یکی از موارد اعتدال، میانه روی در عقیده و پرهیز از جمود، تساهل و بی مبالاتی است. پیشوایان دین، با وجود سخت گیری، جمود و خشک مقدسی خوارج (که مرتکب کبیره را کافر می خواندند) و تساهل و بی مبالاتی مرجئه (فرقه ای که صرف ادعای ایمان را کافی می دانستند)، شیعیان را به اعتدال در امور دعوت می کردند.
از سوی دیگر، امامان معصوم مسلک معتزله را (که هر چه با عقل هم خوانی نداشت، فوراً در صدد انکار آن بر می آمدند) و مسلک اشاعره را (که هر چیزی را به مفهوم محسوس حمل می کردند)، مظهر افراط و تفریط می دانستند و راه میانه ای را در پیش گرفته و کارایی عقل را در امور کلی پذیرفته اند و یا بین جبر و تفویض، راه سومی را که نه به جبر ختم شود و نه به تفویض، ارائه نموده اند.
البته این بحث، مجالی واسع می طلبد که از حوصله ما خارج است. علاقه مندان می توانند به کتاب های کلامی مراجعه نمایند.