نهگفتن به مهمانهای ناخوانده یکی از مهمترین مشکلات ساکنان خانههای مجردی است. برای بسیاری از این افراد سخت است که به دوستانشان طوری «نه» بگویند که هم احترام آنها حفظ شود و هم فضای شخصیشان را ناخواسته از دست ندهند. بعضی از این ساکنان از راههای پرخاشگرانهای استفاده میکنند؛ یعنی با خشونت به دوستانشان نه میگویند. بعضیهای دیگر از پرخاشگری منفعلانه استفاده میکنند؛ به طور مثال به تلفن دوستانشان جواب نمیدهند یا آیفون را برنمیدارند. گروه سوم هم همیشه میگویند «بله» و عذاب بلهگفتنشان را تحمل میکنند. مهارت نهگفتن به ما یاد میدهد که چه طور محترمانه و قاطعانه به درخواست این مهمانهای ناخوانده جواب منفی دهیم. مهارت نهگفتن سه مرحله دارد که در ادامه آنها را توضیح میدهیم.
اول: پیش از اعلام موضع
ابتدا از موضع خود مطمئن شوید؛ یعنی فکر کنید که جوابتان بله است یا خیر. اگر مطمئن نیستید، به دوستتان بگویید که برای پاسخدادن باید کمی فکر کنید. اگر به طور واضح متوجه نشدید که فرد مقابل از شما چه تقاضایی دارد، از او توضیح روشنی بخواهید؛ به طور مثال اگر گفت «چه کارهای؟» یا گفت «احساس تنهایی میکنم» از او بپرسید که آیا منظورش این است که میخواهد به خانهٔ شما بیاید یا نه.
دوم: اعلام موضع با جملهٔ سهبخشی
این مرحله در واقع مهمترین تکنیک جرأتورزی است. قاطعانهترین و در عین حال محترمانهترین جملهای که میتوانید بگویید از سه بخش تشکیل شده است:
1. بخش همدلانه یا بازخورد مثبت: این بخش که با کلمهٔ من شروع میشود فضا را دوستانه میسازد و از پرخاشگرانهبودن جملهتان جلوگیری میکند؛ همچنین طرف مقابل میفهمد که شما علت درخواست و مشکل او را درک کردهاید. به عنوان مثال:
«من میدونم که الآن حوصلهات سر رفته» یا «میدونم خوش میگذره اگه الآن بیای خونهٔ ما» یا «میدونم که الآن تنهایی».
2. بخش استدلالی: در این بخش دلیل یا دلایل تصمیم خودمان را اعلام میکنیم. این دلایل باید تا اندازهٔ ممکن کوتاه، واضح و روشن باشند. یادتان باشد آوردن دلیل اضافی به ضرر خودتان تمام خواهد شد:
«ولی چون که الان من کار دارم تو خونه» یا «ولی چون میخوام تنها باشم با خودم.»
3. بخش قاطع اعلام تصمیم: خیلیها به این بخش نمیرسند و به همین خاطر جملهٔ ناتمامشان موجب میشود طرف مقابل سوءاستفاده کرده و سکوت را دلیلی بر رضایت بداند. در این بخش ما تصمیممان را بدون تعارف اعلام میکنیم:
«پس بذار برای یه وقت دیگه» یا «الان نمیتونم در خدمتت باشم.»
به طور معمول افراد منطقی با یک یا دوبار شنیدن این جملهٔ سهبخشی قانع میشوند. وگرنه مجبورید تکنیکهای مرحلهٔ سوم را به کار بگیرید.
سوم: اعلام وضعیت برای مهمانان سمج
اگر دوستتان خیلی سمج بود میتوانید از تکنیکهای خاص زیر استفاده کنید:
1. سیدی خشدار: در این تکنیک که به آن «صفحهٔ خطافتاده» هم میگویند ما دقیقاً مثل یک سیدی آسیبدیده مرتب یک جمله را بیکموزیاد تکرار میکنیم. این جمله در ابتدا همان بخش دوم و سوم مرحلهٔ قبل است و بعد میتوانید فقط به بخش آخر اکتفا کنید. یادتان باشد که شما هیچ چیزی نمیشنوید. شما یک سیدی خشدار هستید که هیچ استدلالی را نمیشنوید. زبان بدن شما باید قاطعانه و بدون تغییر باشد. شما اگر به جای طرف مقابل باشید از این همه تکرار خسته نمیشوید؟ خب، هدف ما هم همین است!
2. خلع سلاح: افراد سمج با برچسبزدن و جریحهدار کردن احساساتتان میخواهند به هدفشان برسند. به طور معمول شما پس از بهکاربردن جملهٔ سهبخشی در مقابل این افراد میشنوید: «خیلی خودخواهی.» برای مقابله با این افراد بگویید: «اگه این کار خودخواهیه، آره؛ من خودخواهم» و او بدین صورت سلاحش را از دست میدهد!