سرویس جهان مشرق - نقشه حاکمیت منطقه شمال سوریه از سال 2013 تاکنون شاهد تحولات گسترده‌ای بوده و در برهه‌ای از زمان، مخالفان دولت این منطقه را به صورت تقریبا کامل در اختیار گرفته‌اند. رویکردهای اعتراض‌آمیز در این منطقه طولی نکشید که به فعالیت‌های نظامی تبدیل شد و در ادامه بعد از آنکه گروه‌های تروریستی کنترل منطقه را در اختیار گرفتند جریان های کردنشین روی کار آمده و به موجودیت داعش در آن پایان دادند.
دولت سوریه و متحدانش با وجود اینکه مساحت بسیار زیادی از اراضی سوریه را در اختیار دارد، اما موجودیت آن در شمال سوریه کمتر از سایر مناطق است. نقشه حضور نیروهای نظامی در شمال سوریه نشان می‌دهد که تروریست‌ها از زمان کنترل بر این مناطق تا زمان عملیات چشمه صلح ترکیه مناطق بسیاری را در شمال سوریه در اختیار داشتند.
از سال 2014 تا 2016 گروه های تروریستی مناطقی وسیعی شامل استان‌های دیرالزور از شرق تا الرقه در شمال شرقی تا حومه حلب در شمال و حومه دمشق را در اختیار داشتند، اما کنترل آنها در این مناطق زیاد طول نکشید. اوج موجودیت گروه تروریستی داعش در سوریه در سال 2015 بود و بعد از آن این گروه به تدریج مناطق تحت کنترل خود را از دست داد. در سال 2016 یگان‌های کرد و نیروهای دموکراتیک سوریه پیشروی میدانی خود را با حمایت نیروهای ائتلاف بین‌المللی ضد داعش آغاز کردند و تا سال 2016 اکثر مناطق شمال سوریه را تحت کنترل خود گرفتند.
ترکیه نیز در این مدت عملیات سپر فرات و شاخه زیتون را در سال‌های 2016 و 2018 آغاز کرد. این عملیات باعث شد کنترل نیروهای تحت امر ترکیه به منطقه عفرین واقع در شمال غرب سوریه برسد. عملیات چشمه صلح جدید ترکیه با همراهی شبه نظامیان مخالف دولت موسوم به ارتش ملی سوریه به نفوذ آنها در مناطق مرزی بویژه در تل ابیض و رأس العین منتهی شده و در عین حال مناطق حماه، ادلب و حلب از کنترل گروه‌های تروریستی خارج شده است.
روند پیشروی‌های کردهای شمال سوریه و عملکرد ارتش ترکیه در این منطقه
رنگ زرد: مناطق تحت تصرف کردها / رنگ سبز: مناطق تحت تصرف ترکیه
برای مشاهده در سایز اصلی روی عکس کلیک کنید
در همین رابطه رادیو سوا گزارش می‌دهد که ترکیه عملیات تغییر مردم‌شناختی در شمال سوریه به ویژه در دو شهر تل ابیض و رأس‌العین را آغاز کرده است. بر اساس گزارش دیده بان حقوق بشر تعدادی از ساکنان مناطق شمال سوریه به منطقه تل‌ابیض منتقل شده اند که در حال حاضر تحت حاکمیت نیروهای ترکیه و گروه‌های حامی این کشور قرار دارد.
از سوی دیگر تلویزیون سوریه نیز گزارش داد که آمریکا تحرکات قابل توجهی را در مرزهای عراق و سوریه آغاز کرده و از چند روز گذشته 20 کامیون را وارد اراضی سوریه کرده است. بر اساس این گزارش کامیون‌های وابسته به نیروهای اشغالگر آمریکایی از عراق به استان الحسکه وارد شده اند. این کامیون‌ها محموله کمک‌های لجستیک حمل می‌کردند. چند روز پیش نیز 60 خودروی نظامی و کامیون و نفربرهای وابسته به نیروهای آمریکایی در منطقه الرمیلان واقع در میدان نفتی شمال سوریه مستقر شدند.
در طرف مقابل یگان‌های ارتش عربی سوریه استقرار خود را در مناطق شمالی الحسکه تقویت کرده‌اند. آنها تلاش دارند موضع گیری خود را در مسیر بین المللی الحسکه به حلب و مناطق تل تمر تقویت کنند.
ارتش آمریکا از زمان آغاز عملیات نظامی ارتش ترکیه و شبه نظامیان ترکمن وابسته به این کشور در شمال سوریه نیروهای خود را از این منطقه خارج کرده و همین موضوع به ترکیه آزادی عمل بیشتری در شمال سوریه داده است. البته این اوضاع باعث تمرکز و انزوای نیروهای تحت امر آمریکا در شرق فرات شده است. این در حالی است که نیروهای ارتش عربی سوریه نیز به صورت همزمان در مناطق شمالی از عین العرب گرفته تا منبج در حومه حلب تا عین عیسی و الطبقة در الرقه تا رأس العین و تل تمر آغاز به کار کرده‌اند.
به صورت همزمان روسیه نیز موجودیت نظامی خود را در استان‌های الحسکه و الرقه از طریق ایجاد مرکز مراقبت و نظارت در فرودگاه بین المللی القامشلی تقویت کرده است.
بر اساس آنچه که گفته شد، به نظر می‌رسد یک برنامه ریزی همه‌جانبه از سوی گروه‌های متخاصم در شمال سوریه وجود دارد که می‌تواند درگیریهای نظامی، سیاسی و دیپلماتیک پیچیده بر سر این مناطق باشد. درگیری‌هایی که می‌تواند آخرین مرحله حل و فصل بحران سوریه باشد.
