اگر به خواندن مطالبی درباره روانشناسی عمومی علاقه دارید، شاید با مفهوم "تهکشیدن منیت" آشنا باشید. شرح مختصر آن چنین است: اگر شما اراده خود را صبح زود، مثلا در جنگیدن با یک مشتری بیادب، به کار بگیرید دیگر برای بقیه روز چیزی از آن باقی نخواهد ماند، و مثلا، بر خلاف توصیه پزشک تغذیهتان نمیتوانید در برابر وسوسه نوشابه نخوردن مقاومت کنید.
خب، به نظر میرسد یک معمای واقعی داریم. اراده یک منبع محدود نیست، پس چرا گاهی آن را در خود نمییابیم؟
نظر دانشمندان چیست؟
در سال 1998، دو پژوهشگر که زن و شوهر نیز بودند یک تحقیق درباره خودکنترلی انجام دادند. آنها یک بشقاب شیرینی تازه را در کنار یک کاسه تربچه قرار دادند. سپس شرکت کنندگان را وارد اتاق کردند. به نیمی از آنها گفته شده بود که فقط از تربچه بخورند و به نیمی دیگر اجازه خوردن شیرینی داده شده بود.
سپس، به آنها یک پازل داده شد تا حل کنند (پازلی غیرقابل حل که البته فقط برگزار کنندگان آزمایش از این موضوع خبر داشتند). افرادی که تربچه خورده بودند سریعتر از افرادی که شرینی برداشته بودند، از ادامه کار انصراف دادند. به نظر میرسید ارادهای که برای خودداری از برداشتن شیرینی صرف شده بود، قدرت گروه اول برای ادامه تلاش و حل پازل را تحلیل برده بود.
واقعیت ماجرا چیست؟
اگر اراده محدود نیست، پس چرا بهکارگیریاش بعد از دیدن ظرف شکلات و برنداشتن از آن، سخت است؟ در این زمینه چند نظریه وجود دارد. مایکل اینزلیکت از دانشگاه تورنتو میگوید خودکنترلی بیشتر چیزی است که با انگیزه رو میآید، نه چیزی که رو باشد و بعد فرو برود. به بیان خودمانی، خودکنترلی آن پایی است که روی پدال گاز قرار دارد، نه سوختی که در باک است.
پس چنانچه در طول روز چندین بار از اراده خود استفاده کرده باشید، ممکن است دیگر انگیزهای برای استفاده از آن نداشته باشید و به اصطلاح منیت شما ته بکشد.
نظریهای دیگر، پای نوع نگاه افراد به قدرت اراده را به میان میکشد. پژوهشی در استنفورد نشان داده افرادی که اراده را "یک منبع محدود" میدانند، نشانههایی از تهکشیدن منیت بروز میدهند. اما افرادی که آن را "یک منبع نامحدود" میدانند چنین نشانههایی ندارند.
بنابراین، از نظر فنی با خواندن این مطلب درباره نامحدود بودن اراده، شما دارید خودتان را از تاثیرات تهکشیدن اراده آزاد میکنید. موفق باشید.