نیکوتین یکی از موادی است که از طریق توتون سیگار استنشاق می شود. با استعمال سیگار، این ماده وارد جریان خون شده و موجب تحریک مغز می شود. اغلب افراد سیگاری معتاد به نیکوتین هستند.
در افراد سیگاری وقتی سطح خونی نیکوتین کم می شود، علائمی مانند بی قراری، افزایش اشتها، کاهش تمرکز حواس، تحریک پذیری، گیجی، یبوست، احساس نیاز به نیکوتین (نیاز به مصرف سیگار) و به طور کلی احساس ناخوشایندی ایجاد می شود.
این علائم چند ساعت بعد از مصرف آخرین سیگار ایجاد می شود و در صورت عدم مصرف سیگاری دیگر علائم ترک، تشدید می شود. در صورتی که باز هم سیگار مصرف نشود علائم ترک طی 24 ساعت به حداکثر می رسد و بعد از 2-4 هفته تدریجاً کاهش می یابد. البته اغلب افراد سیگاری برای به دست آوردن حالت طبیعی و برای جلوگیری از بروز علائم ترک دوباره به سراغ سیگار می روند.
بوپروپیون دارویی از دسته ضد افسردگی های آتیپیک است. از این دارو برای درمان اختلالات افسردگی اساسی، کج خلقی، افسردگی دو قطبی و بیش فعالی همراه با اختلال تمرکز استفاده می شود. بوپروپیون با دوزهای کم برای درمان مشکلات جنسی استفاده می شود. مصرف این دارو (زیبان) در سال 1997 توسط FDA برای ترک سیگار مورد تأیید قرار گرفت.
مکانیسم عمل این دارو برای ترک سیگار به درستی معلوم نیست. بوپروپیون سطح برخی نوروترانسمیترها را تغییر می دهد و علائم ترک سیگار را تسکین می دهد. استفاده از زیبان باید حتماً با تجویز پزشک همراه باشد.
اشکال داروئی:
قرص های بدون روکش 75 و 100 میلی گرمی و قرص های پیوسته رهش 100 و 150میلی گرمی (در ایران موجود نیست.) مصرف زیبان با 150 میلی گرم در روز به مدت 6 روز آغاز می شود و سپس دوز دارو 2 برابر می شود. ترک کامل سیگار را باید روز هشتم مصرف دارو در نظر گرفت. مصرف قرص ها را می توان به مدت 7 هفته ادامه داد. مصرف زیبان همراه با مشاوره ی پزشک و سایر کارکنان بهداشتی و استفاده از درمان های جایگزین نیکوتین مثل برچسب ها و آدامس های نیکوتینی شانس موفقیت را در ترک سیگار افزایش می دهد.
واکنش سوء دارویی:
اغلب افرادی که از بوپروپیون استفاده می کنند بدون بروز هیچ مشکلی دوره ی درمان را پشت سر می گذارند.
شایع ترین عوارض عبارتند از: خشکی دهان(1/10)، اختلالات خواب (1/3)، تحریک سیستم عصبی مرکزی، سردرد، یبوست، تهوع و ترمور. پس هنگام مصرف این دارو، رانندگی و کار با ماشین آلات با احتیاط باید انجام شود.
با مصرف بوپروپیون تشنج در 1/1000 مصرف کنندگان اتفاق می افتد. در صورت مصرف برخی داروها و یا سابقه ی برخی بیماری ها این رقم افزایش می یابد. بنابراین بوپروپیون برای تمام داوطلبین ترک سیگار قابل استفاده نیست. در بعضی از مصرف کنندگان بوپروپیون، فشارخون افزایش می یابد و این حالت در افرادی که از سایر درمان های جایگزین نیکوتین مثل آدامس و برچسب های نیکوتینی استفاده می کنند، بیشتر دیده می شود.
پس باید یک فشارخون پایه از فرد داشته باشیم و مرتباً فشارخون او را کنترل کنیم. مثلاً اگر از درمانهای جایگزین هم استفاده می کند هر هفته باید فشارخون او را اندازه گیری شود.
چه کسانی نباید از بوپروپیون استفاده کنند؟
-افراد زیر 18 سال
-زنان باردار و شیرده
-افراد با سابقه تشنج و صرع
-افراد با سابقه اختلالات خوردن مثل آنورکسیا نروزا و بولمیا نروزا
-استفاده کنندگان دائمی یا منقطع الکل و بنزودیازپین ها
-مصرف کنندگان مهار کننده های منو آمین اکسیداز ها
در صورت وجود بیماری قلبی، سابقه ضربه مغزی، بیماران دیابتی که داروهای خوارکی یا انسولین مصرف می کنند، الکلی ها، بیماران کلیوی و کبدی، قبل از استفاده از بوپروپیون باید پزشک خود را از این موارد مطلع کنند.
تداخلات دارویی:
در صورت مصرف بوپروپیون هنگام استفاده از هر داروی دیگر پزشک معالج باید در جریان امر قرار گیرد به خصوص داروهایی مثل سایمتیدین که ممکن است از متابولیسم بوپروپیون جلوگیری کند و کاربامازپین، فنو باربیتال، فنی تویین که سطح پلاسمای بوپروپیون را کاهش می دهد.
لوو دوپا، داروهای ضد مالاریا مثل کلروکین، پروگوانیل، آنتی هیستامین ها، داروهای ضد افسردگی و سایر روان پزشکی، تئوفیلین، استرویید ای خوراکی و تزریقی، آنتی بیوتیک ها، ترامادول، داروهای لاغری
منبع: نشریه پیام پزشک، شماره 59. 