پیدایش ابرها و بارش
نور/43:
الم تر ان الله یزجی (1) سحابا ثم یؤلف بینه ثم یجعله رکاما (2) فتری الودق (3) یخرج من خلاله و ینزل من السماء من جبال فیها من برد (4) فیصیب به من یشاء و یصرفه عن من یشاء یکاد سنا (5) برقه یذهب بالابصار .
ندیده ای که خدا ابری را آرام به حرکت درمی آورد آنگاه پاره های آن را به هم می پیوندد، سپس آنرا فشرده و متراکم می کند آنگاه می بینی که باران از دل آن فرو می ریزد و نیز از میان کوهواره ی (ابرهای آسمانی) تگرگ فرو می فرستد که هر جا خدا بخواهد آنرا می رساند و از هر جا بخواهد باز می داردش، و گویی پرتو برق (ابرها) می خواهد چشمها را (از بین) ببرد.
از چیزهای جالب توجه، که چنانکه گفتیم در سایر آیات نیز وجود دارد، اینستکه خداوند، هر یک ازین پدیده ها را به خود نسبت می دهد: خدا ابر را به آرامی، می راند.
قرآن تعلیم می دهد که ببینید خداوند چگونه بخار را آرام آرام بلند می کند و بعد ابرها را به هم نزدیک می سازد و چون فشرده شدند، باران فرو می بارد.
نیز در مورد تگرگ می گوید: خدا تگرگ را فرو می آورد، بعد، باز اختیار فرود، دست تگرگ نیست، باز خداست که فرمان می دهد کجا ببارد و کجا نبارد.
در این آیه، جمله ی نور/43:
...و ینزل من السماء من جبال فیها من برد...
نیاز به توضیح بیشتری دارد: در آسمان، کوهها، کجاست و چگونه از کوهها، چیزی نازل می شود؟
دانشمندان صاحب نظر در این حوزه ها، گفته اند که ابرها که در جو زمین متراکم می شود، به شکل کوههاست.این موضوع برای مسافرین هواپیما قابل تجربه است و گاه ابرها را با کوه ها اشتباه می کنند، پس ابرها آن قدر رویهم انباشته می شود که کوه هایی از ابر در جو زمین پدید می آید و از آن کوههای ابر، تگرگ فرو می ریزد. برحسب این برداشت، منظور از «جبال » کوههای ابر است نه کوههای هم نوع و همجنس کوههایی که در زمین وجود دارد، و این برداشت خود مبتنی است بر این استظهار که منظور از «سماء» هم همین جو زمین است.
پیشتر گفته ایم که گاهی سماء، به معنای آسمانهای هفتگانه است (که پایینترین آنها برتر از ستارگانی است که ما می بینیم)، اما «سمائی » که باران از آن نازل می شود، «سماء جو زمین » است، ابرها در همین جو تشکیل می شوند و چیزی دیگر از جایی دیگر بر ابرها فرو نمی ریزد. «من برد» بیان «ما ینزل » است: آنچه خدا نازل می کند از جنس تگرگ است.احتمالا «برد» در قرآن کریم به هر دو معنای تگرگ و برف، به کار رفته است، در قرآن ذکر ویژه ای از برف نشده است.به برف در زبان عربی «ثلج » می گویند ولی چون هر دو در واقع و در منشا، همان باران یخ زده است، احتمالا در قرآن با یک کلمه «برد» به کار رفته است.
ارتباط پدیده ی ابر با نزول باران و ریزش آن از جو به زمین نزول باران.
مؤمنون/18:
و انزلنا من السماء ماء بقدر فاسکناه فی الارض و انا علی ذهاب به لقادرون .
آب را از آسمان به اندازه فرستادیم و بر زمین قرارش دادیم و ما به روانه کردن آن تواناییم. (به بردن آن یاراییم) .
شاید بتوان از این آیه و مانند آن دریافت که: همه ی آبهای روی زمین، نخست ازآسمان فرود آمده بوده است.نظریه دانشمندان نیز، امروزه همین است که دریاها از نزول باران به وجود آمده اند اما باران های سیل آسایی که در مراحل نخستین تکون زمین فرو باریده است، ولی این آبها روی حساب و اندازه نازل شده است.یعنی «تقدیر» الهی بسیار دقیق بوده است زیرا اگر نزول بارانها بیش تر می بود و ادامه می یافت، تمام زمین را آب فرا می گرفت و جای زندگی، باقی نمی ماند، نیز بارانهای بعدی نیز «بقدر» و از روی حساب است، با این تفاوت که آبهای اولیه از ابرهای نخستین که در آسمان تکون یافته بودند، پیدا شدند، اما بارانهای معمول، هر چند آنها نیز از آسمان (جو زمین) نازل می شوند، اما منشا از آبهای روی زمین می گیرند.
سپس این آبها، بر روی زمین یا زیر آن، بر حسب تقدیر الهی جریان می یابد و نهرها، چشمه ها، رودها را تشکیل می دهد.اگر همه، بر سطح زمین جریان می یافت، و پاره ای به زمین فرو نمی رفت، در فصول خاص و در مکانهای ویژه، امکان بهره برداری نمی یافت:
زمر/21:
الم تر ان الله انزل من السماء ماء فسلکه ینابیع فی الارض .
آیا نمی بینی که خدا از آسمان آب را فرو فرستاد و آنرا به صورت چشمه هایی در زمین، جاری ساخت.
سلک، یعنی چیزی را به یک رشته کشیدن و منظم کردن است.آبها را به صورت رشته هایی از چشمه ها ترتیب داد.
پی نوشت ها:
1- به آرامی می راند.
2- انباشته.
3- باران.
4- تگرگ.
5- تابش، فروغ، پرتو
