به گزارش خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، 15 اکتبر؛ روز جهانی عصای سفید، روزی که هر ساله در تقویم تکرار می‌شود تا تلنگری باشد برای فراموش نشدن آنان در لابه‌لای رنگ‌ها و رنج‌های زندگی.
روز عصای سفید نماد استقلال افراد روشندل، تکریم، عدالت و برابری اجتماعی برای نابینایان است، تا دولت‌ها و انجمن‌های نابینایی جهت فرهنگ‌سازی، نحوه برخورد شایسته با نابینایان به مردم آموزش دهند.
صفحات تاریخ پر است از نابینایان و کم‌بینایانی که جوامع انسانی از ثمره وجود آنان بهره‌ها برده است. نام مخترعین، دانشمندان و شاعران همچون هلن کلر، خزائلی، فرزاد طیباتی و رودکی، شاعر پرآوازه ایران زمین و ... در لابه‌لای برگ‌های تاریخ به جاودانگی و عظمت می‌درخشند و خود الهام بخش ظرفیت‌های بزرگی هستند که می‌تواند در تمام دوران‌ها راهگشا باشد.
آخرین آمار از تعداد افراد دارای معلولیت نابینایی
در حال حاضر 280 میلیون نفر در جهان دارای آسیب نابینایی هستند، یک پنجم این تعداد نابینا هستند. سازمان بهزیستی نیز در کشورمان به 203 هزار فرد دارای معلولیت بینایی خدمت رسانی می‌کند که این تعداد حدود 13 درصد کل معلولان تحت پوشش سازمان بهزیستی را تشکیل می‌دهد، از این تعداد 130 هزار نفر مرد و 73 هزار نفر زن هستند. همچنین حدود 88 هزار نفر از آن‌ها را افرادی تشکیل می‌دهند که معلولیت بینایی شان بسیار شدید است.
علت بروز معلولیت نابینایی در افراد
نابینایی اختلالی است که فرد به دلیل عوامل فیزیولوژیکی و یا عصبی بینایی به آن دچار می‌شود. بر اساس آمار‌های سازمان بهداشت جهانی حدود 250 میلیون نفر از افراد دچار اختلال بینایی هستند که 35 میلیون نفر از آن‌ها نابینای مطلق و 80 درصدشان را افراد بالای 50 سال تشکیل می‌دهند؛ این مسئله نشان می‌دهد افزایش سن و بیماری‌های سالمندی اختلالات مرتبط با بینایی را افزایش می‌دهد.
درصد بالایی از نابینایی‌ها به دلیل بیماری‌های مزمن مانند آب مروارید، آب سیاه و یا حوادثی از قبیل تصادفات رانندگی به بینایی ایجاد می‌شود از این رو 90 درصد نابینایان جهان در کشور‌های در حال توسعه زندگی می‌کنند، این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود آمار نابینایی در جهان تا سال 2020 افزایش داشته باشد.
اغلب نابینایی‌ها در کشور‌های توسعه نیافته به دلیل عفونت‌ها و بیماری‌ها ایجاد می‌شود، اما بیشتر نابینایی‌های ایران به دلیل حوادث حین کار و تصادفات اتفاق می‌افتد. گذشته از این نزدیک به 80 درصد اختلالات بینایی مانند آب مروارید قابل پیشگیری است که ایران در زمینه درمان و پیشگیری این نوع از بیماری‌ها رشد چشمگیری داشته است.
در این باره وحید قبادی دانا رئیس سازمان بهزیستی کشور گفت: با توجه به اینکه سازمان بهزیستی یکی از محور‌های فعالیتش موضوع پیشگیری بوده است، امر غربالگری تنبلی چشم کودکان 3 تا 6 سال را از سال‌های قبل در برنامه خود داشته است. در سال گذشته 3 میلیون و 300 هزار کودک 3 تا 6 ساله مورد غربالگری تنبلی چشم قرار گرفتند که از این تعداد 190 هزار نفر از آن‌ها به متخصصان چشم برای بررسی‌های بیشتر ارجاع شدند. 65 هزار نفر از این کودکان عیوب انکساری چشم داشتند و 19 هزار نفر از آن‌ها دچار تنبلی چشم بودند که برای درمان ارجاع شدند.
رئیس سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه یکی از مسائلی که موجب مشکلات مادرزادی بینایی می‌شود، مشکل ژنتیکی است، افزود: 300 ژن شناخته شده وجود دارد که می‌توانند بیماری‌های ژنتیکی چشم ایجاد کنند. همچنین حدود 250 ژن شناخته شده است که پرده چشم را دچار مشکل می‌کنند.
وی افزود: از هر 3500 تا 4000 نفر در جامعه یک نفر مبتلا به آر پی است که به عنوان نابینایی ارثی تلقی می‌شود. استان‌های آذربایجان غربی و خراسان جنوبی بیشترین نابینایی مادرزادی را دارند.
رئیس سازمان بهزیستی کشور گفت: باتوجه به اینکه بیش از 50 درصد مشکلات چشمی ناشی از مشکلات ژنتیکی است، مشاوره ژنتیک برای خانواده‌ها پیش از ازدواج و تولد می‌تواند موثر باشد.
چالش های این روزهای افراد دارای معلولیت نابینایی
اما روز جهانی عصای سفید فرصت مناسبی است تا با چالش‌های این قشر بیش از پیش آشنا شد؛ خواست نابینایان در ایران متفاوت از نابینایان دیگر در کشور‌های دیگر نیست، اما مساله اصلی این است که در کشور‌های پیشرفته هم اکنون نابینایان به دنبال فناوری‌های نوین برای تسهیل زندگی خود هستند، اما در ایران نابینایان هنوز که هنوز است، دغدغه مناسب سازی شهری را دارند.
مناسب سازی
گره کور مناسب سازی شهری هم به این آسانی ها باز نمی شود؛ از معابر گرفته تا ساختمان اداری و سیستم حمل و نقل هنوز برای استفاده جامعه افراد دارای معلولیت، آماده نیست و در حقیقت شهر، معلول است. مناسب سازی موضوعی نیست که فقط از سازمان بهزیستی مطالبه کرد چراکه تمامی ارگان ها و دستگاه های دولتی و غیر دولتی برای مناسب سازی باید اقدام کنند.
در این باره سهیل معینی مدیرعامل شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان گفت: نابینایانِ امروز، متاسفانه همان مشکل نابینایان 20 سال پیش یعنی دغدغه ایمن سازی شهری را دارند و این مشکل همچنان پابرجاست درصورتیکه نابینایان امروز باید به فناوری های نوین دسترسی داشته باشند و لازم است که مشکلات نسل جدید نابینایان کمتر از نسل قدیم آنان باشد.
مدیرعامل شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان افزود: پتانسیل های فراوانی در گروه نابینایان وجود دارد و مناسب سازی بحثی نیست که از سازمان بهزیستی کشور بربیاید بلکه نیاز به همکاری ارگان های دیگر مانند شهرداری دارد.
عدم استفاده از تلکنولوژی
از دیگر مشکلات این روزهای نابینایان این است که امکانات استفاده از تلکنولوژی برای نابینایان فراهم نیست و همچنان مجبور هستند از ابزار های قدیمی برای تحصیل استفاده کنند. هنگامی که صحبت از تحصیل می‌شود صرفا این را به ذهن متبادر می‌کند که یک نفر باید برای آنان کتاب هایشان را ضبط کند یا اینکه از خط مخصوص نابینایان - بریل - استفاده کنند، اما واقعا ما و مسئولان باور نداریم که با استفاده از رایانه و اینترنت، نابینایان خیلی بهتر می‌توانند به تحصیل خود ادامه دهند.
تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی می‌تواند ضعف بینایی آن‌ها را تا حدودی کاهش دهد. یونسکو در این زمینه مصوبات متعددی داشته است. با این حال دیده می‌شود که دانشگاه‌ها و مدارس تنها منشی در اختیار نابینایان قرار می‌دهند که این افراد کار خود را تکلیف نمی‌دانند بلکه تصور می‌کنند که به نابینایان لطف می‌کنند.
اشتغال
اشتغال امروزه به راستی یکی از بزرگترین مشکلات جهانی است و تمام کشور‌ها در این راستا همواره به اقدامات مختلفی در جهت رفع معضل آن دست زده اند. اعلامیه حقوق بشر در ماده 23 خود اشغال را یکی از بنیادی‌ترین حقوق افراد بشر دانسته است. آمار بیکاری در میان نابینایان بسیار زیاد است.
مشکلات افراد معلول، لزوما ناشی از شرایط جسمی و ذهنی آن‌ها نیست بلکه در اکثر موارد این طرز تلقی غلط جامعه و سیاستگذار است که این افراد را از صحنه کار و فعالیت دور نگه می‌دارد چه آنکه به گواه تحقیقاتی که در این حوزه در ایران صورت گرفته، هزاران معلول ایرانی برای گریز از بیکاری و مشکلات اقتصادی آن، با مشکلات بی شماری مواجهند.
به همین منظور حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش درباره استخدام افراد دارای معلولیت در آموزش و پرورش، گفت: امسال 28 هزار نفر استخدام داریم؛ ظرفیتی که برای گروه معلولان پیش بینی شده 3 درصد (معادل 840 نفر) است که به تفکیک استان و شهرستان مشخص شده که در چارچوب قانون اجرا خواهد شد.
آمار‌های رسمی، نرخ بیکاری نابینایان را 40 درصد اعلام کرده است. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت نرخ بیکاری معلولان در ایران چهار برابر نرخ بیکاری افراد عادی است که از این میان 80 درصد آنان در میان خانواده‌های فقیر هستند. در میان شاغلان نیز شغل‌های گوناگونی از جمله استاد دانشگاه، معلوم، نماینده شورای شهر، کارمند و کارشناس دیده می‌شود، اما متاسفانه تصور غالب این است که نابینا باید تلفنچی باشد و بیشترین شغل در میان نابینایان نیز همین است.
اما برای رفع مشکلات مالی و معیشتی افراد دارای معلولیت نابینایی، سازمان بهزیستی همواره تلاش کرده است حمایت هایی را داشته باشد.
قبادی دانا رئیس سازمان بهزیستی کشور در این باره گفت: در حال حاضر 125 هزار خانوار از افراد دارای نابینایی، مستمری بگیر بهزیستی هستند و علی رغم اینکه از تیرماه 97 همه افرادی که پشت نوبت بودند مشکلشان حل شد، اما از تیر 97 تاکنون، 39 هزار خانوار فرد دارای مشکل نابینایی همچنان پشت نوبت برای دریافت مستمری هستند، البته از زمانی که بودجه برای قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت تخصیص یافت، وقتی قانون جامع معلولان از سال 83 مطرح و از اسفند 96 در مجلس مصوب شد، اولین سالی که بودجه‌ای برای آن تخصیص یافت سال 98 بود که 776 میلیارد تومان تخصیص یافت، اما این در شرایطی بود که در آن سال 20 هزار میلیارد تومان پول نیاز بود تا مواد قانونی اجرا شود.
قبادی دانا تصریح کرد: در حال حاضر 3163 نفر از دانشجویانی که تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند و کمک هزینه شهریه را دریافت می‌کنند، از افراد دارای مشکل نابینایی هستند. در حال حاضر بیش از 800 نفر از افراد دارای معلولیت نابینایی مدرک فوق لیسانس و دکترا دارند و همچنین 4700 نفر دارای مدرک لیسانس هستند.
ازدواج
یکی دیگر از مشکلات نابینایان، ازدواج است. همیشه این سوال مطرح بوده که افراد دارای معلولیت باید با اشخاص مانند خود ازدواج کنند یا خیر؟ در این میان ازدواج نابینا با نابینا یا کم بینا همواره موافقان و مخالفان زیادی داشته است.
موافقان به این نکته اشاره می‌کنند که کسی که مانند آن‌ها دارای اختلال بینایی است، بهتر شرایط آن‌ها را درک می‌کند. معمولا افراد بینا که با نابینا و کم بینا ازدواج می‌کنند، بعد از مدتی خسته شده و به طور دائم بر سر شریک زندگی خود منت می‌گذارند و اساسا علت این ازدواج، حس ترحم یا کسب پاداش‌های معنوی است؛ اما مخالفان همواره می‌گویند ازدواج دو نفر با اختلال بینایی، ضمن اینکه شرایط هم را بهتر درک می‌کنند، اما آفات زیادی به همراه دارد.
در هر صورت مشکل ازدواج نابینایان نیز باید با سیاستگذاری‌های مناسب و فرهنگ سازی صحیح تا حدود زیادی مرتفع شود. شایسته است در این زمان با وجود تاکید مقام معظم رهبری در سیاستگذاری‌های مربوط به تشکیل خانواده، مقوله‌ای را نیز به ازدواج افراد دارای معلولیت اختصاص دهند.
وظیفه مسئولان امر در قبال افراد دارای معلولیت نابینایی
از آن جایی که نابینایی و کم بینایی، در بسیاری از موارد به دلیل عدم دسترسی اطلاعات دقیق و عدم شناخت علل آن‌ها از سوی مردم، به ویژه مردم روستا‌های دورافتاده و محروم است، اطلاع رسانی مردم از طریق رسانه ها، مطبوعات، مراکز بهزیستی و خانه‌های بهداشت روستا‌ها اهمیت بیش تری دارد؛ از این رو شایسته است مسئولان و فرهیختگان جامعه مردم را به یادگیری این مسائل ترغیب کنند؛ زیرا هزینه پیش گیری برای دولت و خانواده ها، بسیار کمتر از هزینه خدمات بعدی به نابینایان و کم بینایان خواهد بود.
نحوه رفتار با فرد نابینا در جامعه
نوع رفتار با نابینایان در جامعه، می‌تواند در سرنوشت آن‌ها و حالات روحی و روانی شان تأثیرات متفاوتی بگذارد. برای رفتار و تعامل با نابینایان، باید از یک سری نکات غافل نبود؛ از جمله این که واقع بین باشیم و به آن‌ها بفهمانیم که با دیگران هیچ گونه تفاوتی ندارند؛ آن‌ها را با نام صدا بزنیم و وقتی به آن‌ها نزدیک می‌شویم، به نحوی آن‌ها را از حضور خود آگاه کنیم و اگر احتمال می‌دهیم ما را نشناسد، بهتر است خود را دقیق به آن‌ها معرفی کنیم؛ از کمک‌هایی که به استقلال و خودکفایی آن‌ها لطمه می‌زند، جدا بپرهیزیم.
نباید با ترحم‌های بی خود و یا مهر و علاقه و احساس بی مورد، باعث رنجش آن‌ها شد؛ برای راهنمایی آن ها، از کلمه‌هایی مثل آن جا، این جا، کمی آن طرف‌تر و ... استفاده نکنیم، بلکه باید از کلمات دقیق و با معنای روشن استفاده کرد؛ هنگام صحبت با آن‌ها روبه رویشان بنشینیم؛ از جابه جایی وسایل آن‌ها بدون اجازه شان بپرهیزیم؛ از او بخواهیم در فعالیت‌های مختلف شرکت کنند و والدین، اطرافیان و مربیان را باید از طریق آموزش‌های لازم و برنامه‌های مشاوره، با مسائل نابینایان آشنا ساخت.
بیشتر بخوانید
