کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها السلام

کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها السلام در سال ۱۳۳۱ شمسی از طرف تولیت وقت آن زمان، آقای حاج سیدابوالفضل تولیت، تاسیس شد

تاریخچه تاسیس کتابخانه

کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها السلام در سال 1331 شمسی از طرف تولیت وقت آن زمان، آقای حاج سیدابوالفضل تولیت، تاسیس شد. ایشان نخست با اهدای 1500 جلد کتاب خصوصی خویش، این کتابخانه را تامین و سپس با هزینه آستانه مقدسه به مرور کتاب های لازم خریداری شد. مرحوم آیت الله العظمی بروجردی رحمه الله و آیت الله العظمی نجفی مرعشی و دیگران نیز کتاب هایی را به این کتابخانه اهدا نموده اند.

همان طور که مرحوم دانش پژوه در مقدمه کتاب فهرست نسخ خطی کتابخانه آستانه مقدسه قم و حجة الاسلام والمسلمین آقای علی دوانی در مقدمه کتاب تاریخ قم و نیز آقای فیض در کتاب گنجینه آثار قم گفته اند، آستانه مقدسه قبلا هم کتابخانه داشته و برخی از نسخه های موجود حاکی از قدمت چند صد ساله آن کتابخانه است (1) .

نحوه شکل گیری کتابخانه

نحوه شکل گیری کتابخانه به سه صورت است:

بخشی از آن به صورت وقف، بخش دیگر آن به صورت اهدایی از طرف افراد خیر تامین می شود، ولی قسمت اعظم آن کتاب هایی است که کتابخانه خریداری می کند.

کتابداران و فهرست نویسان کتابخانه

در بخش کتب چاپی آقایان سیدجلیل جلیلیان و ناصر محمدی قربانی; در بخش چاپ سنگی حجة الاسلام آقای علی صداریی خوئی و در بخش کتب خطی آقای محمدتقی دانش پژوه و حجة الاسلام والمسلمین آقای سیدحسن نقیبی و حجة الاسلام آقای علی صدرایی خوئی زحمت تالیف و فهرست آن ها را کشیده اند.

تعداد کتب کتابخانه

کتب خطی حدود 2000 نسخه، کتب چاپ سنگی 3500 جلد، کتب چاپی حروفی 54000 جلد می باشد.

لازم به ذکر است که گنجینه قرآن کتابخانه که در مخزن قرآن منظور شده است حدود دو هزار نسخه می باشد.

تعداد مراجعه کنندگان

کتابخانه در دو نوبت صبح و عصر خدمات رسانی می کند و در سال حدودا 400 هزار نفر مراجعه کننده دارد.

تعداد همکاران کتابخانه

همکاران متخصص 7 نفر و غیر متخصص 8 نفر در کتابخانه فعالیت دارند.

مساحت کتابخانه

کتابخانه در سه طبقه ونیم که هر طبقه 5/1083 مترمربع مساحت دارد، احداث شده است.

این کتابخانه سه سالن مطالعه دارد: سالن شماره یک با ظرفیت یک صد صندلی، سالن شماره دو مفروش با ظرفیت یک صد نفر و سالن شماره سه، سیصد صندلی گنجایش دارد.

تجهیزات (نمابر، دستگاه تکثیر، رایانه)

این تجهیزات را کتابخانه فعلا از اداره مرکزی کمک می گیرد، ولی از طرح های در دست اقدام تهیه رایانه و دستگاه تکثیر مستقل است که قسمتی از آن ها خریداری شده است.

دستگاه آفت زدایی

کتابخانه یک دستگاه آفت زدایی دارد و تمام کتب خطی، آفت زدایی شده است.

طرح های در دست اجرا

با گسترش حرم مطهر، کتابخانه هم توسعه داده می شود و در حال حاضر زمینی به مساحت 82 هکتار در انتهای خیابان چهارمردان تهیه شده که قسمت مهمی از آن به این منظور اختصاص داده شده است.

خانه مطبوعات

آستانه مقدسه قم افتخار دارد که در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برای ارتقای فرهنگ اسلام، ترویج معارف اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و توسعه فرهنگی کشور انجام داده است، لذا برای استفاده بهتر محققین و دوستداران تحقیق، اقدام به راه اندازی خانه مطبوعات کرده است.

خانه مطبوعات آستانه که زیر مجموعه کتابخانه آستانه مقدسه می باشد، به لحاظ همجواری با حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام، مدرسه فیضیه و دارالشفاء برای دسترسی آسان عموم دانش پژوهان و دانشجویان و طلاب محترم در امر تحقیق در زمینه های دینی، فرهنگی، اجتماعی و... احداث شده است.

این مجموعه فرهنگی دارای دو بایگانی می باشد:

1. بایگانی قدیمی (نفایس) ; 2. بایگانی نشریات جاری و ادواری.

قدیم ترین نشریه ارزشمند در این واحد، روزنامه شرف به خط محمدحسن در تاریخ 1302 قمری است که به صورت نسخه اصلی موجود است. مطبوعات قبل از سال 1371 شمسی که به این بارگاه اهدا شده، در کتابخانه قدیم واقع در صحن عتیق (طلا) نگه داری می شود و به صورت آزاد در دسترس عموم قرار گرفته است. فعالیت خانه مطبوعات از سال 1371 شمسی شروع شده و تعداد عناوین خود را سال به سال افزایش داده و هم اکنون به بیش از سیصدوپنجاه عنوان مجله و روزنامه بالغ می شود.

اهم فعالیت های خانه مطبوعات

1. جمع آوری و تنظیم نشریات قدیم;

2. مکاتبه با کلیه ناشران و درخواست ارسال نشریات;

3. بایگانی بیش از 350 عنوان روزنامه، دو هفته نامه، ماهنامه و فصلنامه;

4. برقراری ارتباط با مراکز فرهنگی و اجتماعی برای خدمات رسانی به مراکز تحقیقاتی و علمی;

5. تهیه شناسنامه و تشکیل پرونده برای هر یک از مجلات;

6. صدور کارت شناسایی برای کلیه مجلات و روزنامه های صحافی شده;

7. تهیه برگه دان جهت سهولت کار مراجعان به دو صورت عنوان و سال انتشار;

8. از آغاز فعالیت این مجموعه (در سال 1371 تاکنون) 4125 جلد مجله و بیش از 1320 شماره روزنامه صحافی شده در آرشیو آماده بهره برداری مراجعه کنندگان می باشد;

9. پیگیری و تکمیل نواقص مجلات و روزنامه ها;

10. ثبت روزنامه و مجلات در دفتر کل;

11. تهیه برگه دان برای نفایس، جهت سهولت کار مراجعان;

12. تنظیم بایگانی روزنامه های قدیمی که به صورت پراکنده جمع آوری شده و آماده برای صحافی است;

13. تهیه و لیست روزنامه های قدیمی و آماده نمودن 420 نسخه از روزنامه ها;

14. خدمات رسانی به محققان در دو نوبت صبح و عصر;

15. آماده کردن بیش از 830 نسخه روزنامه و مجله برای صحافی;

16. انتقال بیش از 1062 جلد کتب و نفایس از واحد تحقیقات به بایگانی نشریات;

17. تهیه آمار مراجعه کنندگان در پایان هر روز و هر ماه.