غذا، خواب، آرامش

مهدیه رشیدی‌نیا؛ مشاور تغذیه و رژیم درمانی، فارغ‌التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی

چنانچه مشکل به خواب رفتن، یا بیدار شدن از خواب را داشتید و یا اینکه شب مدت زیادی خوابیدید، اما باز هم در طول روز احساس خستگی کردید، بدانید که با مشکل اختلال در خواب مواجه هستید. خواب برای انسان و سلامت وی بسیار ضروری است. افرادی که خوب می‌خوابند و خوابشان کافی و عمیق است، روز بعد، آمادگی بیشتری برای کار کردن دارند، تا آنهایی که کم خوابند و یا خوابشان عمیق نیست.

اصولا بی‌خوابی به سه شکل ظاهر می‌شود
1- گروهی از افراد وقتی به رختخواب می‌روند تا مدت زیادی بیدار می‌مانند و خوابشان نمی‌برد که به این نوع بی‌خوابی، بی‌خوابی اولیه (initial insomnia) می‌گویند.

2- گروه دیگر صبح خیلی زود از خواب برمی‌خیزند که به این نوع بی‌خوابی، بی‌خوابی انتهایی (terminal insomnia) نام داده‌اند.

3- گروه سوم، پس از رفتن به رختخواب زود به خواب می‌روند، ولی تا صبح چند بار از خواب بیدار می‌شوند که به آن خواب مقطع (intermit insomnia) نام داده‌اند. به هر حال، سه نوع بی‌خوابی باعث می‌شود که شخص پس از بیدار شدن، آمادگی و نشاط لازم برای شروع کار روزانه را نداشته باشد.

چه غذاهایی مانع از خواب می‌شوند؟
تعدادی از موادغذایی به علت داشتن ترکیبات خاص، باعث ایجاد استرس و کاهش میزان خواب می‌شوند که آنها را نام می‌بریم:

1- مهم‌ترین فاکتور تغذیه‌ای که باید حتما در مورد دریافت آن در وعده‌های غذایی شب (قبل از خواب) توجه کرد، انواع محرک‌های سیستم عصبی (یعنی انواع چای، قهوه و نوشابه‌های گازدار یا کوکاکولاها) است. این دسته از مواد حاوی مقادیر زیادی کافئین هستند، کافئین یک محرک سیستم مرکزی عصبی می‌باشد که با افزایش ترشح انتقال دهنده‌های پیام‌های عصبی مربوط به هوشیاری، باعث اختلال در روند خواب شبانه و بی‌خوابی در شب می‌شود.

2- مصرف فلفل سبز، پیاز، الکل، دسرهای چرب و خیلی شیرین، سس‌های پرچرب و سیگار کشیدن.

3- مصرف غذاهای تند و ادویه‌دار باعث ناراحتی‌های گوارشی یا سوزش معده می‌شود.

4- استفاده نامتعادل و نابجا از چربی‌ها می‌تواند خواب شبانه فرد را مختل کند، به خصوص مواد غذایی که حاوی چربی‌های اشباع شده هستند، مثل فرآورده‌های گوشتی (همبرگر، سوسیس، کالباس و حتی کله‌پاچه).

5- مصرف انواع دسرها و شیرینی‌های خشک یا تر، تنقلات بی‌ارزش، حذف آب و جایگزین کردن آن با انواع نوشیدنی‌های رنگی گاز‌دار و بی‌گاز.

6- مصرف زیاد غذا در وعده شام به علت عدم هضم کامل و ایجاد درد معده، مانع از خواب می‌شود.

7- مصرف مواد پروتئینی قبل از خواب نیز موجب بی‌خوابی می‌شود، چرا که این مواد به میزان زیادی حاوی تیروزین هستند. تیروزین یک اسیدآمینه است که سبب تحریک فعالیت‌های مغزی می‌شود.

8- داروهایی که باعث ایجاد اختلال در خواب می‌شوند، شامل موارد زیر می‌باشند: داروهایی مانند آمفتامین، داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدآسم، داروهای سرماخوردگی که دارای pseudoephedrine (پزودوافدرین) هستند، مثل داروهای بازکننده بینی و کاهش‌دهنده‌های درد که کافئین دارند و همچنین هورمون‌های تیروئیدی، بعضی داروهای فشارخون، استروئیدها و قرص‌های خواب‌آور.