به قلم : دکتر جمال‌الدین حسن‌زاده - متخصص پوست، مو و زیبایی
تحریریه زندگی آنلاین : پرمویی زنان یکی از متداول‌ترین عارضه‌هایی است که برای زنان رخ می‌دهد. این موهای زائد می‌توانند نشانگر اختلالات در اندام‌های مختلف بدن باشند. موی زائد به‌طورکلی به معنی رشد موهای سیاه و ضخیمی در قسمت‌هایی از بدن است که در حالت معمولی نباید در آنجا رویش داشته باشند. این موهای زائد به دلیل به هم خوردن تعادل هورمون‌های زنانه و افزایش هورمون‌های مردانه در بدن ایجاد می‌شوند که درنتیجه رشد موهای ضخیم و سیاه مانند موهای مردان را در خانم‌ها مشاهده خواهیم کرد.
نام علمی این عارضه هیرسوتیسم و به انگلیسی hairsotism است که بیشتر در نواحی مثل صورت، سینه، پشت دیده می‌شود. هورمون‌هایی به نام آندروژن دلیل اصلی رشد موهای بدن هستند.
اختلالات داخلی مختلفی برای علت موی زائد صورت مطرح‌شده است که هرکدام روش‌های تشخیص جداگانه‌ای داشته و درمان خاصی می‌طلبد، بنابراین باید برای تشخیص صحیح و شروع مراحل درمانی به پزشک مراجعه کرد.
بیشتربخوانید:
علت رشد موهای زائد در صورت زنان
هورمون‌هایی به نام آندروژن دلیل اصلی رشد موهای بدن هستند. پزشکان از آندروژن‌ها با عنوان هورمون‌های مردانه یاد می‌کنند. عدم تعادل در برخی از هورمون‌ها، به‌طور خاص آندروژن یا سایر هورمون‌های مردانه مانند تستوسترون، می‌تواند باعث رشد موهای ضخیم و تیره‌تری بر روی چانه و نوک سینه شود. این هورمون‌ها در بدن زنان، البته در سطح پایین‌تری نسبت به مردان، تولید می‌شوند. تعادل هورمون‌های زنان ممکن است به دلیل عواملی مانند بلوغ، بارداری، قاعدگی، یائسگی و دلایل دیگر از بین برود.
در زیر به بررسی بیماری‌هایی می‌پردازیم که می‌توانند باعث رشد موهای زائد بر روی چانه و سینه شوند.
سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندروم تخمدان پلی کیستیک، حدود 12 درصد از زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد و شایع‌ترین علت ایجاد موهای زائد در خانم‌ها است. در این بیماری، کیست‌هایی در تخمدان رشد می‌کنند که می‌توانند از بلوغ تخمک جلوگیری کرده و باعث اختلال در باروری شوند.
PCOS همچنین می‌تواند بر سطح هورمون‌ها تأثیر بگذارد و منجر به افزایش وزن، قاعدگی نامنظم، خونریزی بیش‌ازحد در قاعدگی، تیره شدن چین‌های پوستی، آکنه و رشد موی زائد شود. افراد مبتلابه این بیماری، اغلب دچار رشد بیش‌ازحد مو به‌ویژه در نواحی وابسته به آندروژن، مانند چانه، شکم، قسمت فوقانی ران، چانه، سینه، کمر و لب می‌شوند.
بیشتربخوانید:
تومورهای تخمدان یا غده‌ی فوق کلیه
درحالی‌که علت دقیق این ایجاد تومورها مشخص نیست؛ اما توده‌های موجود در تخمدان‌ها می‌توانند باعث افزایش تولید هورمون‌های آندروژن در بدن شوند. این تومورها می‌توانند باعث درد لگن یا قاعدگی نامنظم شوند. پزشک برای تشخیص وجود توده در تخمدان که مسئول تولید بیش‌ازحد تستوسترون هستند، آزمایشاتی را درخواست می‌دهد. بیشتر این توده‌ها خوش‌خیم هستند و در موارد نادر می‌توانند بدخیم یا سرطانی باشند.
غدد فوق کلیوی، دو عدد غده‌ی کوچک هستند که در بالای هر کلیه قرار دارند. بسیاری از تومورهای غدد فوق کلیه، علامتی ایجاد نمی‌کنند؛ اما اگر این غده‌ها هورمون‌های اضافی تولید کنند، ممکن است باعث ایجاد علائم دیگری شوند، مانند افزایش وزن غیرقابل توضیح، موی زائد، به‌آسانی کبودشدن، آکنه، فشارخون بالا، سطح گلوکز (قند) خون بالا و تغییر در بوی بدن.
سندروم کوشینگ
سندروم کوشینگ، یک اختلال هورمونی است که می‌تواند در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض سطح بالای کورتیزول ایجاد شود. کورتیزون هورمونی است که توسط غده‌ی فوق کلیه تولید می‌شود. اگر به مدت طولانی کورتون مصرف کنید یا بدن بیش‌ازحد کورتیزول تولید کند، ممکن است کوشینگ اتفاق بیفتد.
سندرم کوشینگ می‌تواند به دلیل مصرف طولانی‌مدت کورتیکواستروئیدها (نوعی آستروئید کاهش‌دهنده‌ی التهاب) یا تومور غده‌ی فوق کلیوی ایجاد شود. سندرم کوشینگ نسبتاً نادر است و گاهی ممکن است به علت تومور در ریه، غده‌ی هیپوفیز یا غده‌ی فوق کلیه نیز ایجاد شود.
بیشتربخوانید:
مقاومت به انسولین یا دیابت
در بیماری دیابت، بدن به انسولین مقاوم می‌شود و به‌درستی به آن واکنش نشان نمی‌دهد. انسولین هورمونی است که در تبدیل قند به انرژی، کمک می‌کند؛ بنابراین، قند خون بالا می‌ماند و می‌تواند منجر به دیابت شود. علاوه بر این، مقاومت به انسولین می‌تواند سطح هورمون تستوسترون را در بدن بالا ببرد و میزان رشد موی صورت را نیز افزایش می‌دهد.
بارداری
همان‌طور که می‌دانید، تعادل هورمون‌ها در زمان بارداری کمی مختل می‌شود. یکی از تغییراتی که اتفاق می‌افتد افزایش سطح تستوسترون و استروژن است؛ اما رشد ناخواسته‌ی موی زائد برای همه‌ی خانم‌های باردار رخ نمی‌دهد.
داروها
مصرف داروهایی مانند استروئیدهای آنابولیک، تستوسترون، سیکلوسپورین (سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی)، داروهای ضدافسردگی، برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها، برخی از داروهای خواب‌آور و هورمون‌هایی مانند استروژن و تستوسترون، می‌تواند موهای صورت را به‌عنوان یک عارضه‌ی جانبی دارویی، افزایش دهد.
هیپرپرولاکتینمی
هایپرپرولاکتینمی بیماری است که باعث می‌شود بدن مقادیر زیادی هورمون پرولاکتین تولید کند. پرولاکتین در درجه‌ی اول مسئول تولید شیر در زنان شیرده است. زنانی که به این بیماری مبتلا هستند ممکن ترشح شیر از پستان‌ها را تجربه کنند، حتی اگر شیرده نباشند. برخی از افراد مبتلابه هیپرپرولاکتینمی ممکن است ناباروری یا عدم پریودی را نیز تجربه کنند.
بیشتربخوانید:
اختلالات تیروئید
غده تیروئید، هورمون‌هایی تولید می‌کند که به تنظیم متابولیسم و دمای بدن کمک می‌کنند. هنگامی‌که تیروئید عملکرد مناسبی نداشته باشد و عدم تعادل هورمونی ایجاد کند، ممکن است باعث ایجاد موهای زائد در بدن شود.
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال، یک بیماری نادر است که بر غدد فوق کلیه تأثیر می‌گذارد و می‌تواند علائم شدیدی ایجاد کند. وقتی غدد فوق کلیوی به‌درستی کار نکنند، بدن ممکن است آندروژن زیادی تولید کند.
موارد مستعد موهای زائد در زنان
برخی از زنان با داشتن ویژگی‌های زیر بیشتر به موی زائد در پیشانی، کمر، صورت و… مبتلا می‌شوند:
زنان با داشتن سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
افراد دارای سابقه ژنتیکی
اختلالات غده هیپوفیز، غده فوق کلیوی یا غده تیروئید
افراد با مقاومت در برابر انسولین
افرادی که برای درمان اندومتریوز از دارو استفاده می‌کنند.
افرادی که از استروئیدهای آنابولیک یا کورتیکو آستروئیدها استفاده می‌کنند.
تشخیص موهای زائد هورمونی
پزشک ابتدا با گرفتن شرح‌حال و پرسیدن درباره سایر علائم به دنبال یافتن علت رشد موهای زائد در شما می‌گردد. در مرحله بعد درمورد داروهای مصرفی از شما می‌پرسد و سپس برای شما آزمایش خون درخواست می‌کند تا سطح هورمون‌ها را در بدن شما بسنجد. همچنین سونوگرافی اولتراسوند و MRI برای بررسی کیست تخمدان و تومور آدرنال ممکن است ضرورت پیدا کند.
درمان موهای زائد هورمونی در زنان
درمان دارویی موهای زائد
ممکن است لازم باشد بیماری زمینه‌ای درمان شود. درمان‌هایی مانند جراحی برای برداشتن تومورها یا کیست‌ها.
مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری، به تنظیم هورمون‌ها و قاعدگی کمک می‌کند و رشد مو را کاهش می‌دهد. قرص‌های جلوگیری از بارداری یا سایر داروهای ضدبارداری هورمونی که حاوی استروژن و پروژستین هستند، هیرسوتیسم ناشی از تولید آندروژن را درمان می‌کنند. بااین‌حال، داروهای ضدبارداری خوراکی ممکن است برای زنانی که قصد باردارشدن دارند مناسب نباشد و همچنین می‌تواند عوارض جانبی نامطلوبی ایجاد کند.
اسپیرونولاکتون، داروی دیگری که ممکن است در درمان موهای زائد مفید باشد و می‌تواند تعادل هورمون‌های خاصی را کنترل کند. اسپیرونولاکتون، یک داروی ضد آندروژن است و باید حداقل 6 ماه مصرف شود.
افلورنیتین، یک کرم موضعی است که رشد موهای جدید صورت را کند می‌کند.
متفورمین، به درمان دیابت کمک می‌کند.
پروژستین، هورمونی که دوره‌های قاعدگی را تنظیم کرده و باروری را بهبود می‌بخشد.
تستوسترون، بهترین نوع داروی پیشگیری از بارداری خوراکی است که برای درمان تستوسترون بالا و هیرسوتیسم استفاده می‌شود.
روش‌های حذف موی زائد
لیزر موهای زائد: لیزر موهای زائد شامل استفاده از اشعه نور متمرکز، برای آسیب رساندن به فولیکول‌های مو است. فولیکول‌های آسیب‌دیده نمی‌توانند مو تولید کنند و موهایی که در حال حاضر وجود دارند نیز می‌ریزند. اگر لیزر موهای زائد ، به‌اندازه کافی انجام شود می‌تواند نتایجی دائمی یا تقریباً دائمی به همراه داشته باشد.
الکترولیز: الکترولیز به معنای برداشتن مو با استفاده از جریان الکتریکی است. ازآنجایی‌که در این روش، هر فولیکول مو به‌صورت جداگانه سوزانده می‌شود جلسات این درمان می‌تواند طولانی‌تر شود.
