نگاهی به هفدهمین جشن حافظ

به لطف حاشیه‌هایی که سال گذشته پیرامون جشن حافظ و میهمانانش به وجود آمد دیگر همه با این مراسم آشنا هستند. حاشیه‌هایی که به تیتر جنجال‌برانگیز مجله یالثارات و توهین آن به بازیگران و هنرمندان حاضر در جشنواره مربوط می‌شد و تا چند روزی تیتر یک خبرها بود. کار تا جایی بالا گرفت که حتی صحبت از احضار وزیر ارشاد وقت، علی جنتی، به مجلس هم به میان کشیده شد تا در مورد برگزاری فرش قرمز این مراسم و پوشش بازیگران و بی‌توجهی! همسرانشان توضیح دهد.
به‌هرحال، جدا از همه حاشیه¬ها در کنار همه جشنواره‌هایی که به همت سازمان-ها و نهادهای دولتی در حوزه سینما هرساله برگزار می‌شوند، جشن حافظ تنها جشنواره‌ای است که کاملاً خصوصی و مستقل برگزار می‌شود و به ادعای بانیان آن کاملاً مردمی و خصوصی است.

البته جشن حافظ، به‌جز استقلالش از هر سازمان دولتی از چند حیث دیگر نیز با سایر جشنواره‌های سینمایی متفاوت است. اولین و مهم‌ترین تفاوت جشن حافظ این است که به انتخاب فیلم‌های اکران شده از فروردین تا اسفند هرسال می‌پردازد و فارغ از هر سلیقه‌ای تمام آثار نمایش داده‌شده در طول یک سال گذشته اعم از جریان هنر و تجربه و جریان اصلی را داوری می‌کند و از این میان، بهترین‌هایشان برای رقابت نهایی معرفی می‌شوند. از سوی دیگر، جشن حافظ بخشی هم برای تجلیل از برترین تولیدات صداوسیما و شبکه پخش و نمایش خانگی دارد.

علی معلم

اولین جشن حافظ بیست سال پیش در سال 1376 و مدتی بعد از انتشار مجله دنیای تصویر، به همت سردبیر آن، علی معلم برگزار شد. این جشن در سال 89 و در سیزدهمین دوره متوقف شد و سه سال بعد یعنی در سال 1393 با برگزاری چهاردهمین دوره به کار خود ادامه داد. از همان ابتدا هم علی معلم تأکید داشت که مستقل بودن و وابسته نبودن جشن حافظ به هیچ ارگان و نهادی فرصتی پدید می‌آورد تا خارج از مصلحت‌اندیشی‌های مرسوم سینما از شایسته‌ترین‌ها تقدیر شود. همچنین علی معلم در حاشیه‌های برگزاری این مراسم بارها تأکید کرده بود که جشن حافظ نه‌تنها رقیبی برای جشنواره فجر نیست که مکمل و همراه آن نیز هست.
جشن حافظ که جایزه‌اش تندیس حافظ نام دارد، علاوه بر بخش‌های مرسوم هر جشنواره سینمایی، مثل بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه و بهترین فیلم، بخش‌های دیگری چون بهترین چهره تلویزیونی، بهترین دستاورد هنری و بهترین تیتراژ سریال تلویزیونی یا فیلم سینمایی را نیز شامل می‌شود. در بخش بهترین بازیگری هم به‌جای دو رشته بازیگر نقش اصلی و نقش مکمل، از میان بازیگران برگزیده دو جایزه در گروه بازیگران زن و دو جایزه در گروه بازیگران مرد اهدا می‌شود. همچنین در دیگر بخش‌های مربوط به تلویزیون و شبکه نمایش خانگی می‌توان به تقدیر از تولیدات طنز به‌صورت جداگانه اشاره کرد.
سال گذشته و به دنبال درگذشت سینماگر فقید، عباس کیارستمی، جایزه ویژه‌ای به نام این هنرمند به جشن اضافه شد که برای تقدیر از یک سینماگر جوان در عرصه فیلم کوتاه یا بلند است که نوآوری یا دستاوردی جدید داشته است و داوری در این رشته به‌جای یک اثر خاص از میان مجموعه آثار انجام می‌گیرد. این جایزه در اولین دوره، یعنی دوره شانزدهم به شهرام مکری اهدا شد.

شهرام مکری در جشن حافظ

هفدهمین جشن حافظ، اولین دوره‌ای است که بدون حضور علی معلم برگزار می‌شود. در پی مرگ ناگهانی و غیرمنتظره علی معلم در اسفندماه سال گذشته، آذر معماریان و امید معلم، متولیان جشن حافظ سال 96 اعلام کردند که جایزه جدیدی به نام علی معلم به این مراسم اضافه خواهد شد و به یک ایرانی که در عرصه بین‌المللی کار مهمی انجام داده است اهدا خواهد شد؛ اما مسئولان جشن حافظ اعلام نکرده‌اند که این اقدام مهم شامل چه حوزه‌هایی می‌شود و چه افرادی برای دریافت این جایزه مدنظر هستند.
از دیگر تغییرات این دوره از جشن حافظ می‌توان به افزایش تعداد کاندیداها در برخی از رشته‌ها اشاره کرد که به ده تا هم می‌رسند.
چند روزی هست که کاندیداهای جشن حافظ اعلام‌شده‌اند و با نگاهی به این لیست، اسامی و فیلم‌هایی هستند که جلب‌توجه می‌کنند.

عاشقانه

در میان نامزدهای جشن حافظ، می‌توان به مجموعه نمایش خانگی «عاشقانه» اشاره کرد که با درخشش تمام در تمامی رشته‌ها، ازجمله بهترین سریال، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه، بهترین بازیگر مرد و زن برای محمدرضا گلزار، ساره بیات، هومن سیدی، مهناز افشار، سارا رسول‌زاده و بهاره کیان افشار اشاره کرد. ترانه “کمکم کن” این مجموعه نیز با صدای فریدون آسرایی و فرزاد فرزین نیز در بخش آهنگ تیتراژ کاندید شده است.
از دیگر نکات جالب این جشنواره حضور محمدحسین مهدویان با دو ساخته‌اش، «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز» است که در شاخه بهترین فیلم، هردوی این فیلم‌ها حضور دارند. همچنین نامزدی فیلم‌های نه‌چندان جدی و قابل‌تأملی مثل «خوب، بد جلف» و «سلام بمبئی» از دیگر نکات جالب لیست ارائه‌شده است. فیلم‌هایی که مشخصاً سودای فروش در گیشه داشته‌اند و موفق هم بوده‌اند و نامزد شدنشان در چند رشته تأکیدی است بر گفته علی معلم که جشن حافظ متعلق به مخاطب عام و خاص سینماست.

ایستاده در غبار

همچنین رقابت فیلم پرافتخار «فروشنده» اصغر فرهادی که تاکنون در هیچ جشنواره ایرانی و داخلی حضور نداشته است، با سایر تولیدات سینمای ایران می‌تواند جالب باشد.
نامزدی ساره نور موسوی، بازیگر خردسال فیلم «نفس» در میان بهترین بازیگران زن و رقابتش با سوپراستارهایی چون لیلا حاتمی برای فیلم «من»، ترانه علیدوستی برای فیلم «فروشنده» و سحر دولتشاهی برای فیلم «وارونگی» هم در نوع خود جالب است. مخصوصاً که این بازیگر خردسال بی‌شک یکی از بهترین بازی‌های کودک و نوجوان تاریخ سینمای ایران را ارائه می‌دهد.
در رشته بهترین بازیگر مرد، شاهد حضور امیر جدیدی با فیلم «من» هستیم که یکی از بهترین بازی‌های امیر جدیدی و برگ برنده فیلم است. به نظر نمی‌رسد در کنار شهاب حسینی برای فیلم «فروشنده» که اتفاقاً برای همین نقش جایزه نخل طلای کن را تصاحب کرد، محمدرضا گلزار برای «سلام بمبئی» و پژمان جمشیدی برای «خوب، بد، جلف» شانس چندانی داشته باشند. فقط نام فرید سجاد حسینی، بازیگر نقش پیرمرد فیلم «فروشنده» در میان اسامی کاندیداها خالی است و از طرف دیگر علی‌رغم موفقیت و مقبولیت «بارکد» نام بهرام رادان و محسن کیایی بیشتر محض خالی نبودن عریضه توجیه‌پذیر است، همان‌طور که بازی‌های اغراق‌شده و غیرقابل‌باور پانته‌آ پناهی در «نفس» و الناز شاکردوست در «مبارک» هم جز نامزدهای نهایی هستند.

فروشنده

هایده صفی یاری هم با دو فیلم در بخش تدوین حضور دارد و با «لانتوری» ساخته رضا درمیشیان و «فروشنده» ساخته اصغر فرهادی. احتمالاً بیشترین شانس را برای تصاحب این جایزه دارد.
«اژدها وارد می‌شود» ساخته مانی حقیقی هم همان‌قدر که در جشنواره فجر نادیده گرفته شد در هفدهمین جشن حافظ هم فقط در چند رشته محدود نامزد است: بهترین فیلم‌برداری برای هومن بهمنش، بهترین موسیقی متن برای کریستف رضاعی و بهترین فیلم.
در میان بهترین چهره‌های تلویزیونی، نسبت به سال گذشته شاهد تغییر خاصی نیستیم و رامبد جوان، مهران مدیری، عادل فردوسی پور و احسان علیخانی در کنار محمد صالح علا به رقابت می‌پردازند.هنوز تاریخ دقیق و مکان برگزاری مراسم اعلام‌نشده است اما هفدهمین دوره جشن حافظ، به سبک و سیاق هرساله و بدون حضور علی معلم، اواسط مردادماه برگزار خواهد شد.