به گزارش ایمنا، مفهوم کتابخانه فراتر از اشکال مختلف بیان یا زبان‌های موجود، به‌عنوان فضای اساسی برای نگهداری کتاب تکامل یافته است تا چندین هدف و گروه کاربران را به‌طور همزمان در خود جای دهد. نقش کتابخانه در چارچوب «جامعه اطلاعاتی» به صورت مجزا یا ادغام‌شده در فضای مدرسه و دانشگاه، ایجاد میدان عمل گسترده برای آموزش و پرورش کودکان و جوانان است که از طریق آن می‌توان علاقه به مطالعه را پرورش و عادات یادگیری را توسعه داد.
امروزه داشتن محیط‌هایی که به‌طور همزمان امکان برقراری تعامل و بازی را با کاربردهای دیگر همچون آموزش فناوری برای مخاطبان جوان به‌ویژه کودکان فراهم می‌کنند، نقش اصلی را در طراحی فضای داخلی کتابخانه‌ها ایفا می‌کند. بر اساس گزارش یونسکو، هشت میلیارد نفر در این سیاره زندگی می‌کنند که بخش بزرگی از آنها هنوز به فناوری اطلاعات دسترسی ندارند.
در چشم‌انداز تغییر عادات آموزشی و یادگیری، طراحی‌های داخلی سازگار و انعطاف‌پذیر با استفاده از تکنیک‌ها و همچنین مصالح ساختمانی محلی، توانایی برقراری ارتباط نسل جوان را با موضوعات مرتبط با مراقبت از محیط‌زیست، کاهش ردپای زیست‌محیطی و احترام به میراث دارد. این تغییرات در کتابخانه‌های کوچک توسعه‌یافته در محیط‌های شهری و روستایی بسیاری از مناطق جهان دیده می‌شود که نقش جوانان را در توسعه جامعه و مشارکت در امور برجسته می‌کند.
با توجه به بسیاری از گزینه‌های وابسته به فناوری، تفریح و سرگرمی در دسترس کودکان، ایجاد فضاهای مطالعه چندوجهی و پویا که توجه آنها را به‌دور از این عوامل حواس‌پرتی و در عین حال در نظر گرفتن نیازهایشان جلب کند، چالشی است که طراحان و معماران را درگیر کرده است.
برای مثال در کتابخانه Winthrop در ایالات متحده آمریکا، عناصر طراحی طبیعی همچون یک مجسمه درخت یادگیری در فضا گنجانده شده است یا در بازسازی کتابخانه هنرستان موسیقی شانگهای، قفسه‌های کتاب با فضایی غارمانند برای نشستن به فضای مطالعه اضافه شده است تا کودکان درونگرا در آن احساس راحتی داشته باشند.
خانه کتاب Pingtan واقع در یکی از روستاهای چین، علاوه بر ایجاد فضایی برای ادغام مطالعه و بازی، با معرفی انواع مختلف بازی‌های فضایی محیط‌های مهیج‌تری را برای مطالعه کودکان فراهم می‌کند. فضای داخلی این ساختمان با صندلی‌های ارگانیک، جزیره‌های بازی و مبلمان دیگر برای حفظ قابلیت دسترسی، انعطاف‌پذیری و تداوم سازماندهی شده است.
خانه کتاب L’échappée در فرانسه با استفاده از ترکیب مواد و مصالح مختلف همچون چوب، سنگ و پارچه امکانات فراوانی را برای سرگرمی، پویایی و سازگاری با اهداف آینده فراهم می‌کند. این کتابخانه از طریق فضای باز خود با محیط اطراف از جمله یک کتابفروشی و یک کافه ترکیب می‌شود، طراحی، چیدمان و نورپردازی به صورتی است که مرزهای بین فضای داخلی و خارجی را محو می‌کند و علاوه‌بر بهینه‌سازی فضا، به رفتارها و تعاملات کاربران شکل می‌دهد.
اهدافی فراتر از کتاب‌خوانی
پروژه‌های کتابخانه‌ای همچون مرکز اجتماعی Casa Nueva Esperanza یا کتابخانه Colonia Héctor Caballero در مکزیک، فراتر از عملکرد خود فقط به‌عنوان فضای ذخیره‌سازی کتاب عمل کرده‌اند و بازسازی آنها از طریق مشارکت شهروندان انجام شده است. این پروژه‌ها با تلاش برای تبدیل شدن به یک فضای اجتماعی، حس تعلق در جوامع را تقویت و محیطی برای فعالیت‌های فرهنگی و چندمنظوره ایجاد می‌کنند.
کتابخانه Mariam در تانزانیا نیز با هدف ایجاد محیط‌های خوشایند و فراگیر برای یادگیری، خلاقیت و مشارکت جامعه انجام می‌شود و همزمان تعهد به میراث معماری و قدردانی از تکنیک‌های ساخت‌وساز محلی و پایداری را در بر می‌گیرد.
کتابخانه کوچک Warak Kayu در اندونزی به دنبال افزایش علاقه مردم به مطالعه است، اما هدف اصلی آن ایجاد یک نقطه عطف شهری جدید در منطقه است. برنامه‌های جایگزین و مکمل برای کتابخانه در نظر گرفته شده است که ساختمان را به یک مرکز اجتماعی تبدیل می‌کند، راه‌حل‌های طراحی پایدار را ترویج می‌کند و به ارزش فضای شهری می‌افزاید.
کتابخانه Qinfeng در چین با ایجاد فضاهای مشترک برای تعامل بین فرهنگ مدرسه و جامعه، محیطی فراتر از کتابخانه را گسترش داده است تا میزبان سمینارها، نمایشگاه‌ها، مبادلات، اجراها و موارد دیگر باشد. علاوه بر این، ایده طراحی آن بر اساس کاهش انتشار کربن و ادغام با محیط‌زیست در هماهنگی با طبیعت محلی است.
کتابخانه‌های بدون محدودیت
پروژه‌هایی همچون کتابخانه Red Brick در کره جنوبی وجود دارد که کلیشه‌ها را شکسته است و محدودیتی برای کاربران و اهداف کاربری کتابخانه تعیین نمی‌کند.
طراحی کتابخانه خیابان آدامز در بروکلین با قرار دادن کودکان در مرکز توجه، فضاهایی را برای فعالیت‌های یادگیری، داستان‌گویی، کتاب‌ها و مناظر پارک پل بروکلین فراهم می‌کند و همچنین مجموعه‌های جدید، فناوری‌ها و برنامه‌نویسی را برای نوجوانان و جوانان ادغام می‌کند.
کتابخانه باز واقع در سالن مرکزی مدرسه ابتدایی Vič در لیوبلیانای اسلونی، فضایی مشترک برای کودکان ایجاد می‌کند که با کتاب‌های علمی به‌عنوان ابزاری برای رشد دانش و آگاهی پر شده است. این ساختمان می‌تواند به‌عنوان یک فضای چندمنظوره به یک کلاس درس موقت، سالن داستان‌سرایی، محل فروش کتاب، فضای اجتماعی یا مکانی برای انجام تکالیف تبدیل شود.
