به گزارش مشرق، روز جهانی انیمیشن نزدیک است و خطرِ دوبله‌های زیرزمینی خصوصاً در انیمیشن‌های خارجی فضای‌مجازی هر روز بیشتر کودکان ما را تهدید می‌کند. وقتی در تلویزیون آن دوران طلایی دهه 1360 و 1370 ساخت برنامه‌ها و کارتون‌های کودکانه تکرار نمی‌شود و یا در سینما کاری نیست که مورد توجه مخاطبِ کودک قرار بگیرد، در این میان کودک دور از دسترس بزرگترها برای سرگرم‌شدن به فضای مجازی مراجعه می‌کند.
سایت‌ها و کانال‌های مجازی که با دوبله‌های غیررسمی و اصطلاحاً زیرزمینی در اختیار مخاطبین قرار می‌گیرد؛ الفاظی که شاید در تلویزیون با اشراف مدیران دوبلاژ قدیمی و کهنه‌کار این عرصه، کمتر به گوش می‌رسد. البته معضلِ ضعف در دوبله فضای‌مجازی و سایت‌ها، شأن و جایگاه هنر دوبله را هر روز پایین‌تر می‌آورد و فرهنگ و سبک‌زندگی غلطی را به جامعه منتقل می‌کند.
خانواده‌ها بیشتر به دنبال محصولات امنِ فرهنگی و هنری‌اند و به نظر می‌رسد فقدان نظارت و پویایی ساخت برنامه‌های اصولی و جذاب برای کودکان در تلویزیون و فیلم‌های دلچسب و خاطره‌انگیز در سینما، باعث شده تا بازارِ بی‌کیفیتی‌های زیرزمینی‌ها بیشتر رونق پیدا کند. هرچند محتوای ضعیف و سطحی ارائه می‌دهند اما وقتی این تنوع در رسانه‌های داخلی و رسمی وجود ندارد به سراغ غیررسمی‌هایش می‌روند.
مفاهیمی که هیچ ربطی به فرهنگ و تربیت کودکان ایران اسلامی ندارد و حتی بعضاً مخاطب خردسال و کودک را دچار ابهام و تناقض می‌کند. باید پدر و مادر در وهله اول خودشان کنار فرزندانشان بنشینند، یا واژگان را برایشان معنای کودکانه کنند یا اجازه ندهند ذهن فرزندشان دچار انحراف شود. بی‌اعتنایی به خطراتی که امروز کودکان را تهدید می‌کند باعث شده تا از نابسامانی‌های دوبله در سایت‌ها و فضای‌مجازی که زیرزمینی‌اند و یا رسمیت ندارند، غفلت کنند.
نکته اینجاست که عدم اشراف مناسب مدیران فرهنگی کشور بر ذائقه و نگاه کودکان باعث شده اولاً بسیاری از آثار کودکانه بیشتر واژگان، سوژه‌ها و ارتباطات‌شان را برای بزرگترها درنظر می‌گیرند؛ آن اثر به نام کودک روی آنتن می‌آورد و یا در سینماها اکران می‌شود. در وهله بعدی بی‌اعتنایی به خطراتی که امروز کودکان را تهدید می‌کند باعث شده تا از نابسامانی‌های دوبله در سایت‌ها و فضای‌مجازی که زیرزمینی‌اند و یا رسمیت ندارند، غفلت کنند.
* تکیه به دیوار فرهنگ غلط انیمیشن
این ایراد راهبردی سال‌های سال است که به عدم نظارت درست بر فیلمنامه‌ها، طرح‌های برنامه‌سازی و حتی دوبله انیمیشن‌ها و کارتون‌ها برمی‌گردد. از طرفی، مدیران و دست‌اندرکاران امر کسانی نیستند که کودک و نیازهایش را به خوبی بشناسند. امروز باید به دیواره فرهنگِ غلط انیمیشن‌هایی تکیه بزنیم که هیچ ربطی به ما و کودک ما ندارد. دیگر خبری از داستان‌های دلچسب کودکانه‌مان نیست که هر روز کودک ما سر ساعتی معین بیننده‌اش می‌شد.
پخش متعدد این انیمیشن‌ها و کارتون‌های خارجی و حتی عدم اشراف مناسب باعث شد تا برخی از کارتون‌ها و انیمیشن‌های ایرانی راه را اشتباه بروند. انگار برای مدیران مربوطه اهمیتی ندارد که کودکِ امروز به خاطر فقدان برنامه‌های مناسب کودکانه در تلویزیون به فضای‌مجازی پناه می‌برد و با ادبیات و الفاظ و فرهنگی مواجه می‌شود که برای آینده جامعه ایران خطرناک است.
* تنها گذاشتن کودکان با دوبله‌های زیرزمینی/ زنگِ خطری جدّی!
امروز نمی‌توانیم کودک را با انیمیشن‌های خارجی، دوبله‌های زیرزمینی و برخی اوقات تلویزیون تنها بگذاریم. واقعاً بعضی از داستان‌ها و به خصوص انیمیشن‌ها برای فرهنگ کودکان ما نوشته و ساخته نشده است. خانواده‌ها نباید اجازه بدهند کودکان‌شان هر کارتنی را ببیند. این توصیه‌ای است که همواره محمدرحیم لیوانی رئیس مرکز صبا در گفت‌وگوهایش داشته و این بار هم دوباره این توصیه و خواسته را از پدرها و مادرها تکرار کرد.
در روزهای تغییر و تحول مدیریتی در سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضرورت دارد که تحولات اساسی در مدیریت برنامه‌سازی، اجرا و همچنین تولید و پخش برنامه‌های داخلی و خارجی در تلویزیون، شبکه کودک و همچنین ساماندهی دوبله‌ها در سایت‌ها و فضای‌مجازی و حتی VODها، ایجاد شود. وقتی دوبله‌ای بازبینی نمی‌شود و مملوء از کلمات نادرست و غیرمتعارف است و حرکت‌ها و رفتارهای خارج از عرف و چارچوب در این انیمیشن‌ها وجود دارد، بارها شده که کودک پس از دیدن آن انیمیشن، الفاظ و رفتارهای نامتعارف از او سر می‌زند.
* خط قرمزهای تهدیدکننده کودکان در انیمیشن‌های خارجی
مهوش افشاری چهره شناخته شده حوزه دوبله هم در خصوص دوبله‌های غیررسمی و آسیب‌رسانِ انیمیشن‌های خارجی در سایت‌ها و فضای‌مجازی می‌گوید که به مسئولین گفته‌ایم که در بیرون کسانی فعالیت دارند که به خط قرمزهای تهدیدکننده کودکان در این انیمیشن‌ها توجهی ندارند. خیلی از دیالوگ‌ها را در تلویزیون بازنویسی و صحنه‌های مسئله‌دار را موردبازبینی قرار می‌دهند. حتماً نمی‌دانند آن دیالوگ و لفظ نادرست چه آسیبی به روانِ این کودک وارد می‌کند! من و دوستانم نسبت به کودکان ایرانی و خانواده‌هایشان تعصب داریم و همیشه سعی کرده‌ایم جلوی الفاظ نادرست را در هنگام دوبله انیمیشن‌های کودکانه بگیریم.
* توسعه پویانمایی صدا و سیما به روایت رئیس مرکز صبا
این موضوع را در جریانِ گفت‌وگو با محمدرحیم لیوانی رئیس مرکز صبا جویا شدیم و البته او به پیشرفت‌های حوزه پویانمایی صداوسیما و پیگیری مطالبه مردمی برای راه‌اندازی شبکه انیمیشن در تلویزیون هم اشاره‌ای کرد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
لیوانی رئیس مرکز صبا در ابتدای گفت‌وگو به پیشرفت و توسعه پویانمایی صداوسیما اشاره کرد و گفت: با وجود همه مشکلات و کمبودها که بر کسی پوشیده نیست اکنون در کجا ایستاده‌ایم و چه راهی در پیش داریم. تولید مطمئن، مداوم و توسعه پایدار انیمیشن با محتوای پاک، کیفیت مناسب و رو به رشد و مداومت حضور در آنتن شبکه‌ها از آرزوهای همه دست‌اندرکاران و دلسوزان این حوزه بوده است. آنچه در سال‌های اخیر در حوزه تولید پویانمایی تلویزیونی رخ داد دقیقاً مبتنی بر همین خواسته عمومی بوده و آنچه انجام شده بی‌شک مایه افتخار جامعه تولیدکنندگان پویانمایی ایران است.
وی خاطرنشان کرد: هرچند بروز پدیده کرونا در ابتدا کمی موجب کندی سرعت پیشرفت شد اما خیلی زود با اتخاذ تدابیر مؤثر چرخه تولید به روال پرشتاب خود برگشت و اکنون با انبوهی از تولیدات با کیفیت مناسب و متناسب با بودجه صرف شده مواجهیم; به نحوی که تنها در چهار ساله اخیر بیش از سه هزار و هشتصد و چهار قسمت پویانمایی در قالب 63 مجموعه با زمان حدود 593 ساعت یعنی بیش از سی و پنج هزار و پانصد و هشتاد دقیقه انیمیشن تلویزیونی جدید تولید و برای پخش به شبکه‌های سیما ارسال شده است. از این تعداد 4 مجموعه بالای 200 قسمتی و 10 مجموعه بالای 100 قسمتی و 30 مجموعه بالاتر از پنجاه قسمتی تولید شده‌اند و تولید آنها همچنان در فصل‌های جدید ادامه دارد.
* ضرورت راه‌اندازی تبلیغات تلویزیونی برندهای انیمیشنی
رئیس مرکز صبا با اشاره به اینکه بی‌تردید تولید انیمیشن ایرانی خیلی زود و به سرعت تبدیل به یکی از سودآورترین حوزه‌های تولیدات فرهنگی کشور خواهد شد، تأکید کرد: اگر بتوانیم حوزه‌های چاپ و نشر و ساخت اسباب‌بازی و عروسک و بازی‌های رایانه‌ای و حتی پوشاک و وسایل اتاق کودک و نوجوان و نیز راهیابی برندهای انیمیشنی به تبلیغات تلویزیونی را راه‌اندازی کنیم، بی‌تردید تولید انیمیشن ایرانی خیلی زود و به سرعت تبدیل به یکی از سودآورترین حوزه های تولیدات فرهنگی کشور خواهد شد و این مزیّتی است که در بسیاری از حوزه‌های دیگر فرهنگی وجود ندارد.
او افزود: امسال حدود 180 ساعت تا پایان سال در دستور کار است و نسبت به سال گذشته که 150 ساعت تولید انیمیشن داشتیم، روند رو به رشدی را نشان می‌دهد. اگر زمینه‌های ساخت فراهم شود، ما آمادگی تولید بیشتر از این‌ها را هم داریم. البته در کنار رشد تولید به رشد کیفی کارها هم می‌اندیشیم. رویکرد کلی ما ساخت و تولید انیمیشن پاک در دنیا است. انیمیشنی که مبتنی بر فطرت انسانی، اخلاق و نیازهای بشر در حوزه اخلاق و جامعه است. ما می‌خواهیم پرچمدار انیمیشن دینی در دنیا باشیم. این رویکرد، نگرش و چشم‌انداز آینده ما است. تولیداتی که ما داریم مبتنی بر نیازهای کودک ایرانی- اسلامی است.
* درخواست از رئیس جدید صداوسیما برای حمایت از انیمیشن‌سازان ایرانی
لیوانی با اشاره به درخواست از رئیس جدید رسانه ملّی برای حمایت انیمیشن‌سازی ایرانی، گفت: تمامِ دغدغه‌مان استفاده مخاطبان از انیمیشن‌های ایرانی است. قاعدتاً یک انیمیشن خارجی تولید می‌شود نمی‌تواند با فرهنگ ما همخوانی و هماهنگی کاملی داشته باشد. تلاش‌های بسیار زیادی در بخش آماده‌سازی و دوبلاژ شده که آسیب‌های این انیمیشن‌ها کمتر بشود اما طبیعتاً با آسیب‌هایی همراه خواهند بود. تنها راه حل ما افزایش تولید داخلی است؛ ان‌شاءالله آقای جبلی رئیس رسانه ملّی که نگاه تحول‌گرا و امیدوارکننده دارند به نفع تولیدات داخلی، شاهد تحول مثبت باشیم. به نحوی که آنتن سهم بیشتری به تولیدات داخلی اختصاص بدهد و روز به روز شاهد انیمیشن‌های با کیفیت ایرانی روی آنتن شبکه‌ها باشیم.
* پیگیری افتتاح شبکه انیمیشن
وی در پاسخ به این سؤال که بسیاری از مخاطبان تلویزیون مطالبه افتتاح شبکه انیمیشن را دارند، تصریح کرد: داشتن شبکه مستقل انیمیشنی از مطالبات به حقِ مخاطبان است؛ در چند مرحله پیگیری شده و رئیس سابق سازمان صداوسیما دستور مطالعه و بررسی دادند. باید ببینیم امکانات و برنامه‌ریزی‌های سازمان چه امکانی را ایجاد می‌کند. باید زمینه‌های ساختاری و توسعه‌ای افتتاح این شبکه تلویزیونی فراهم شود تا انیمیشن در سیما صاحب شبکه شود.
* ماجرای دوبله‌های زیرزمینی با یک توصیه!
رئیس مرکز صبا درباره دوبله‌های زیرزمینی و آسیب‌هایش برای کودکان و خانواده‌های ایرانی، گفت: به پدرها و مادرها توصیه می‌کنیم انیمیشن‌های ایرانی را حمایت کنند و تماشای انیمیشن ایرانی را پیشنهاد بدهند. من تقاضایم این است پدرها و مادرها تولیدات داخلی انیمیشن ببینند و برای فرزندانشان ذائقه‌سازی کنند تا روند تولید انیمیشن ایرانی تقویت شود. امروز دوبله‌های زیرزمینی را شاهدیم که بسیار خطرناکند و از طرفی نظارتی هم بر آن وجود ندارد. این فضای ناسالم و بی‌کیفیت دوبله و عدم نظارت کافی بر آن، باعث اختلال در تربیت اجتماعی و فرهنگی کودکانِ ایرانی می‌شود. توصیه می‌کنم پدرها و مادرها مراقبت کنند آنچه از صداوسیما پخش می‌شود مراحل نظارتی مختلفی را طی می‌کند اما در فضای‌مجازی و برخی از کارهای VODها می‌بینیم که این نظارت بر دوبله‌ها درست و دقیق اتفاق نمی‌افتد.
او افزود: مسئولان و دست‌اندرکاران امر باید درست مدیریت کنند و فکر می‌کنم مسئولین در وزارت ارشاد و حوزه‌های نظارتی بر فضای‌مجازی باید جلوی این روند خطرناک را بگیرند. حوزه‌های فردی خیلی کارساز نیست و پدرها و مادرها باید به میدان بیایند و کودکان را با این انیمیشن‌ها تنها نگذارند و بیشتر مراقبت کنند. کودکان‌تان را به تماشای انیمیشن ایرانی دعوت کنید؛ تولیدکنندگان انیمیشن‌های ایرانی در کشور ثابت کردند تولید با کیفیت مناسب و جذاب را در دستور کار قرار دارند و در منطقه جزو تولیدکننده‌های صاحب نام‌اند. حتی در کشورهای دنیا راغب‌اند تولیدات ایرانی را خریداری کنند.
لیوانی خاطرنشان کرد: سطح تولیدات ایرانی به اندازه‌ای رسیده که می‌توانیم ادعا کنیم و در منطقه جایگاه ویژه و خوبی داریم. از خانواده‌ها تقاضا داریم، همان‌طور که انیمشن‌سازان ایرانی تلاش می‌کنند در ذائقه‌سازی برای خردسالان، کودکان و نوجوانان، آنها هم همت کنند و این نوع تولیدات را تشویق کنند. شبکه پویا، نهال، امید و دیگر شبکه‌ها دارند این تولیدات را پخش می‌کنند و ما را هم از طرق مختلفی، راهنمایی کنند. اگر نیازی احساس می‌کنند و ایرادی می‌بینند ما هم قول می‌دهیم توجه کنیم و سطح تولیدات را ارتقاء بدهیم.
* ساخت و پخش انیمیشن 100 قسمتی از زندگی شهید ابراهیم هادی
او در پایان درباره ساخت و پخشِ انیمیشن 100 قسمتی از قصه‌های زندگی شهید ابراهیم هادی، افزود: امسال مجموعه با کیفیت "سلام بر ابراهیم" را روی آنتن خواهیم داشت که یک ماه آینده رونمایی و از شبکه‌های اصلی صداوسیما پخش خواهند شد. مجموعه 100 قسمتی از قصه‌های زندگی شهید ابراهیم هادی که ان‌شاءالله مجموعه اول به زودی رونمایی می‌شود و کار با کیفیتی درآمده که می‌تواند زمینه ساختِ کارهای بیشتر در حوزه روایت زندگی بزرگان و الگوهای‌مان را فراهم کند که نیازِ امروز کودکان و نوجوانان‌مان شناختِ این اسطوره‌هاست.
