به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، لیلا کفاش‌زاده - مسئول دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری - در نشست علمی-ترویجی قصه «مهمان‌های ناخوانده» به مناسبت روز ملی ادبیات کودک و نوجوان که یکشنبه 18 تیر در کتابخانه حسینیه ارشاد برگزار شد، با اشاره به ثبت قصه «مهمان‌های ناخوانده» در فهرست آثار میراث ناملموس گفت: این داستان، قصه‌ای کودکانه و کهن دارد که جزو گنجینه گرانبهای میراث ناملموس ایران محسوب می‌شود.
او در ادامه از فریده فرجام به عنوان نویسنده قصه «مهمان‌های ناخوانده» یادی کرد و افزود: این کتاب در سال 1345 منتشر شد و فریده فرجام این قصه را در زمان کودکی از دایه خودش شنیده بود
مسئول دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری همچنین از امضای تفاهمنامه پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و کتابخانه حسینیه ارشاد خبرداد و گفت: براساس این تفاهمنامه به زودی بروشور موزه‌ها برای کودکان و نوجوانان نابینا، در قالب صوتی و بریل منتشر خواهد شد
نگاه جهانی «مهمان‌های ناخوانده»
سیداحمد محیط طباطبایی، مشاور ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی با اشاره به اولویت برخی امور از نظر شورای بین‌المللی موزه‌ها و یونسکو گفت: همه فعالیت‌های فرهنگی و فکری انسان وقتی منجر به همزیستی و همراهی بین انسان‌ها می‌شود که نتیجه آن صلح و در ک متقابل است.
وی محورهای انتخابی یونسکو، ایکوم و سایر نهادهای بین‌المللی در دو دهه اخیر را که خشونت و ناهماهنگی بین گروه‌های فرهنگی و قومی افزایش پیدا کرده درباره حفاظت از محیط زیست یا صلح و همزیستی انسان‌ها دانست.
به گفته رییس ایکوم ایران، داستان «مهمان‌های ناخوانده» یک افسانه قدیمی است که از نسل‌های مختلف سینه به سینه روایت شده و به زمان ما رسیده است.
او افزود: قصه گفتن نخستین محور تجمع یک خانواده و گروه اجتماعی و فرهنگی بوده و قصه‌گو، فردی است که ارتباط گذشته و حال برای آینده مشترک را فراهم می‌کند.
وی قصه «مهمان‌های ناخوانده» را دارای ویژگی‌های لازم برای ثبت جهانی دانست و ادامه داد: این داستان نگاهی جهانی دارد و در رفع یکی از بزرگترین معضلات بشر امروز، یعنی مهاجرت پاسخ می‌دهد.
او با اشاره به مشکلات پناهجویان در کشورهای مختلف گفت: داستان «مهمان‌های ناخوانده» روایتگر خانه و صاحبخانه‌ای است که درهای خود را به روی موجوداتی که پناه ندارند باز می‌کند و این موجودات زمستان و سختی را کنار هم می‌گذرانند تا بهار شکوفا را برای خود و دیگران بسازند.
محیط طباطبایی همچنین از برگزاری تصویرگری کتاب در دو سطح حرفه‌ای و بچه‌ها خبر داد و گفت: در این زمینه علاوه بر برگزاری نمایشگاهی از این آثار و انتشار کتاب آن، مجموعه صحبت‌های این نشست و سایر فعالیت‌های مرتبط با داستان «مهمان‌های ناخوانده» به صورت کتاب و سی دی منتشر می‌شوند.
اعلام آمادگی برای ثبت ملی قصه‌های کودکانه
سلیانی، نماینده گروه «ترویج شورای کتاب کودک» نیز اظهار کرد: ما اعضای گروه ترویج خواندن که بخشی از مهمانان ناخوانده این خانه هستیم باید در برابر آب و نانی که واژه‌ها و کتاب‌ها به ما می‌دهند سهم کودکان ایران را با هر فرهنگ و مذهبی برسانیم.
او با اشاره به این که قصه‌های دیگری نیز وجود دارند که شایسته ثبت ملی هستند گفت: گروه «ترویج خواندن» آمادگی دارد برای کمک به ثبت ملی این قصه‌ها همکاری لازم را داشته و در صورت نیاز با انجام کار میدانی این راه را هموار کند.
حسینیه ارشاد، کتابخانه‌ای برای همه
مهرناز خراسانچی، رییس کتابخانه حسینیه ارشاد هم در سخنانی با اشاره به شکل گیری فعالیت‌های مختلف در سال‌ها به شروع کار کتابخانه حسینیه ارشاد در سال 59 اشاره کرد و گفت: در سال 65 بخش کودک و نوجوان کتابخانه راه‌اندازی شد و به ترتیب در سال‌های 72، 85 ، 90 و 96 بخش نابینایان، کم‌شنوایان، کم‌توانان ذهنی و بیماران خاص به کتابخانه افزوده شد.
او گفت: کتابخانه حسینیه ارشاد زیر چتر دانایی در محیطی امن و آرام همراه با صلح و دوستی پذیرای همه افرادی است که به آن مراجعه می‌کنند.
نشان ملی «مهمان ناخوانده» را در چاپ‌های بعدی ثبت کنید
همچنین نوش‌آفرین انصاری، رییس شورای کتاب کودک، اظهار کرد: گفت: برای اولین بار حدود 70 سال پیش با قصه «مهمان‌های ناخوانده» آشنا شدم. در سوئد مادرم بارها این قصه را برای من تعریف کرده بود، پس از آن، سال ها بعد از خاله گوهر در خانه پدربزرگ در تهران و در فضایی متفاوت شنیدم و پرده سوم در کابل در خانه‌ای چوبی این داستان به گوشم خورد.
او با بیان این‌که در سال 1345 وقتی کتابدار بود برای نخستین بار کتاب منتشرشده این داستان را خوانده است، خواستار چاپ نشان ثبت ملی در چاپ‌های بعدی کتاب «مهمان‌های ناخوانده» شد.
انصاری با تاکید بر این که تصویرگران می توانند عمر دوباره‌ای به آثار بدهند، افزود: باید راه را برای تصویرگری های جدید این اثر باز کرد.
او افزود: باید همه فعالیت‌های مربوط به اثر در قالب یک کانال در اختیار جامعه قرار گیرد و انباشت اطلاعات الکترونیک متن و تصویر داستان در سراسر جهان قابل دسترسی باشد.
«متل»ها هم عناصر شگفت‌آوری در خود دارند
نفیسه نفیسی، مدیر موسسه رنگین‌کمان سپید نیز با اشاره به انجام پژوهشی در سال 90 درباره «متل ترانه‌ها» گفت: نه تنها «مهمانان ناخوانده» بلکه همه متل‌ها دارای عناصر شگفت‌آوری هستند.
او با اشاره به تقسیم‌بندی متل‌ها به چهارگروه گفت: با کمک متل‌ها می‌توان اندام‌های مختلف را به کودک آموخت، او را با طبیعت آشنا کرد، قوانین و نظام‌های حاکم بر جامعه و برقراری روابط اجتماعی را به او یاد داد.
مقایسه تطبیقی فیلم «بانو» و قصه «مهمان‌های ناخوانده»
پوپک عظیم‌پور، مدرس تئاتر عروسکی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه نشست به مقایسه تطبیقی فیلم «بانو» ساخته داریوش مهرجویی و قصه «مهمان‌های ناخوانده» پرداخت و با اشاره کوتاهی به داستان فیلم گفت: داستان فیلم مهرجویی، قصه بانویی است که می‌توان تفاسیر متعددی از آن داشت؛ می‌تواند «ایران» باشد که همواره در طول تاریخ مورد هجوم بوده یا پناه‌دهنده‌ای که در اغلب ادبیات جهان و اسطوره‌ها با آن روبه‌رو هستیم که همیشه مکانی دارد و به آن معماری هویت می‌دهد.
او افزود: در این فیلم بانویی به نام مریم با خیانت همسر دچار بحران‌های روحی و روانی شدیدی می‌شود و افرادی با نقاب‌هایی بر چهره به خانه او راه پیدا می‌کنند که اموالش را می‌دزدند، اما بانوی فیلم گویی مانند مادربزرگ قصه «مهمان‌های ناخوانده» هنوز به پختگی نرسیده است.
او افزود: در قصه «مهمان‌های ناخوانده» مهمان‌ها وارد خانه مادربزرگ می‌شوند و درانتها پیرزن از آنها می‌خواهد هر کدام برای خود اتاقی بسازند و زندگی کنند اما در فیلم بانو افرادی که به خانه بانو وارد می شوند از او سوءاستفاده می‌کنند و روحش را می‌خراشند و گویی او پوست می‌اندازد تا دوباره به بانویی خود برسد و از سایه‌اش رهایی یابد.
مهمانان ناخوانده قصه، گردشگران مسئول
ریحانه تیزمغز، یکی از اعضای داوطلب گروه آوای طبیعت پایدار در این جلسه با بیان این که حیوانات قصه «مهمان‌های ناخوانده» نقش گردشگران مسئول را دارند گفت: این در حالی است که پیرزن به رغم همه محدودیت‌ها، گرم و صمیمی از مهمانان پذیرایی می‌کند.
غزاله جعفری، یکی دیگر از اعضای داوطلب گروه آوای طبیعت پایدار گفت: باران شدید باعث شد حیوانات به خانه او بیایند و این امر می‌تواند مصداق شرایط و الزامات محیطی باشد که منجر به شرایط جدید می شود.
او با اشاره به مهمان‌نوازی به عنوان سمبل گردشگری ایران گفت: باید به این مقوله توجه و برای آن برنامه‌ریزی کرد تا به میراث ملموس و ناملموس ما خدشه‌ای وارد نشود.
او افزود: در قصه «مهمان‌ها ناخوانده» هم اگرچه پیرزن بدون شرط و شروط حیوانات را می پذیرد اما برای ماندن همیشگی آنها شرط می‌گذارد و از آنها می‌خواهد مسئولانه به مشارکت بپردازند.
تحلیل روانشناسی قصه
در ادامه نشست نسیم قدسی، روانشناس بالینی به بررسی روانشناختی قصه «مهمان‌های ناخوانده» پرداخت و با اشاره به روش درمانی تحلیلی "یونگ" گفت: در ابتدای داستان پیرزن تنهاست و گویی در بخش‌هایی از داستان پیرزن به دنبال یک مرد گمشده در وجود خود می گردد.
او در ادامه حیوانات قصه را نمادی از بخش‌های مختلف پیرزن عنوان کرد و گفت: این بخش‌ها احتمالا رها شده‌اند و بعد پیرزن کم کم پیدایشان می‌کند و به همین دلیل او به راحتی و با آرامش این حیوانات را در خانه‌اش می‌پذیرد .
وی با اشاره به این که حیوانات قصه با هم تضادی ندارند، گفت: پیرزن آنها را به راحتی می‌پذیرد، این امر نشانه یک خودآگاهی است و نشان می‌دهد او در ارتباطاتش با افراد مهم زندگی خود تضادی نداشته است.
به گفته وی، حضور حیوانات مختلف نشان می دهد که پیرزن می تواند با بخش های مختلف شخصیت خود اعم از خوب و بد آشتی کند؛ همانطور که کلاغ نماد سخن‌چینی است و جوجه نشانه صلح.
قدسی اضافه کرد: آنچه در این داستان اتفاق می‌افتد در راستای خودشکوفایی، تعاول و تکامل شخصیت پیرزن است.
در ادامه این نشست علاوه بر اجرای این داستان توسط چند عروسک‌گردان، از متولیان ثبت روایتگری قصه قدیمی «مهمان‌های ناخوانده» تقدیر شد.
