‌برداری کنند. درحالیکه طبق شرع، افراد بر مناطقی که در ایجاد آن نقشی نداشته‌اند، مالکیت نداشته و حق وقف آن را ندارند. معلوم نیست دادگاه‌های مازندران بر‌اساس کدام سند و به حکم کدام منبع شرعی، ملی‌بودن جنگلهای آق مشهد را نقض کرده‌اند.پنج هزار هکتار از جنگلهای آق مشهد واقع در استان مازندران در خطر بهره‌برداری غیر‌اصولی قرار دارند. این جنگل‌ها که بخشی از جنگلهای هیرکانی هستند، معلوم نیست بر چه اساسی موقوفه اعلام شده‌اند و حالا متولیان این موقوفه که در دادگاه هم رأی به نفع آنها صادر شده است، قصد دارند از این عرصه طبیعی که بخشی از انفال است و به اشتباه در دسته موقوفه‌ها قرار گرفته است، استفاده اقتصادی کنند. شعبه یازدهم دادگاه تجدید‌نظر استان مازندران، حکم ملی‌بودن این جنگل‌ها را ابطال کرده و آن را در سال 90 موقوفه اعلام می‌کند. سازمان جنگل‌ها به این حکم اعتراض می‌کند و برای اعمال ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری برای نقض دو دادنامه‌ای که از طرف شعبه 11 دادگاه تجدید‌نظر استان مازندران و شعبه سوم دیوان عالی کشور صادر شده است، تلاش می‌کند؛ اما با وجود پیگیری‌های متعدد، به نتیجه نمیرسد. تمام اراضی‌ای که موقوفه اعلام شده است، قدمت چند‌هزار‌ساله دارد و دارای درختان توسکا، راش، ممرز، بلوط و شمشاد است. در وقف‌نامه به نظر می‌رسد که واقف صرفا اراضی زراعی دو محله «کلیج خیل» و «کمر خیل» پلاک 55 واقع در بخش 3 ثبت ساری شامل اراضی آبی، دیم، مراتع گوسفندی و گاوی را وقف کرده است؛ اما در دادگاه به این مسئله توجه نمی‌شود و پنج هزار هکتار جنگل طبیعی هم به موقوفه‌ها اضافه می‌شود.
تلاش برای برداشت درختان شکسته و افتاده
در خلال کش‌و‌قوس‌ها بین سازمان جنگل‌ها و اوقاف بر سر اراضی آق مشهد، طرح توقف بهره‌برداری از جنگلهای شمال موصوف به تنفس به تصویب می‌رسد. بر‌اساس این طرح هر‌گونه بهره‌برداری از جنگلهای شمال ممنوع اعلام می‌شود؛ به جز درختان شکسته و افتاده که با نظر کارشناسان سازمان، اجازه خروج از جنگل‌ها را پیدا می‌کنند. اگرچه بخشی از موافقان تنفس بر این باور بودند که برداشت درختان شکسته و افتاده هم می‌تواند به محملی برای دور‌زدن قانون تبدیل شود؛ اما در نهایت این بند در قانون باقی ماند تا به ابزاری برای دخل و تصرف در جنگل تبدیل شود. همان روزهایی که بحث استیضاح محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی، در مجلس داغ شده بود، به دنبال قول مساعد خلیل آقایی، رئیس سازمان جنگل‌ها، به علی‌اصغر یوسف‌نژاد و محمد دامادی برای بهره‌برداری از درختان شکسته و افتاده، تلاش اوقاف هم برای بهره‌گیری از درختان شکسته و افتاده جنگلهای آق مشهد افزایش می‌یابد. این تلاش‌ها منجر به این شد که کامران پورمقدم، رئیس شورای‌عالی جنگل‌ها، در نامه‌ای که در تاریخ 21 اردیبهشت سال جاری نوشته شده است، از مسئولان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران (ساری) بخواهد عملیات خروج درختان شکسته و افتاده از محدوده جنگلهای آق مشهد و فروش چوب‌های جمع‌آوری‌شده آن را با هماهنگی دادستانی استان انجام دهند و در صورت موافقت دادستانی، اقدامات لازم اجرائی انجام شود. در این نامه اعلام می‌شود که در صورت موافقت‌نکردن دادستانی باید برداشت از درختان شکسته و افتاده از جنگلهای آق مشهد تا تعیین تکلیف حقوقی اراضی مورد مناقشه، متوقف شود. بر‌اساس دستور رئیس شورای‌عالی جنگل، اداره کل منابع طبیعی ساری باید محدوده‌های جدیدی را به منظور جایگزینی با درختان شکسته و افتاده آق مشهد به شورای‌عالی جنگل پیشنهاد دهد.
توافقی برای خروج جنگل‌ها از شمول وقف
یک منبع مطلع درباره ماجرای جنگلهای آق مشهد می‌گوید: سازمان جنگل‌ها از ابتدا هم رأی دادگاه را قبول نکرد. درخواست اعاده دادرسی داد و از متولی موقوفه‌نامه دریافت کرد.
او ادامه می‌دهد: در قالب توافق با اوقاف اقداماتی انجام شد. توافق‌نامه سازمان جنگل‌ها با اوقاف می‌گوید که جنگلهای طبیعی در ید منابع طبیعی می‌ماند و موقوفه قلمداد نمی‌شود. بر این اساس جنگلهای آق مشهد هم وقفی نبود و سازمان جنگل‌ها پذیرفت اگر در پنج هزار هکتار منطقه مورد مناقشه، عرصه غیرجنگلی مثل دامسرا باشد، در سهم موقوفه قرار گیرد.
به گفته این منبع مطلع، درحال‌حاضر که بهره‌برداری از جنگل هم ممنوع شده است، برداشت درختان شکسته و افتاده هم مثل بقیه درختان با آن برخورد می‌شود و تفاوتی ندارد. آق مشهد موقوفه خاص بود و متولی داشت، خود سازمان اوقاف تفاهم‌نامه را امضا کرده بود، اما متولی موقوفه یک مقداری همکاری نمی‌کرد.
اگرچه حفظ کاربری و مالکیت اراضی جنگلی در حیطه وظایف معاون حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌هاست و در موضوع جنگلهای آق مشهد پای پنج هزار هکتار از جنگلهای کهن‌سال هیرکانی در میان است، اما بهمن افراسیابی، معاون حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها اعلام می‌کند که مسئله آق مشهد در حیطه وظایف من نیست و باید با معاون امور جنگل در این رابطه صحبت کنید.
ستار بابایی، مدیرکل سابق منابع طبیعی مازندران-ساری نیز در ارتباط با جنگلهای آق مشهد اعلام می‌کند: بر اساس فتوای شرعی، جایی که می‌خواهید وقف کنید، باید در به‌وجودآمدنش دخیل باشید، بنابراین معنی ندارد که درخت 400 تا 500 ساله را وقفی اعلام کنند.
او می‌گوید: سند که ارائه می‌دهند متعلق به صد یا کمی بیش از صد سال پیش است، اما درختان این جنگل عمر بیشتری دارند. نمی‌توان بلوط 500 ساله را وقف کرد.بابایی اضافه می‌کند: در روزهایی که در اداره کل منابع طبیعی ساری بودم، منابع طبیعی محکوم شد و ما درخواست ماده 18 (یا همان 477) کردیم که نمی‌دانم نتیجه چه شد. تا زمانی که در ساری بودم، متولی موقوفه یک حکم کیفری علیه من گرفت که مرا بازداشت کند، اما من اعلام کردم که به‌این‌ترتیب پنج هزار هکتار جنگل دچار مشکل می‌شود.به گفته بابایی، درحال‌حاضر متولیان موقوفه یادشده رأی دادگاه را در اختیار دارند و رای آنها نقض نشده است.او درباره دلایل اجرائی‌نشدن تفاهم‌نامه اوقاف یادآور می‌شود: اوقاف با سازمان جنگل‌ها تفاهم‌نامه دارد، اما اعلام می‌کند که جنگلهای آق مشهد متولی دارند. تفاهم‌نامه مربوط به مناطقی است که متولی ندارند. در صورتی که در ابتدای پیگیری قضائی جنگلهای آق مشهد، هم اداره اوقاف شهرستان و هم نماینده واقف در جلسات شرکت و از اداره منابع طبیعی شکایت می‌کردند، اما درحال‌حاضر اوقاف خود را کنار کشیده است و نماینده واقف کارها را پیگیری می‌کند، درحالیکه قاعدتا برابر توافق‌نامه، باید اوقاف به موضوع وارد شود و اعلام کند که توافق ما این بود که جنگل وقف‌پذیر نیست.مدیرکل سابق منابع طبیعی مازندران- ساری می‌گوید: درحال‌حاضر پرونده آق مشهد قضائی شده است و دائما درخواست پیگیری کیفری می‌کنند. حتی برای من هم در زمان مدیریتم قرار صادر کردند.
