عادی‌انگاری آلودگی تاریخی

به دنبال انتشار ریزگرد در آسمان تهران، رکورد تاریخی آلودگی هوای پایتخت شکسته شد و تهرانی‌‌ها برای اولین بار دست‌‌کم از زمانی که آمار مدون شاخص کیفیت هوا وجود دارد، طی 24 ساعت منتهی به صبح دیروز هوای «خطرناک» تنفس کردند. اما با وجود آلودگی بحرانی و غیرعادی تهران و برخی دیگر از شهرهای واقع در سایر استان‌‌های درگیر با پدیده گرد و غبار، تصمیم موثری برای در امان ماندن شهروندان در برابر بارش آلاینده‌‌ها از آسمان اتخاذ نشد.

به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، هوای آغشته به ذرات معلق با قطر کوچک‌تر از 10 میکرون تحت‌تاثیر سفر ریزگردها از کشورهای عربی همسایه به سمت غرب، مرکز و شمال شرق کشور سبب شد تنفس عادی در تهران و حداقل 11 استان دیگر روزهای پنج‌شنبه و جمعه غیرممکن شود. غلظت آلودگی ناشی از انتشار ذرات گرد و غبار برخاسته از کانون‌‌های انتشار در کشورهای عربستان، عراق و سوریه در آسمان تهران طی ساعات مختلف روز جمعه به حدی بود که در اغلب ساعات روز جمعه شاخص لحظه‌‌ای کیفیت هوا در محدوده خطرناک قرار داشت. شاخص کیفیت هوا (AQI) به شش دسته اصلی تقسیم‌‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌‌بندی از عدد صفر تا 50 هوا «پاک» با نماد رنگی سبز، از 51 تا 100 هوا «قابل قبول (سالم)» با نماد رنگی زرد، از 101 تا 150 هوا «ناسالم برای گروه‌‌های حساس» با نماد رنگی نارنجی، از 151 تا 200 هوا «ناسالم برای همه گروه‌‌ها» با نماد رنگی قرمز، از 201 تا 300 هوا «بسیار ناسالم» با نماد رنگی بنفش و از 301 تا 500 شرایط کیفی هوا «خطرناک» است که رنگ نمادین هشدار آن قهوه‌‌ای است.  گرد و غبار غلیظ در آسمان تهران سبب شد شاخص کیفیت هوای 24 ساعت منتهی به صبح شنبه 20 فروردین‌‌ماه به 332 برسد و یک روز تاریخی با هوای خطرناک در تهران رقم بخورد. واقعیت تامل‌‌برانگیز این است که شاخص کیفیت هوای 24 ساعته تهران دست‌‌کم از سال 90 تاکنون هیچ‌گاه در محدوده خطرناک قرار نگرفته بود و پیش از این آلوده‌‌ترین روزهای تهران، مقدار شاخص در بازه بسیار ناسالم با رنگ بنفش بوده است.

اما با وجود این آلودگی تاریخی و غیرعادی و رسیدن شاخص به محدوده‌‌ای که در دنیا از آن به عنوان «زمان تخلیه شهر» یاد می‌شود، مسوولان تصمیم موثری برای در امان ماندن شهروندان از آلودگی اتخاذ نکردند. روز گذشته کمیته اضطرار آلودگی هوا تشکیل شد اما به اتخاذ تصمیماتی از قبیل آماده‌‌باش دانشگاه‌‌های علوم‌‌پزشکی و اورژانس در شرایط فوق آلوده بسنده شد.

قرار بود ساعت 22 جمعه شب‌ نقشه‌‌های به‌‌روز شده هواشناسی بررسی و درباره تعطیلی احتمالی استان تهران یا حداقل مدارس در روز شنبه تصمیم‌گیری شود. اما در جلسه شبانه نیز وعده باد و باران سبب شد مسوولان از تصمیم برای تعطیلی سراسری خودداری کنند.  این در حالی است که طی روزهای جمعه و شنبه در مجموع کیفیت هوای تهران 14 ساعت پیاپی در وضعیت «قهوه‌ای (خطرناک) » قرار داشت. تنفس در هوایی که شاخص کیفیت در آن به حد خطرناک رسیده به حدی برای سلامتی مضر است که کارشناسان توصیه می‌کنند مردم به هیچ وجه به هوای آزاد وارد نشوند و حتی در صورت امکان شهر را ترک کنند.  اما در تهران هوای آلوده حتی به تعطیلی مدارس نیز منجر نشد و این طور به نظر می‌رسد عادی‌‌انگاری این شرایط بحرانی به چنین تصمیمی انجامیده است. اما حساب ویژه‌‌ای که مسوولان روی باد و باران کردند، بی‌ثمر بود، چراکه تا بعد از ظهر دیروز شاخص کیفیت هوای لحظه‌‌ای تهران اگرچه از محدوده خطرناک تنزل پیدا کرد، اما به سالم شدن هوا نینجامید و شرایط اضطرار آلودگی در تهران با شاخص نزدیک 200 ادامه داشت.

این در حالی است که طبق سنت همیشگی، حتی با وجود غلظت به مراتب کمتر از این مقدار آلاینده‌‌ها در جو، کمیته اضطرار آلودگی هوا دست‌‌کم مدارس شهر را تعطیل اعلام می‌کند.  دیروز هم برخی شهرهای کشور با وضعیت مشابه تهران، تعطیل شدند. از سوی دیگر علی محمد طهماسبی، دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار کشور روز شنبه اعلام کرد موج دوم این پدیده نیز در راه است و وضعیت تهران تا دوشنبه صبح عادی نخواهد شد. وی گفت موج دوم با شدت بیشتری وارد استان‌‌های ایلام و کرمانشاه شده و اگر این موج وارد نمی‌‌‌‌شد، تا بعدازظهر شنبه وضعیت تهران عادی می‌‌شد، اما همزمان شدن موج اول و دوم گرد و غبار سبب می‌شود تهران تا دوشنبه صبح در وضعیت غیرطبیعی باقی بماند.  وی گفت: علت استمرار موج اول گرد و غبار در تهران در روز گذشته این بود که وزش باد در تهران به حداقل رسید و روند کاهش غلظت ذرات معلق صورت نگرفت. بنابراین باید منتظر ماند تا ذرات به تدریج ریزش کند.