«رجال الغیب» اصطلاحی عرفانی است که در چهار معنا به کار رفته:
1. به انسان هایی اطلاق می شود که از چشمان مردمان پنهان هستند،
2. مردانی از جنیان مؤمن و صالح،
3. گروهی که علم و رزق خود را از طریق محسوس و عادی کسب نمی کنند بلکه روزی و علم را از غیب می گیرند،
4. کسانی که زیر مجموعه انبیا و اولیای الهی، و در زمان ما زیر مجموعة حضرت ولی الله الاعظم، امام زمان(ع) هستند و به دستور ایشان رفتار می کنند.
«ابن عربی» تأکید دارد که آنها در هر دوره، ده نفر هستند.
ویژگی های رجال الغیب
برخی از صفات آنها بدین شرح است:
1. اهل خشوع اند و آهسته سخن می گویند، زیرا در همه حالات تجلی رحمان بر آنها غلبه دارد:
صداها در مقابل خدای رحمان خاشع می گردد و جز صدایی آهسته نمی شنوی.1
2. از چشم مردمان پنهان هستند و تنها حضرت حق است که آنها را می شناسد. او شاهد آنهاست و زیر زمین و آسمان از نگاه و شناخت دیگران نهانند.
3. فقط خدای سبحان را می خوانند.
4. مصداق این آیة شریفه هستند که می فرماید: «بندگان خدای رحمان کسانی اند که روی زمین به نرمی گام برمی دارند و چون نادانان ایشان را طرف خطاب قرار دهند با ملایمت پاسخ می ند».2
5. روش آنها حیاء است، به حدی که از کسی که در هنگام سخن، صدایش بلند می شود و رگ گردنش از غضب باد می کند، تعجب می کنند. دلیل این تعجب این است که حال جذبه چنان بر آنها غلبه دارد که تصور می کنند که این تجلی که موجب خشوع و حیا می شود برای همگان حاصل است.
آنها وقتی می بینند که قرآن دستور صریح داده است که صدای خود را نزد پیامبر اکرم(ص) بالا نبرید و فرموده: « ای مؤمنان، صدایتان را بلندتر از صدای پیامبر مکنید و همچنان که گروهی از شما با گروهی دیگر بلند سخن می گویید، با او با صدای بلند سخن مگویید، مبادا بی آنکه بدانید کرده هایتان تباه شود».3
وقتی چنین است که ما از بالا بردن صدای خود بر صدای پیامبر اکرم(ص) نهی شده ایم و این موجب تباهی کردار ما می شود، در حالی که آن حضرت پیامبر خدا و مبلغ دستورات الهی است، پایین آوردن صدا در هنگام شنیدن قرآن و خواندن دعا از تأکید بیشتری برخوردار است. این مقام رجال الغیب است که عالم را محضر خداوند می دانند و همواره صدایشان آهسته است و ادب و خشوع را محضر الهی رعایت می کنند. زیرا آنها به این آیة قرآن ایمان دارند که «مگر ندانسته که خدا می بیند».4
آن کس که می داند که همواره در منظر و مأوای الهی است جز حیاء و خشوع و سخن بر اساس آداب چه رفتاری دارد؟ و رجال الغیب در نهایت حیاء و خشوع و رعایت آداب و سخن گفتن بسنده هستند.
6. رجال الغیب در مقابل رجال الظاهر قرار دارند. رجال الظاهر، مردان الهی هستند که کمر به امر الهی بسته اند و در ظاهر و باطن به خدا دعوت می کنند. رجال الغیب نیز دو ظهور دارند:
الف) مردان الهی که در عالم ارواح سیر می کنند و فقط برای خداوند متعال ظاهرند و فقط خداوند متعال و امام کامل آنها را می شناسند. آنها از دیدگان مخلوقات پنهان هستند.
ب) مردان الهی که در عالم شهادت جولان می دهند و در عالم اعلی ظاهرند. پس در مجموع رجال غیب ظهور دارند، اما از عامه مردم پنهانند.
7. رجال الغیب به دلیل اینکه مستقیماً حقایق را شهود می کنند، بدون اینکه دچار اشتباه شوند، معانی و حقیقت آن را ادراک می کنند. آنها صاحب کشف هستند و هر صاحب کشفی نیز از آنها استفاده می کند و رجال الغیب هستند که اخبار اصحاب کشف و مؤمنان خالص را در جهان منتشر می کنند و احوال آنها را به جماعتی که اهلیتش را دارند می شناسانند.
به این دلیل آنها به منزله وزرا و مأموران امام زمان(ع) هستند که به رفع حوائج معنوی و الهی مردم قیام می کنند، اما نه به گونه ای که شناخته شوند و دیگران آنها را بشناسند.5
سیر آنها در جهان نیز به همین منظور است تا چه دستوری رسد و چه مأموریتی بر دوش داشته باشند. آنها خود را دربست در اختیار فرامین الهی قرار داده اند تا چه دستور داده شود و چه سیری برای آنها معین شود.
روشن است که این افراد و روش زندگانی و سیر زمانی آنها برای ما مکشوف نیست و بلکه در نهایت پوشیدگی است و آنها هیچ گاه ادعا نمی کنند که رجال الغیب هستند بلکه هیچ ادعایی ندارند که در حدیث قدسی آمده است:
دوستان من زیر جبة من هستند و به جز من کسی آنها را نمی شناسد.6
و اگر کسی ادعا داشته باشد که جزء رجال الغیب است همین ادعا نشانة دروغ بودن مدّعای اوست.
پی نوشت ها:
1. سورة طه(20)؛ آیة 108.
2. سورة فرقان (25)؛ آیة 63.
3. سورة حجرات (49)، آیة 2.
4. سورة علق(96)، آیة 14
5. برای پاسخ به این پرسش از فتوحات المکیه ابن عربی، ج 2، صص 11ـ 12 و ج 3، صص 331 ـ 328 استفاده شده است.
6. حاجی سبزواری، ملاهادی، حدیث قدسی، شرح الاسماء الحسنی، ج 3، ص 4.
مجله:موعود- شماره 86
