قـرآن مجموعه آیات و سوره هاى نازل شده بر پیامبر اسلام - صلی‌الله‌علیه وآله- است که پیش ازهجرت و پس از آن در مـناسبت هاى مختلف و پیش آمدهاى گوناگون به طور پراکنده نازل شده است سپس گردآورى شـده و بـه صورت مجموعه کتاب درآمده است نزول قرآن تدریجى , آیه آیه و سوره سوره , بوده و تا آخـریـن سال حیات پیامبر - صلی‌الله‌علیه وآله- ادامه داشته است در دوران حیات پیامبر - صلی‌الله‌علیه وآله- هرگاه پیش آمدى رخ مى داد یا مسلمانان بامشکلى روبرو مى شدند, در ارتباط با آن پیش آمد یا براى رفع آن مشکل یا احـیانا پاسخ به سؤال هاى مطرح شده , مجموعه اى از آیات یا سوره اى نازل مى شد این مناسبت ها و پـیـش آمـدهـا را اصـطـلاحا اسباب نزول یا شان نزول مى نامند, که دانستن آن ها براى فهم دقیق بـسـیارى از آیات ضرورى است این نزول پراکنده , قرآن را ازدیگر کتب آسمانى جدا مى سازد زیرا صـحف ابراهیم و الواح موسى یک جا نازل شد و همین امر موجب عیب جویى مشرکان گردید: و قـال الـذین کفروا لولا نزل علیه القرآن جملة واحدة , کسانى که کفر ورزیده اند گفتند: چرا قرآن یک جا بر او نازل نگردیده ؟ .
در جواب آنان آمده : کذلک لنثبت به فؤادک و رتلناه ترتیلا[1]؛ ایـن بـه خـاطـر آن است که قلب تو را به وسیله آن استوار گردانیم و (ازاین رو) آن را به تدریج بر تو خـواندیم.
در جـاى دیـگـر مـى گـویـد: و قرآنا فرقناه لتقراه على الناس على مکث ونزلناه تنزیلا[2]؛ قرآنى که آیاتش را از هم جدا کردیم تا آن را با درنگ بر مردم بخوانى و آن را به تدریج نازل کردیم. بـه طـورى کـه از قـرآن اسـتـنـباط مى شود, حکمت تدریجى بودن نزول قرآن آن است که پیامبر اکـرم - صلی‌الله‌علیه وآله- و مـسـلمانان احساس کنند هم واره مورد عنایت خاص پروردگارقرار دارند و پیوسته رابطه آنان با حق تعالى استوار است و این تداوم نزول باعث دل گرمى و تثبیت آنان را فراهم سازد : واصبر لحکم ربک فانک باعیننا[3] ؛ و دربرابر دستور پروردگارت شکیبا باش چرا که مورد عـنایت کامل ما قرار دارى . این قبیل دل گرمى هاى مداوم براى پیامبر اسلام فراوان بوده است و در قرآن در مواردبسیارى بدان اشاره شده است.
پی نوشت ها:
[1]. فرقان 25: 32.
[2]. اسرا 17: 106.
[3]. طور 52: 48.
