تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
سرفه یکی از علائم عمومی بیماری در کودکان است. سرفه کردن همیشه جدی و خطرناک نیست. در واقع یک عکس‌العمل مهم و سالم است که می‌تواند از ریه، قفسه سینه و گلو محافظت کند. اغلب مادران با نخستین سرفه‌های فرزند خود فورا به پزشک مراجعه می‌کنند و علت را جویا می‌شوند. ما در اینجا شما را با انواع سرفه‌ها آشنا می‌کنیم تا بتوانید در مواقع نیاز به فرزند خود کمک کنید.
سرفه‌های خروسکی
این نوع سرفه در اثر متورم شدن بخش بالایی مجرای هوا ایجاد می‌شود و در واقع تورم حنجره و نای این وضعیت را به وجود می‌آورد. اما چه چیزی باعث تورم این قسمت می‌شود؟ این تورم در اثر نوعی ویروس یا آلرژی و یا حتی تغییر دمای هوا در طول شب اتفاق می‌افتد. کودکان کوچکتر مجاری هوای بسیار تنگی دارند و تورم این مجاری، تنفس آنها را دشوار می‌کند.
سرفه‌های شبانه
بیشتر سرفه‌ها در طول شب تشدید می‌شوند. وقتی که کودک شما سرماخورده باشد، مواد مخاطی موجود در بینی و سینوس‌ها به سمت گلو سرازیر و موجب تشدید سرفه‌های شبانه می‌شوند. این مساله باعث می‌شود که او نتواند در طول شب به راحتی بخوابد. آسم نیز سرفه‌های شبانه را زیاد می‌کند؛ زیرا مجاری هوا در اثر این بیماری بسیار حساس‌تر و تحریک‌پذیرتر
می‌شوند.
سیاه سرفه
سیاه سرفه در اثر عفونت مجاری هوا و نوعی باکتری به نام «بوردتلا» ایجاد می‌شود. کودکانی که دچار سیاه سرفه می‌شوند، پشت سر هم سرفه می‌کنند و در میان سرفههایشان قادر به نفس کشیدن نیستند. عطسه کردن، آبریزش بینی و تب خفیف نیز از سایر علائم سیاه سرفه است. سیاه سرفه در هر سنی ممکن است به وجود آید؛ ولی در کودکان زیر یک سال که واکسن سیاه سرفه نزده‌اند، بسیار شدیدتر خواهد بود. واکسن سیاه سرفه باید در 2 ماهگی، 4 ماهگی، 6 ماهگی، 15 ماهگی و 4-6 سالگی به کودکان تزریق شود. این واکنس «Dtap» نام دارد و ترکیبی از واکسن دیفتری، کزاز و سیاه سرفه است. سیاه سرفه به شدت مسری است و باکتری آن می‌تواند به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
سرفه کردن همراه با خس خس
اگر کودک شما هنگام نفس کشیدن خس‌خس می‌کند، به این معناست که مجرای پایین هوا متورم شده است که می‌تواند در اثر عفونت ویروسی و یا آسم باشد. بعضی اوقات مجرای پایینی هوا در اثر وجود شیء خارجی مسدود شده و این مساله موجب خس‌خس کردن کودک هنگام نفس کشیدن می‌شود.
سرفه‌های روزانه
هوای سرد و فعالیت و تحرک باعث افزایش تعداد سرفه‌ها در طول روز می‌شود. در چنین مواقعی در محیط خانه به هیچ‌وجه نباید از مواد تحریک‌کننده، مثل انواع اسپری‌ها، حیوانات خانگی و دود سیگار و توتون استفاده کنید تا سرفه‌های کودک شما بیشتر نشود.
سرفه همراه تب
کودکانی که سرفههایشان همراه با کمی تب و آبریزش بینی است، احتمالا دچار سرماخوردگی شده‌اند. اما تب بالای 39 درجه سلیسیوس می‌تواند علامتی از ذات‌الریه یا سینه پهلو باشد، به خصوص اگر کودک شما ضعیف است و تند تند نفس می‌کشد. در چنین مواقعی باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
سرفه همراه با استفراغ
کودکان معمولا زیاد دچار سرفه کردن می‌شوند و این مساله باعث تحریک اسید معده آنها می‌گردد. سرماخوردگی با افزایش مواد مخاطی همراه است و این مواد راهی معده شده و حالت تهوع ایجاد می‌کنند
سرفه‌های مزمن و مداوم
سرفه در اثر سرماخوردگی گاه تا چند هفته به طول می‌انجامد؛ به خصوص اگر سرماخوردگی‌های پی‌درپی برای فرزند شما اتفاق بیفتد. آسم، آلرژی‌ها و عفونت‌های شدید می‌توانند منجر به سرفه‌های مزمن شوند. اگر سرفه‌های فرزندتان بیش از سه هفته ادامه یافت، مجددا به پزشک مراجعه کنید. .
درمان خانگی سرفه
اگر کودک شما دچار آسم است، باید طبق توصیه‌های پزشک عمل کنید.
برای سرفه‌های خروسکی بهتر است حمام را گرم کرده و قبل از حمام گرفتن آب داغ را باز کنید تا حمام بخارآلود و گرم شود؛ سپس کودک خود را در آنجا بشویید البته بهتر است به جای شست‌و شو، مدت 20 دقیقه در همان وضعیت به همراه کودک خود در حمام بمانید. در حمام را ببندید تا بخار هوا خارج نشود.
در اتاق خواب کودک خود، بخور سرد روشن کنید.
بدون مشورت با پزشک به او شربت سرفه ندهید.
نگذارید کودک در هنگام بیماری ورزش یا تحرک شدید داشته باشد؛ زیرا سرفه‌اش تشدید می‌شود.
به او نوشیدنی‌های گرم، مثل چای گیاهی و آب سیب بدهید تا گرفتگی گلوی او برطرف شود. علاوه بر تمام علل و انواع سرفه‌ها در کودکان، باید اشاره کرد که در برخی کودکان سرفه کردن ریشه عصبی و روانی دارد که به ان سرفه‌های هیستیریک می‌گویند. در هر صورت علت واقعی این نوع سرفه‌ها هنوز چندان مشخص نیست و ریشه در ژنتیک دارد. خلاصه اینکه سرفه‌های مزمن و شدید از عارضه‌های نسبتا شایع و ناراحت‌کننده است که از سویی سبب آزار جسمی و روانی خود کودک و از سوی دیگر موجب نگرانی شدید والدین می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
سرفه‌های اغلب کودکان جدی و حاد نیست، اما در برخی موارد باید حتما به پزشک مراجعه کرد این موارد عبارتند از:
وقتی که کودک برای نفس کشیدن دچار مشکل می‌شود و به سختی نفس می‌کشد.
وقتی که نفس زدن‌های کودک بسیار تندتر از حالت معمول است.
وقتی که لب‌های او کبود شود و رنگ زبان و صورتش کم‌کم تغییر کند.
وقتی کودک دچار تب شدید شود.
وقتی که نوزاد سه ماهه (یا کوچکتر) دچار سرفه‌های پی‌درپی شود.
وقتی که کودک هنگام نفس کشیدن خس‌خس کند.
وقتی سرفه کردن همراه با خونریزی باشد.
وقتی که کودک ضعیف و زودرنج شود.
یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص نوع سرفه از گوش کردن است و این کار را پزشک انجام می‌دهد.
از آنجایی که اغلب سرفه‌ها ویروسی هستند، پزشکان معمولا به بیمار خود آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند. آنتی بیوتیک‌ها معمولا باید به مدت دو هفته پیاپی و کاملا سر وقت مصرف شوند.
