قسمت اول
مهم ترین وظیفه کلیه ها:
کلیه ها آب بدن ما را تنظیم می کنند. بدن برای اینکه بتواند درست کار کند، مثل ماشین، به تنظیم آب احتیاج دارد. کلیه ها آب اضافی را از بدن خارج می کنند. گاهی هم جسم ما نیاز به آب بیشتری دارد. در این موقع باز هم این کلیه ها هستند که آب لازم بدن را حفظ می کنند.
کلیه ها اعضای لوبیا شکلی هستند که در پشت ما، درست زیر کمر قرار گرفته اند. هر کلیه ی یک آدم بزرگ تقریباً به اندازه ی یک مشت بسته است و حدود صد گرم وزن دارد. درون کلیه، خون از فیلترهای نازکی به نام نفرون رد می شود. در هر کلیه هم حدود یک میلیون از این واحدهای کوچک تصفیه وجود دارد.
هر دقیقه حدود یک لیتر خون کلیوی وارد کلیه ها می شود.
کلیه های سالم مواد زاید را از بدن خارج می کنند. مواد مغذی مثل پتاسیم و سدیم برای کار کردن سلول ها خیلی ضروری هستند، اما زیاد شدن هر کدام از آنها برای بدن خطرناک است. مقدار اضافی از هر کدام از آنها باید توسط ادرار، که فرآورده ی اساسی کلیه است ، به بیرون فرستاده می شود.
نشانه های بیماری کلیوی و علل آن
بیماری کلیوی معمولاً بی سر و صدا پیشرفت می کند و پیش از ایجاد هرگونه شکایت، موجب تخریب قسمت عمده یی از فعالیت و عملکرد کلیه می شود. بنابراین افراد در معرض پیشرفت بیماری کلیوی، باید بطور مرتب مورد ارزیابی قرار گیرند. این افراد کسانی هستند که پرفشاری خون و بیماری های عروقی دارند یا وابستگان نزدیک افراد مبتلا به دیابت، بیماری قند و بیماری های ارثی کلیه هستند. گاهی اوقات افراد با بیماری کلیوی شدید نیز بدون علامت هستند. این موضوع با بررسی و آزمایش خون یا ادرار روشن می شود، به هر حال علایم زیر می تواند نشانگر بیماری کلیوی باشند.
خستگی
پرفشاری خون
ورم دور چشم، دست ها و پاها
دفع ادرار خونی یا تیره رنگ
شب ادراری بیش از یک بار در موقع خواب
کاهش اشتها (کاهش وزن)
خارش سراسری پایدار
کبودی قسمت های از بدن، بدون ضرب خوردگی
اسهال و استفراغ مداوم
وقتی کلیه ها از کار می افتند
در این مواقع باید به سراغ یک روش درمانی رفت. معمولاً اولین درمان ممکن دیالیز کردن است. دیالیز یعنی تصفیه کردن خون از راه مکانیکی. به کمک این روش مواد زاید و آب اضافی از خون خارج می شوند و بدن نظم و ترتیب پیدا می کند. اتفاقی که در هنگام دیالیز می افتد شبیه کار کلیه است، یعنی فیزیک یکسانی دارد، ولی در دیالیز به شکل ساده تری رخ می دهد.
زمانی که دیالیز دیگر جواب نمی دهد، وقت پیوند است. (البته گاهی در مواقع خاص، پیوند بدون دیالیز هم انجام می شود) پیوند کلیه یک عمل جراحی است که در آن یک کلیه ی سالم با کارکرد خوب، جایگزین کلیه ی کسی که مشکل و نارسایی شدید کلیه دارد می شود. لازم به ذکر است که کلیه های بیمار، دست نخورده و در جای خود باقی می مانند و کلیه جدید سمت راست شکم قرار می گیرد. جراحی پیوند حدود دو تا چهار ساعت طول می کشد و در بیشتر موارد موفقیت آمیز است. در(85%)این نوع عمل که در سال های بعد از دهه ی هشتاد بسیار معمول شده است. در صورت پس زدن یا وجود اشکال می توان آن را دوباره با دهنده ی دیگری تکرار کرد. مهم ترین دستاورد عمل، رها شدن بیمار از دیالیز پی در پی و امکان زندگی آزادانه و راحت است. حدود یک سوم تا نیمی از بیماران کلیوی شرایط انجام پیوند را دارند. کلیه ی لازم برای پیوند از دو طریق تهیه می شود؛ از طریق دهنده ی زنده یا مرده. در مورد دهنده ی زنده استفاده از کلیه ی خویشاوندان، معمولاً به دلایل ژنتیکی جواب بهتری می دهد. البته اشخاص غریبه هم از درصد بالایی از موفقیت پیوند برخوردارند. اما دهنده ی مرده، اشخاصی هستند که دچار سانحه و فوت ناگهانی یا مرگ مغزی شده اند. یک کلیه به تنهایی می تواند نیاز بدن را برآورده کند. همانطور که گفتیم کلیه های قبلی بیمار در جای خود باقی می ماند، مگر اینکه وجودشان موجب ایجاد عفونت یا فشار خون بالا شود یا در کار عضو جدید بدن اخلال ایجاد کند. به محض وصل شدن به رگ های خونی، کلیه ی جدید شروع به تصفیه ی خون می کند، اما لازم است بیماران از داروهای مخصوصی نیز استفاده کنند که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند. همانطور که می دانید وظیفه ی دستگاه ایمنی مقابله با هر جسم خارجی است که وارد بدن ما می شود، اگر این دستگاه بتواند کار خودش را به خوبی انجام بدهد، همه ی زحمات پزشک و بیمار به هدر رفته و به اصطلاح پیوند پس زده می شود. به همین دلیل بیماران پیوندی باید بعد از عمل تا چند هفته در بیمارستان تحت نظر باشند، اما بیشتر آنها بیمارستان را با یک عضو جدید و به امید زندگی بهتر ترک می کنند.
منبع:هفت روز زندگی شماره 92