ترانه قصه گو در سینمای جوانبخت &#۸۲۱۱; نگاهی به هفت بازی درخشان ترانه علیدوستی

نزدیک به بیست سال از ورود ترانه علیدوستی به سینمای ایران می‌گذرد. دخترک هجده ساله بی نام و نشانی که یک شبه ره صد ساله را طی کرد. ترانه علیدوستی حالا یکی از بهترین ستاره‌های سینمای ایران است. در آثار فیلم‌سازان مطرح و برجسته حضور پیدا میکند و کنشگری اجتماعی را هم در کنار فعالیت سینمایی و هنری‌اش دنبال می‌کند. ترانه علیدوستی در این مدت با انتخاب‌های حساب شده و دقیق نقش‌هایش خود را به عنوان چهره ای مطرح کرده است که سینمای حرفه ای را دنبال می‌کند.
علیدوستی با ترجمه کتابی از آلیس مونرو وارد ادبیات ایران هم شد و با حمایتش از جریان فمنیسم جنجال‌های زیادی آفرید، اما با همه اینها همچنان شمایل ستاره سینمایی‌اش را حفظ کرده است. علیدوستی بعد از بازی در «فروشنده» اصغر فرهادی و «شهرزاد» حسن فتحی در اثری ظاهر نشده است. البته اخباری مبنی بر حضور او در یک فیلم کوتاه به گوش می‌رسد اما به نظر می‌رسد که علیدوستی حالا بیش از گذشته در انتخاب نقش‌هایش سختگیری به خرج می‌دهد.
به هر حال دخترک هجده ساله آن روزها، حالا در آستانه سی و شش‌سالگی است و به مناسبت تولدش نگاهی می‌اندازیم به برخی از بهترین نقش‌آفرینی‌های ترانه علیدوستی در سینمای ایران.

1- ترانه پرنیان- من ترانه پانزده سال دارم

رسول صدرعاملی برای دومین فیلم از سه گانه مشهور دخترانه‌اش، به سراغ ترانه علیدوستی می‌رود که آن روزها در کلاس‌های بازیگری امین تارخ مشغول بود. نقش ترانه پخته‌ترین و کامل‌ترین اجرای ترانه علیدوستی نیست، اما بی شک مهمترین بازی او در سینمای ایران است.
«من ترانه پانزده سال دارم» قهرمان زنی دارد که در یک جامعه مردسالار باید گلیم خودش را از آب بکشد بیرون. ترانه علیدوستی هم با ظاهر معصوم و شیرینش حسابی به این نقش می‌نشیند. او موفق می‌شود در اولین بازی‌اش، فراز و فرودهای عاطفی ترانه، امید بچه‌گانه و قاطعیت زنانه‌اش را به زیبایی به تصویر بکشد. ظرافتی که علیدوستی در اجرای کاراکتر ترانه به کار می‌برد برایش سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن را از جشنواره بیستم فجر به ارمغان می‌آورد.

2- روحی – چهارشنبه سوری

علیدوستی بعد از موفقیت «من ترانه پانزده سال دارم»، در «شهر زیبا» دومین ساخته اصغر فرهادی ظاهر شد، که شروع یک همکاری درخشان بود. گرچه بازی او در «شهر زیبا» هم قابل توجه است، اما «چهارشنب سوری» هم در کارنامه فیلم‌سازش فیلم مهمتری است و هم در کارنامه علیدوستی.
روحی در «چهارشنبه سوری» همان معصومیت ترانه پرنیان را دارد، اما این‌بار او وارد دنیای متفاوتی می‌شود. روحی، دختر ساده شهرستانی که در آستانه ازدواج است، نزدیک سال نو، به میان آشوب و بلوای یک زندگی زناشویی پر از دروغ و پنهان‌کاری پرتاب میشود. روحی مانند کودکی این بی‌اخلاقی ها را مشاهده می‌کند، قضاوت می‌کند و جبهه می‌گیرد. در نهایت هم روحی که در پایان می‌بینیم نسبت به روحی ابتدای فیلم یکسره دگرگون شده است. علیدوستی هم به خوبی این سیر تغییر شخصیتی را در بازی‌اش ارائه می‌دهد. او در نقش یک دختر معصوم کارگر، که در زندگی و فضایی متضاد قرار گرفته است به خوبی می‌تواند نگاه قضاوت‌گر و تفکر دگرگون شده روحی را بازتاب دهد.

3- مینا – کنعان

«کنعان» یکی از بزرگترین ریسک‌های بازیگری ترانه علیدوستی محسوب می‌شود. «کنعان» هم یک درام زناشویی است، اما این بار ترانه علیدوستی با کاراکتر مینا درست در میان این درام قرار دارد. مینا، اولین کاراکتری است که او برای پروراندنش به معصومیت همیشگی چهره اش دست نمی‌آویزد. مینا، زنی است جا افتاده، خسته و تنها که از کاراکترهای دیگر علیدوستی بسیار متفاوت است.
علیدوستی در نقش مینا، پختگی و کمالی را در بازی اش ارائه می‌دهد که تاکنون از او ندیده بودیم. او در نقش زنی که در روزمرگی یک ازدواج ذره ذره تحلیل می‌رود، یک بحران روحی را پشت سر می‌گذارد و تمام گذشته‌اش را زیر سوال می‌ببرد درخشان ظاهر می‌شود و از همین رو مینا یکی از کاراکترهای جذاب کارنامه کاری علیدوستی می‌شود.

4- ساناز – زندگی مشترک آقای محمودی و بانو

علیدوستی با «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو»، ریسک بزرگی را در کارنامه‌اش به ثبت می‌رساند. این بار دیگر نه خبری از معصومیت یک دختر‌بچه ساده است و نه خبری از ملال یک زن خانه‌دار. ساناز به عنوان زنی عصیان‌گر، مهمان خواهرش میشود تا تناقضات رفتاری هردو و پایبندی‌شان به سنتها را به چالش بکشد. چالشی که در زندگی زناشویی دو خواهر نمود پیدا می‌کند.
علیدوستی به خوبی می‌تواند سایه همیشگی کاراکترهای ساده و همیشه مظلومش را زمین بگذارد و عصیان و بی قانونی ساناز را به تصویر بکشد. بازی او یک بازی رو، رک و شفاف است و این اجرای دقیق است که ساناز را زنده می‌کند.

5- سمیرا – استراحت مطلق

کاراکتر سمیرا، در ظاهر برای علیدوستی چالش عمده ای ندارد. آنچه که بازی علیدوستی را در اثر عبدالرضا کاهانی برجسته می‌کند، یکدستی این بازی در تم طنز همیشگی آثار کاهانی است. سمیرا زنی شهرستانی که به‌دنبال آرزوهایش به تهران آمده‌ است، از آرایش ظاهرش تا رفتار نه چندان با وقارش، یکپارچه واقعیت کاراکتر است و هنر او در جان بخشیدن به این کاراکتر است.
از سوی دیگر، علیدوستی در «استراحت مطلق»، می‌تواند ابعاد مختلف شخصیت سمیرا را به بیننده نشان دهد. از رابطه نا‌به‌سامانش با همسر سابق تا پایبندی اخلاقی در مقابل کارفرمای چشم‌چران. از طرف دیگر سمیرا در میان یک رابطه زناشویی هم قرار گرفته است و بیننده کاملا شرایط بغرنج او و آرزوهای کوچکش را باور میکند. مخصوصا که رضا عطاران و همسرش دو نقش اصلی دیگر را بازی می‌کنند و علیدوستی هم مغلوب شیمی طبیعی رابطه این دو نمی‌شود.

6- رعنا – فروشنده

شاید شاه نقش علیدوستی را باید کاراکتر رعنا در «فروشنده» اصغر فرهادی دانست. با اینکه بیشتر توجهات به شهاب حسینی و کاراکتر او در این فیلم معطوف بود، اما او هم در نقش رعنا بی‌نظیر ظاهر می‌شود. تعادلی که او در اجرای بالا و پایین‌های روحی شخصیت رعنا ایجاد می‌کند، منگی و بی حسی‌اش بعد از حادثه اصلی، ترس و اضطراب دائمی‌اش وقتی سعی می‌کند به زندگی عادی برگردد، در مقابل شور و شعف رعنایی که در ابتدای فیلم دیدیم، نشان می‌دهد که علیدوستی به چه میزان پختگی در اجرایش رسیده است.

7- شهرزاد – شهرزاد

بی شک هیچ بازیگر دیگری را نمی‌توان به جای ترانه علیدوستی در «شهرزاد» تصور کرد. علیدوستی هوشمندانه، نشاط و شعف جوانی کاراکتر شهرزاد را به بازی‌اش می آورد و او را در مسیر پر آشوب قصه به سمت بلوغ یک زن و یک مادر هدایت میکند. از طرف دیگر علیدوستی با کاراکتر شهرزاد، زنی را به تصویر می‌کشد که در یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخی، محکم می‌ایستد، از حقش دفاع می‌کند و در مقابل قدرت سرخم نمی‌کند. حتی تسلیم شدن شهرزاد هم با عصیانی همراه است که در بازی علیدوستی به خوبی جاری شده است.
شهرزاد مسیر عاشقانه پرپیچ و خمی هم طی می‌کند و علیدوستی به خوبی می‌تواند با دو بازیگر متفاوت، رابطه‌ای قابل باور،آن هم با همه جزئیات و ظرافتهای لازم برقرار کند.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.