برترین ها - ترجمه از هدی بانکی: سرطان بیماری ترسناکی است، اما خوشبختانه درمانهای امروزی میتوانند طول عمر بیمار را افزایش داده و حتی برخی از سرطانها را درمان کنند. اما همچنان بهترین درمان، پیشگیری است. هر چند علت سرطان هنوز دقیقا مشخص نیست، اما بهترین تئوری که تاکنون ارائه شده این است که سرطان، نتیجهی انباشت جهشها در DNA است که رفتارهای سلولی را کنترل میکند.
جهشهای ژنتیکی، تغییراتی هستند که در رشتههای DNA روی میدهند. DNA راهنمایی است که به سلولها میگوید چگونه تقسیم شوند و محدودیتهایشان چیست.
برخی از جهشها خاموشند و لزوما روی رفتارهای سلولی یا سلامت سلولها اثری نمیگذارند. اما در طول عمر انسان، سلولها بسیاری از این جهشها را جمع میکنند و برخی از آنها میتوانند موجب رفتارهای غیرعادی سلولها شده و توانایی آنها برای تنظیم رشد از دست رفته و رشدشان غیر قابل کنترل شود. سلولهای سرطانی، دیگر از سیگنالهایی که به آنها میگویند تقسیم شدن را متوقف کنند فرمان نمیبرند.
در نتیجه، به شیوهای کنترل نشدنی رشد کرده و نهایتا با بافتها و اندامهای سالم حمله میکنند. برخی از این سلولها حتی میتوانند وارد سیستم لنفاوی شده و در نتیجه به راحتی وارد خون شوند و به ارگانهای دورتر نیز خود را برسانند. اگر جلوی این رفتارها گرفته نشود میتوانند میزبان را تدریجا نابود کنند.
اگر تئوری جهش سلولی سرطان درست باشد، راه پایین آوردن ریسک سرطان، جلوگیری از تجمع جهشهایی است که به سلول اجازهی رشد کنترل نشدنی را میدهند. برخی از این جهشها به دلیل بد شانسی روی میدهند.
همچنین ممکن است شما با جهشهایی متولد شوید که مستعد سرطان باشند. با جهشهای به ارث رسیدهای که ریسک سرطان را بالا میبرند، یک سلول ممکن است تنها به یک یا دو جهش دیگر نیاز داشته باشد تا یک سلول نرمال را به سلولی بدخیم تبدیل کند. متاسفانه، ما نمیتوانیم فاکتورهایی چون شانس یا ژنتیک را کنترل کنیم، اما سلولهایی نیز هستند که در نتیجهی جهشهای ناشی از عوامل محیطی انباشته میشوند (چیزهایی که بخاطر محیط و به واسطهی تغذیه و سبک زندگی در معرضشان هستید).
پس میتوانیم چیزهایی را تا حدودی کنترل کنیم. احتمالا این سوال برایتان پیش میآید که سرطان تا چه اندازه قابل پیشگیری است؟ طبق مطالعهای جدید، بیشتر از 40 درصد تمامی سرطانها از طریق سبک زندگی قابل پیشگیری هستند. به نظر شما این خوب نیست؟! یعنی ما کنترل نسبی روی ریسک ابتلا به سرطان داریم و میتوانیم با ایجاد تغییراتی کوچک و تداوم پذیر، احتمال سرطان را پایین بیاوریم.
سایر مطالعات نیز به نتایجی کم و بیش مشابه رسیدهاند و سازمان بهداشت جهانی نیز این یافتهها را تائید میکند؛ یعنی 30 تا 50 درصد از سرطانها قابل پیشگیری هستند.
کمتر در معرض عوامل سرطانزا قرار بگیرید
یادتان هست در مورد جهشهای سلولی چه گفتیم؟ یکی از بزرگترین محرکها برای جهشهای DNA، سیگار کشیدن است. سیگار حاوی هزاران مواد شیمیایی است، که برخی از آنها قطعا به DNA آسیب میزنند اما در مورد سایر این مواد، هنوز شواهد کافی نداریم تا با قطعیت اعلام کنیم سرطانزا هستند یا نه. اما چیزی که روشن است، بر اساس اطلاعات سازمان بهداشت جهانی، سیگار بزرگترین ریسک فاکتور قابل پیشگیری برای مرگ ناشی از سرطان است.
سیگار کشیدن نه تنها موجب سرطان ریه میشود، بلکه منجر به ابتلا به سرطانهای دیگر نیز میشود، ماند سرطان دهان، حلق، حنجره، مری، کلیه، مثانه، لوزالمعده، معده و دهانهی رحم. بنابراین شفافترین توصیهای که میتوان ارائه داد، ترک سیگار است. شاید شنیده باشید که نوشیدن کمی الکل در روز میتواند ریسک بیماریهای قلبی را بواسطهی افزایش HDL پایین بیاورد. اما همین کاهش ریسک کوچک، با افزایش ریسک ابتلا به یک سری سرطانهای دیگر کاملا خنثی خواهد شد.
در زنان، نوشیدن روزانهی الکل موجب افزایش ریسک ابتلا به سرطان سینه میشود. ضمنا، مصرف الکل با افزایش ریسک سرطانهای سر و گردن، مری، کبد و کولون ارتباط دارد.
شاید فکر کنید فقط در صورتی که زیاد الکل بنوشید، احتمال ابتلا به این سرطانها بالا خواهد رفت، اما تحقیقات نشان داده که نوشیدن روزانهی حتی مقدار کمی الکل نیز میتواند این احتمال را افزایش بدهد.
آیا میتوانید از طریق تغذیه ریسک سرطان را کاهش بدهید؟
یک ریسک فاکتور دیگر برای سرطان، چاقی است. در واقع چاقی با 13 نوع سرطان مرتبط است. شاید تعجب کنید که چاقی چگونه میتواند احتمال سرطان را افزایش بدهد. در بدن انسان سلولهای چربی سیتوکینها ترواش میکنند، سیتوکینها مواد شیمیایی هستند که موجب التهاب میشوند، التهاب نیز به سلولها و بافتها آسیب زده و آنها را مستعد تغییرات بدخیم میکند.
افرادی که چاق هستند معمولا سطح استروژنی که در خونشان در گردش است بالاست. استروژن بالا هم موجب سرطان سینه و رحم بعد از یائسگی میشود. بنابراین کنترل وزن بدن از طریق تغذیه و ورزش میتواند به پیشگیری از یک سری سرطانها کمک کند.
برخی مطالعات، رژیم غذایی سرشار از میوهها و سبزیها را با کاهش ریسک سرطان، بویژه سرطان کولون و سینه مرتبط دانستهاند. وقتی شما میوه و سبزی بیشتری مصرف میکنید، گوشت کمتری هم میخورید.
گوشتهای فرآوری شده و گوشت قرمز موجب افزایش ریسک بعضی از سرطانها میشوند، مانند سرطان کولون و لوزالمعده که البته این ریسک در مورد گوشتهای فرآوری شده، بالاتر است. شاید نتوان با قطعیت گفت که تمام افرادی که بیشتر گوشت مصرف میکنند، لزوما سبک زندگیشان از سلامت کمتری برخوردار است، اما مطمئنا همهی ما قبول داریم که خوردن میوه و سبزی بیشتر، بهتر است.
یادتان نرود که تحرک داشته باشید
ورزش کردن نه تنها به کنترل وزن کمک میکند بلکه احتمال سرطان را به گونهای دیگر نیز کم میکند. زنانی که در ورزشهای استقامتی شرکت میکنند، استروژن کمتری دارند. این حالت میتواند ریسک سرطانهای رحم و سینه را پایین بیاورد و تعدادی از مطالعات این تئوری را ثابت کردهاند. ضمنا، ورزش متعادل دارای تاثیر ضد التهابی است.
شواهدی که برای این ادعا وجود دارد در مورد سرطان کولون قویتر از بقیه است زیرا مطالعات گستردهای روی آن انجام شده. یک آنالیز متا روی 52 مطالعه دریافته آنهایی که از لحاظ فیزیکی از بقیه فعالتر هستند، 24 درصد کمتر در معرض ابتلا به سرطان کولوناند.
سایر عوامل
ما به طور مداوم در معرض مواد شیمیایی در محیط بیرون و خانه هستیم که میتواند به DNA ی ما آسیب بزند. در مورد محصولات پاک کنندهای که مصرف میکنید بیشتر تحقیق و بررسی کنید و انواع طبیعی را جایگزین آنها کنید، مثلا سرکه و جوش شیرین. از سالم بودن آب آشامیدنیتان اطمینان پیدا کرده و یک فیلتر تصفیهی آب نصب کنید. همچنین برخی از عفونتها نیز میتوانند منجر به سرطانهایی بشوند.
مثلا هپاتیت Bو C ناشی از ویروسی است که ریسک سرطان کبد را بالا میبرد. سعی کنید در برابر ویروسهایی که با سرطان مرتبط هستند در صورت امکان واکسینه شوید.