مقدمه
دهه اول ماه ذی الحجه در نزد سالکین الی الله که از ابتدای ماه ذالقعده در اربعین کلیمی به سر برده اند جایگاه ویژه ای دارد؛ در بعضی از روایات آمده است، شب های دهگانه ای که قرآن در سوره فجر به آن سوگند یاد کرده است، شب های دهه اول این ماه شریف است و این سوگند به خاطر عظمت آن است.
خداوند در سوره حج، آیه 28 ضمن بیان فریضه بزرگ حج، سخن از ایام معلومات گفته است که مومنان باید در آن به یاد خدا باشند. یکی از تفسیرهای معروف ایام معلومات که در روایات نیز آمده است، ده روز اول ماه ذی الحجه است. در حدیثی از رسول خدا(ص) می خوانیم که عبادت و کار نیک در هیچ ایامی به اندازه این ایام (ده روز اول ماه ذی الحجه) فضیلت ندارد. افزون بر اینها، هم صدا شدن با زائران خانه خدا در این ماه، و یاد و خاطره مراسم باشکوه حج و معنویت و برکات آن، حال و هوای دیگری به انسان می دهد، بویژه برای کسانی که در سلک زائران سعادتمند خانه خدا قرار گرفته اند، یا با یاد و خاطره آنها همراهند. وجود دو عید مهم اسلامی عید قربان (عید اضحی) و عید غدیر (عید ولایت) و روز عرفه و خاطره دعای عجیب و بسیار گران بهای امام حسین(ع) در عرفات، شکوه و عظمت خاصی به این ماه بخشیده، و سزاوار است همه مومنان از فضای آکنده از معنویت این ماه غافل نشوند و در خودسازی و تهذیب نفس بکوشند. آیت الله مجتبی تهرانی، در این نوشتار توصیه هایی نسبت به جایگاه و اهمیت مراقبه در این ماه شریف داشته اند.
مقایسه دهه ی اول ماه ذی الحجة با ماه مبارک رمضان
دهه اوّل ماه ذی حجّه از ایامی است که از نظر ارزشی در روایات ما خیلی بر روی آن تأکید شده و حتی آن را با ماه مبارک رمضان مقایسه کردها ند. در یک آیه شریفه آمده است که: «و اذکروا الله فی ایام معدودات» ما در روایات داریم که حضرات معصومین می گویند: ایام معدودات، همان دهه اول ماه ذی حجّه است. در این ایام زیاد خدا را ذکر کنید! حالا من به بعضی از آن روایات اشاره می کنم.
ارزش اعمال دهه ی اول ماه ذی الحجة بالاتر از جهاد فی سبیل الله
در روایتی دارد: «قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم: مَا مِنْ أَیَّامٍ أَزْکَی عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَی وَ لَا أَعْظَمَ أَجْراً مِنْ خَیْرٍ فِی عَشْرِ الْأَضْحَی؛ رسول خدا فرمود: هیچ ایامی پاکیزه تر و بزرگتر از نظر اجر و پاداش در مورد اعمال، از دهه اضحی نیست؛ دهه اضحی هم همین دهه اول ذی حجه است. قیل و لا الجهاد فی سبیل الله؟ به حضرت عرض شد که حتی نسبت به جهاد در راه خدا هم این ایّام با فضیلتتر است؟ قال: و لا الجهاد فی سبیل الله الا رجل خرج بنفسه و ماله ثمّ لم یرجع من ذلک بشیء؛ حضرت فرمودند: ارزش اعمالی که انسان در این دهه انجام می دهد از جهاد فی سبیل الله هم بیشتر است؛ مگر اینکه کسی مال، جان و همه چیزش را در جهاد فی سبیل الله ببرد و هیچ چیز را هم برنگرداند؛ یعنی نه مالش بماند و نه جانش… تنها چنین چیزی است که بافضیلتتر از این ایّام است.» این روایت گویای ارزش این ایام است.
در روایت دیگری از پیغمبر اکرم نقل شده که حضرت فرمودند: «مَا مِنْ أَیَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِیهَا أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَیَّامِ الْعَشْر؛ هیچ روزی نیست که خداوند انجام کار خیر در آن را بیشتر از این ده روز، دوست بدارد.»
انسان باید فرصت طلب باشد
حالا من می خواهم یک تذکر عرض کنم. ما تاکنون بخشی از این دهه را پشت سر گذاشته ایم و باید نسبت به باقیمانده قدر شناسی کرده و بهره گیری کنیم. ما نباید از این امور معنوی و این فرصتهای روحانی غفلت کنیم!
انسان باید فرصت طلب باشد و به تعبیر علی علیه السلام که فرمود: «اغتنموا الفرص؛ فرصتها را غنیمت بشمارد.» زمانی خواهد آمد که این فرصت ها از دست ما رفتهاست و ما حسرت آن را خواهیم خورد. پس در این ایام نسبت به اعمال صالح و آدابی که وارد شده است غفلت نکنیم! به خصوص ادعیه وارده که همهاش جنبه توحیدی دارد را بخوانیم.
این دهه ، دهه ی توحید است
اصلاً از این دعاها فهمیده میشود که مسأله توحید در این ایّام محوریّت داشته و باید بگوییم که این دهه، دهه توحید است. راجع به حضرت موسی سلام الله علیه هم آمده است که وعده دیدار او با خداوند، در همین دهه بود، نه ماه رمضان!