به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در سال 89 سریال «مختارنامه» به کارگردانی داوود میرباقری از رسانه ملی پخش شد؛ زمزمه‌هایی از گوشه و کنار شنیده می‌شد که در صحنه‌هایی از این سریال چهره حضرت عباس (ع) به نمایش درخواهد آمد. علما و مراجع عظام تقلید در اظهار نظرهایی مخالفت خود را با این امر اعلام کردند و کارگردان سریال مجبور به حذف برخی از سکانس‌ها شد و در برخی دیگر از سکانس‌ها با درج افکت‌های نور چهره آن حضرت را به تصویر نکشید و به نظر مراجع احترام گذاشت.
اما اکنون در جشنواره فیلم فجر فیلم «رستاخیز» به کارگردانی علیرضا درویش اکران شده است و در این فیلم در صحنه‌های متعددی نه تنها چهره حضرت عباس(ع) به نمایش درمی‌آید بلکه چهره حضرت علی اکبر(ع)، علی اصغر(ع) و حضرت قاسم(ع) هم به تصویر کشیده شده است.
فارغ از اینکه محتوای فیلم «رستاخیز» چیست و یا از نظر هنری این فیلم دارای چه جایگاهی است چند نکته در مورد نمایش چهره حضرت عباس(ع) و دیگر اهل بیت امام حسین(ع) وجود دارد که قابل تامل است.
جایگاه حضرت عباس(ع) در نزد شیعیان
حضرت عباس(ع) به سبب اوج معرفت به ذات مقدس امام زمان خود و بصیرت فوق‌العاده‌ای که داشتند اهمیت فوق‌العاده‌ای را در تاریخ اسلام و در نزد شیعیان به دست آوردند و افتخار این را پیدا کردند که ائمه اطهار(ع) در شأن آن بزرگوار تعابیر عظیمی به کار ببرند.
در شب عاشورا، وقتی دشمن در مقابل کاروان امام حسین (ع) حاضر شد و شروع به داد و فریاد کرد، امام حسین (ع) به حضرت عباس (ع) فرمود: «برادر جان، جانم به فدایت، سوار مرکب شو و نزد این قوم برو و از ایشان سوال کن که به چه منظور آمده‌اند و چه می‌خواهند».
روز عاشورا هنگامی که حضرت عباس (ع) از اسب بر روی زمین افتاد، امام حسین (ع) فرمودند: «الان انکسر ظهری و قلت حیاتی؛ اکنون پشتم شکست و چاره‌ام کم شد» و در تعبیر دیگری خطاب به حضرت عباس بیان کردند «نفسی أنت یا أخی».
حضرت عباس از معدود غیرمعصومین هستند که از معصوم برای ایشان زیارتنامه صادر شده است. از حضرت امام صادق(ع) زیارتنامه‌ای برای حضرت ابوالفضل روایت شده است، همچنین در زیارت ناحیه مقدسه در مورد حضرت عباس به صورت اختصاصی بیانات بلندی وجود دارد؛ امام زمان (ع) در قسمتی از این زیارتنامه حضرت عباس (ع) را چنین مورد خطاب قرار می‌دهند: «السلام علی ابی الفضل العباس بن امیرالمومنین المواسی اخاه بنفسه، الاخذ لغده من امسه، الفادی له،الوافی الساعی الیه بمائه، المقطوعه یداه لعن الله قاتله یزید بن الرقاد الجهنی و حکیم بن طفیل الطائی».
اکثریت جامعه ایران را شیعیان تشکیل داده‌اند و ایران تنها کشور دنیا است که دین رسمی آن تشیع است. قیام امام حسین(ع) و واقعه کربلا نقش زیادی در نهادینه کردن فرهنگ تشیع در ایران داشته است به طوری که برخی نظریه‌پردازان علت پیروزی و بقای انقلاب اسلامی را تاسی به آموزه‌های مکتب امام حسین(ع) می‌دانند.
شخصیت حضرت عباس(ع) و نقش آن حضرت در قیام عاشورا هم بخشی از اعتقادات مردم ایران است؛ مردم ایران همه ساله برای ارج نهادن به شخصیت والای آن حضرت روز تاسوعا را تعطیل کرده و به یاد رشادت آن حضرت عزاداری می‌کنند.
با وجود اینکه حضرت عباس(ع) جزء ائمه(ع) نیستند اما جایگاه آن حضرت چنان والا است که نمایش چهره آن حضرت در قاب دوربین‌ها و بازی کردن نقش آن حضرت توسط بازیگری معمولی موجی از مخالفت‌ها را از سوی علما و مراجع در برداشت.
نمایش چهره حضرت عباس(ع) موجب وهن شخصیت آن حضرت می‌شود
از سوی دیگر نمایش چهره حضرت عباس(ع) فارغ از جنبه‌های فقهی و مذهبی آن از نظر اجتماعی هم کار پسندیده‌ای نیست؛ چرا که سال‌های زیادی طول می‌کشد تا نمادی مذهبی در اذهان مردم یک جامعه نهادینه شود و اکنون چهره حضرت عباس(ع) در اذهان مردم ایران فردی با همه مولفه‌های مذهبی است، انسانی فداکار، وفادار، شجاع، غیرت‌مند، امانت‌دار و .... این ویژگی‌ها وقتی از سوی بازیگری معمولی به نمایش درمی‌آیند در دسترس و محدود جلوه‌گر می‌شوند و موجب وهن شخصیت آن حضرت خواهد شد، در صورتی که حضرت عباس (ع) را اسوه این ویژگی‌ها می‌دانند.
نکته دیگر در این باب این است که بازیگرانی که نقش‌های حضرت عباس(ع) و دیگر اهل بیت امام حسین(ع) را در فیلم رستاخیر ایفا می‌کنند یقینا در آینده نقش‌های دیگری اعم از نقش‌های مثبت و منفی را در فیلم‌ها و سریال‌های دیگر ایفا خواهند کرد که این امر باعث تقدس‌زادیی از شخصیت این حضرات خواهد شد و ذهن مخاطب را درگیر محدودیت خواهد کرد؛ چرا که مخاطب پیش از این حضرت عباس(ع) و سایر اهل بیت امام حسین(ع) را با هاله‌ای قدسی تصور می‌کرد اما اکنون آنها را انسان‌هایی می‌داند مانند همه انسان‌های دیگر و قطعا توسل به انسانی مانند همه انسان‌های دیگر برای او سخت خواهد بود.
نظرات مراجع عظام تقلید در مورد نمایش چهره حضرت عباس(ع)
بحث دیگر در این باره این است که مراجع عظام تقلید در اظهار نظرهای جداگانه‌ای هنگام پخش سریال «مختارنامه» توصیه کردند این کار انجام نشود و چهره حضرت عباس(ع) به نمایش درنیاید؛ لذا بهتر بود دست‌اندرکاران فیلم «رستاخیز» به نظرات مراجع احترام گذاشته و از این اقدام پرهیز کنند.
نظر تعدادی از مراجع از نظر می‌گذرد:
آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی: «در مورد حضرت قمر بنیهاشم (ع) نشان دادن چهره آشکار به مصلحت نیست و بهترین راه حل این است که مانند معصومین علیهم السلام چهره ایشان را به صورت مبهم و در هاله‌ای از نور نشان دهند تا مشکلی پیش نیاید».
آیت‌الله العظمی مظاهری اصفهانی: «این کار حرام است و باید نباشد».
آیت‌الله العظمی علوی گرگانی: «شخصیت حضرت ابوالفضل(ع) در میان عموم مردم و شیعیان مخصوصا متدینین ممتاز است؛ و لذا برای جلوگیری از هتک حرمت و وهن به مقام عظمای آن بزرگوار لازم است از نشاندادن چهره ایشان اجتناب شود».
آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی: «به طور کلی هرگونه عملی که موجب وهن و بیحرمتی به ساحت مقدس اهلبیت (ع) و از آن جمله حضرت ابافاضل عباس بن امیرالمومنین (ع) شود و یا مستلزم مفسدهای باشد جایز نیست. بر مسئولین ذیربط است که رعایت نمایند».
آیت‌الله العظمی وحید خراسانی: «شنیدهام می‌خواهند قمر بنی هاشم را به نقش هنرپیشهها درآورند. قمر بنی هاشم کسی است که حجت خدا مقابل قبر او میایستد و میگوید: "سلام خدا، سلام تمام انبیاء، سلام تمام اوصیاء، سلام تمام شهداء بر تو یا بن امیرالمؤمنین". قمر بنی هاشم کسی است که صد و بیست و چهار هزار پیغمبر، هر صبح و شب به او سلام می‌کنند. حال این شخصیت را می‌خواهند به نقش هنرپیشهها درآورند... خدا نکند که چنین کاری را انجام دهند، که اگر بکنند، آن وقت هر چه پیشآید و هر چه ما بگوییم ،معذوریم».
آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی: «جواب همان است که حضرت آیت‌الله وحید فرموده‌اند».
