جوان و فرهنگ مصرف

خدایا! بر محمد و خاندانش درود فرست و مرا از اسراف و زیاده روی بازدار و با بخشش و میانه روی سامان ده، و روش درست در زندگی را به من بیاموز، و به لطف خود مرا از ولخرجی حفظ کن، و خرج کردن مرا در برنامه های خیر قرار ده، و ثروتی که مرا دچار غرور کند یا به ستم بکشاند و یا در پی آن، گرفتار گردن کشی بشوم از من بگیر.[1]
صرفه جویی و اعتدال به منظور بهره برداری کامل از تمامی نعمت های جهان و فرآورده های بشر را «فرهنگ مصرف» می نامیم. بی توجهی به فرهنگ صحیح مصرف، می تواند باعث بروز اسراف و اثرات سوء آن در جامعه گردد. شناخت شیوه های صحیح مصرف و آشنایی اقشار جامعه و به ویژه جوانان با راه های درست استفاده از سرمایه ها، امکانات، لوازم زندگی و...، از جمله مسائل بسیار مهمی است که باید در سطحی گسترده و از سوی کارشناسان به آن پرداخت. این گونه آموزش ها برای القای فرهنگ مصرفِ صحیح به جوانان، می تواند از راه مدارس، دانشگاه ها، مطبوعات، رادیو و تلویزیون و... انجام شود.
الگوی مصرف در اسلام
 
الگوی مصرف در اسلام، مبتنی بر استفاده به جا از مواهب الهی، همراه با قناعت و پرهیز از اسراف و تبذیر است. اسلام با انواع اسراف به مبارزه برخاسته، پیروان خود را از ارتکاب آن برحذر داشته است تا جایی که امام صادق(ع) در مورد کمترین حد اسراف می فرماید: «خداوند میانه روی را دوست دارد، و اسراف را حتی در دور انداختن هسته خرما که صلاحیت استفاده را دارد و نیز در دور ریختن زیادی آب نوشیدنی دشمن می دارد.»[2] امام رضا(ع) نیز به دور انداختن نیم خورده میوه ای اعتراض فرمودند و آن را نکوهش کردند.[3]
 
امام خمینی(ره) هم در پاسخ با استفتائی که از ایشان در این زمینه شده بود، این گونه فرموده اند: «زیاده روی به نحو غیرمتعارف حرام است و چنانچه موجب اتلاف و ضرر باشد، موجب ضمان است.»[4] در قرآن کریم نیز خداوند در آیات متعددی، اسراف و اسراف کنندگان را سرزنش کرده، میانه روی و اعتدال و به عبارتی فرهنگ صحیح مصرف را ستوده است. مثلاً می فرماید: «از نعمت های خدا بخورید و بیاشامید و اسراف مکنید که خدا مسرفان را دوست ندارد».[5]