بیماری‌های غدد اشکی

ریزش آب از چشم

آب‌ریزی از چشم عبارت است از جاری شدن غیرطبیعی و مستمر اشک از چشم به علت افزایش تولید آن و یا به علت ضعف یا اختلال تخلیه و یا وجود اشکال در ورود اشک به داخل بینی.
به طور عادی، ریزش آب از چشم در اثر ورود اجسام خارجی، ذرات غبار مواد مختلف و تحریک آن ایجاد می‌شود. علاوه بر آن‌ها، در افراد مسن ممکن است جاری شدن آب از چشم در اثر برگشتگی لبه‌ی پلک به داخل چشم (1) و کشیده شدن مژه‌ها روی قرنیه و تحریک آن ایجاد شود. یا برعکس ریزش آب از چشم در افراد سالمند ممکن است به علت برگشتگی لبه‌ی پلک پایینی به خارج (2) به وجود آید که در این مورد موقعیت کیسه‌ی اشکی برای ورود اشک به آن نامناسب گردیده و در نتیجه اشک نخواهد توانست به طور طبیعی از چشم خارج شود.
معمولاً هنگامی که عامل محرک حذف می‌شود آب‌ریزی از چشم نیز متوقف می‌گردد. علاوه بر آن‌ها، آب‌ریزی از چشم ممکن است در اثر عفونت‌های چشمی و یا سینوسی و در نتیجه با انسداد دستگاه اشکی بینی که اشک را تخلیه می‌کند به وجود آید. نوزادان نیز ممکن است دچار ریزش آب از چشم باشند؛ زیرا که دستگاه اشکی بینی آن ها به اندازه‌ی کافی تکامل نیافته است. معمولاً این عارضه تا سن 6 ماهگی به خودی خود رفع می‌شود. ماساژ ملایم ناحیه گوشه‌ی پلک و بینی ممکن است کمک کننده باشد.
جهت درمان آب ریزش چشم یا دمعه حجامت کرده و آب غوره یا آش آب غوره مصرف کنید و سرمه‌ی برگ شاه تره را هم به چشم بکشید.
• پوست هلیله‌ی زرد را هم چون غبار نرم بسایید و در چشم بکشید.
• زهره‌ی خروس را بخشکانید بعد مانند سرمه بسیار نرم ساییده و در چشم بکشید.
• به مدت 10 شب، هر شب 20 گرم هلیله‌ی سیاه کوبیده شده بخورید و سوخته‌های آهن را مانند سرمه بسیار نرم بسایید و در چشم بکشید.
• شاهدانه‌ی خام را به نرمی غبار بسایید بعد با کمی شیر زن مخلوط کرده و در چشم بچکانید.
• هسته‌های خرما را هرچند مشکل است ولی بکوبید بعد بجوشانید، سپس با آب صاف کرده‌ی آن چشم را بشویید.
• مرزه‌ی خشک را بسایید و هر شب موقع خواب 5 گرم از آن را بخورید.
• خرمای سبز و کال را با آب غوره بجوشانید تا آب آن غلیظ شود. سپس آب آن را صاف کرده و در چشم بچکانید.
• سماق را بکوبید و در مقداری گلاب بخیسانید بعد مقداری پودر کتیرا با آن مخلوط و شب‌ها پشت پلک بسته ضماد کنید و صبح با آب گرم بشویید.
• هر روز آش آب غوره که با زیره پخته شده باشد بخورید و سکنجبین را نیز با آب هندوانه مخلوط و میل کنید. هر صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا 10 گرم گل قند بخورید. هر پنج روز یک بار ظهر نان با دوغ و گل سرخ میل کنید.
• چشُم را مانند سرمه بسیار نرم بسایید و بر مژه چشم بکشید. اما مواظب باشید که بر تخم چشم مالیده نشود.
• مغز ناخنک، بابونه‌ی شیرازی، چای معمولی خشک و گل بنفشه از هرکدام به نسبت مساوی مخلوط و هر روز صبح یک قاشق شربت خوری از آن را بجوشانید. آب آن را صاف کرده و در طول روز چند مرتبه هر بار کمی از آن را در یک استکان تمیز بریزید و سر را بالا گرفته و استکان را روی چشم برگردانید بعد چشم را باز نگه داشته و خوب با آن چشم را شستشو دهید.

آب ریزش چشم کودکان

در صورتی که چشم اطفال دچار آب ریزش شده باشد باید کمی روغن ویکس به ملاج طفل بمالید.
• مقداری کرک یا پشم را گرم کنید و بر سر طفل قرار دهید.
• مقداری گندم خام را گرم کنید بعد با کمی نمک مخلوط و در پارچه‌ای بریزید و تا گرم است روی ملاج طفل قرار دهید.

آب مروارید در چشم

عدسی داخل چشم یا عدسی بلورین در حالت طبیعی کاملاً شفاف و بی رنگ است و نور به خوبی از آن عبور می‌کند. اما در عارضه‌ی آب مروارید این جسم به تدریج کدر می‌شود و به رنگ ابرهای آسمان در می‌آید، در نتیجه کم و بیش مانع از عبور نور می‌گردد. به این ترتیب غالباً بدون وجود درد و به طور پیش رونده قدرت بینایی از دست می‌رود. عارضه‌ی آب مروارید در بین مردم در تمام نقاط دنیا به شدت شایع بوده و بیشتر در افراد مسن خودنمایی می‌کند. آمار نشان داده است که مردم بعضی از کشورها در سن 65 تا 75 سالگی تقریباً از بین هر پنج نفر یکی مبتلا به آب مروارید پیشرفته هستند به حدی که قدرت بینایی آن‌ها به وضوح کاهش یافته است. بروز این عارضه در سنین بالاتر از 75 سال به میزان زیادتری افزایش نشان می‌دهد به طوری که در افراد سالمند تقریباً از هر دو نفر یکی دچار آب مروارید خیلی شدید می‌باشند. خوشبختانه قبل از این که عارضه‌ی آب مروارید باعث نابینایی شود می‌توان به درمان پرداخت و آن را علاج کرد.
در بیشتر موارد عارضه‌ی آب مروارید بدون علت مشخصی ایجاد می‌شود. با این وجود ممکن است وارد شدن جراحت در چشم، تماس طولانی مدت با بعضی داروها از قبیل کورتون‌ها (3) یا تماس با اشعه‌ی X از قبیل تابش این اشعه جهت چشم درمانی، ابتلا به بیماری‌های التهابی و عفونی چشم و یکی از عوارض بعضی از بیماری‌ها مانند بیماری قند نیز باعث بروز کاتاراکت یا بیماری آب مروارید شود. هم‌چنین بیماری آب مروارید بیشتر در افرادی که دارای رنگ چشم تیره هستند، آن هایی که در معرض تابش مستقیم آفتاب به مدت طولانی قرار داشته‌اند، آن‌هایی که تغذیه بد داشته اند و افراد سیگاری شایع می‌باشد. اشخاصی که یک چشم آن‌ها دچار آب مروارید گردیده به احتمال زیاد چشم دیگرشان نیز مبتلا خواهد شد. گاهی اوقات ممکن است در یک زمان آب مروارید در هر دو چشم ایجاد شود، نوزادان ممکن است به طور مادرزادی از زمان تولد مبتلا به بیماری آب مروارید باشند. و هم‌چنین کودکان نیز ممکن است در اثر جراحت‌های چشم یا به علت بعضی بیماری‌ها دچار آب مروارید شوند.

نشانه‌ها و تشخیص «بیماری آب مروارید»

چون تمام نوری که به چشم وارد می‌شود، از عدسیِ داخل چشم می‌گذرد، لذا هرگونه کدورت یا غبار گرفتگی یا کاهش شفافیت در عدسی که باعث ممانعت، انحراف، یا پخش غیرعادی نور در چشم شود می‌تواند اختلال و ضعف بینایی ایجاد کند. معمولاً اولین علامت از آب مروارید عدم تشخیص دقیق و تار بودن بینایی است. خیرگی، هاله دار شدن بینایی و به نسبت کمتری در افراد ممکن است دوبینی از اولین علائم آب مروارید باشد. هم‌چنین یک فرد ممکن است رنگ‌ها را بیشتر زرد و جنبش و حرکات را کمتر ببیند. به علت این که توانایی در تشخیص روشنی و تیرگی حروف در یک صفحه دشوار می‌گردد لذا مطالعه می‌تواند بیشتر دچار اختلال و اشکال شود.
مقدار تغییراتی که در اثر آب مروارید در بینایی به وجود می‌آید، بستگی به شدت نور وارد شده به چشم و موقعیت آب مروارید دارد. با نور درخشان که مردمک تنگ و مسیر عبور آن در چشم باریک می‌گردد، نمی‌تواند به راحتی از محل عدسی که در مرکز خود کدر شده عبور کند... در نور کم که مردمک گشاد می‌شود تابش نور شدید، مثل نور چراغ پخش شده و باعث خیرگی و هاله‌دار شدن بینایی می‌شود. این مسئله به خصوص باعث ناراحتی شدید و مزاحمت در موقع رانندگی در شب می‌گردد. هم چنین افراد مبتلا به آب مروارید که به منظور درمان بعضی بیماری‌های چشم از قبیل برخی انواع آب مروارید سیاه (4)، برای منقبض و تنگ کردن مردمک چشمشان از قطره های دارویی استفاده می‌کنند، ممکن است به نسبت بیشتری احساس مشکل در بینایی کنند. اما در نور معمولی، آب مروارید هسته‌ای (5) در افرادی که به علت پیرچشمی دوربین بوده‌اند، ممکن است در ابتدا باعث اصلاح بینایی شده و نیاز آن‌ها برای استفاده از عینک رفع شود. این نوع آب مروارید مانند یک لنز قوی‌تر عمل می‌کند به طوری که تجدید تمرکز نور بینایی را در مورد اشیاء نزدیک به چشم بهبود می‌بخشد. افراد مسن که معمولاً برای دیدن اشیاء نزدیک بدون عینک دچار مشکل بوده‌اند، ممکن است متوجه شوند که مجدداً می‌توانند بی عینک به راحتی مطالعه کنند. این پدیده را به دست آوردن بینایی ثانوی (6) توصیف می‌کنند. متأسفانه آب مروارید هسته‌ای سرانجام مانع عبور نور در چشم می‌شود و بینایی را معیوب و خراب خواهد کرد.
اگر کدری در ناحیه‌ی پشت عدسی ایجاد شده باشد در این صورت بینایی نسبت به وجود کدری در سایر قسمت‌های عدسی بیشتر دچار مشکل می‌گردد. این نوع آب مروارید بیشتر در مقابل نور درخشان ایجاد اختلال و مزاحمت می‌کند و به احتمال زیاد باعث خیرگی و هاله دار شدن در بینایی می‌گردد.
با وجود این که آب مروارید تقریباً هرگز دردناک نیست ولی به ندرت ممکن است عدسی به علت این عارضه متورم و فشار داخل چشم را افزایش دهد و منجر به بروز آب سیاه (7) شود که می‌تواند دردناک باشد.
چشم پزشکان معمولاً در موقع معاینه‌ی چشم برای بررسی آب مروارید از یک دستگاه دستی به نام اُفتالموسکوپ (8) جهت مشاهده‌ی داخل چشم استفاده می‌کنند. برای رسیدگی‌های دقیق‌تر از جزئیات، و تشخیص موقعیت آب مروارید و گستردگی آن در عدسی داخل چشم که مانع از عبور نور می‌شود دستگاه دیگری به نام اسلیت لامپ (9) را مورد استفاده قرار می‌دهند.

جلوگیری از بیماری آب مروارید

برای پیش‌گیری از بروز آب مروارید افراد می‌توانند چند موضوع را رعایت نمایند: استفاده از عینک‌های آفتابی که مانع از عبور اشعه‌ی ماورای بنفش است، می‌تواند از چشم‌ها در مقابل نور شدید آفتاب حفاظت و به جلوگیری از آب مروارید کمک کند. عدم استعمال دخانیات، علاوه بر کمک به جلوگیری از بروز آب مروارید می‌تواند فواید بی شمار دیگری نیز برای حفظ سلامتی داشته باشد. افرادی که مبتلا به بیماری قند هستند باید به کمک پزشک خود کوشش کنند تا میزان قند خونشان به خوبی تحت کنترل قرار گیرد. استفاده از غذاهایی که حاوی مقدار زیاد از ویتامین C، ویتامین A و موادی که به نام کاروتنوئیدها معروف هستند و در سبزیجات از قبیل اسفناج، کلم و هویج به مقدار زیاد وجود دارد می‌تواند به مقابله با آب مروارید کمک کند. همچنین در خانم‌ها بعد از یائسگی استفاده از هورمون استروژن بر ضد آب مروارید نیز ممکن است مفید باشد. البته باید توجه داشته باشند که استفاده از این نوع هورمون باید به تجویز پزشک و برای هدف‌های دیگری در نظر گرفته شود و تنها به منظور مبارزه با آب مروارید از آن استفاده نگردد. بالاخره بیمارانی که داروهای کورتونی را به مدت طولانی مصرف می‌کنند باید با پزشک خود مشورت کنند تا شاید داروی دیگری برای آن‌ها تجویز شود.

درمان بیماری آب مروارید

تا زمانی که بینایی به طور مشخص دچار اختلال و خرابی نشده است باید وضعیت دیدن در شخص با استفاده از عینک طبی و یا لنزهای تماسی اصلاح شود. این افراد در مقابل نور شدید آفتاب لازم است عینک ضدآفتاب به چشم بزنند و برای کاهش خیره شدن چشم و رفع سایه‌دار شدن بینایی در شب باید چراغ‌ها را طوری قرار دهند که تابش نور و روشنایی از بالای شانه‌ها باشد. گاهی اوقات که مرکز عدسی دچار کدورت شده است ممکن است برای کمک به بینایی از داروهایی که مردمک چشم را گشاد نگه می‌دارد استفاده کنند. اما تنها راه علاج و درمان برای بیماری آب مروارید عمل جراحی است.

آب سیاه در چشم

آب سیاه (10)‌ به یک نوع اختلال در چشم گفته می‌شود که در اثر آن آب یا مایعات زاید نمی‌توانند از درون چشم خارج شوند. در نتیجه به علت تأثیر این نوع آب زیان بخش بر روی عصب بینایی که در عمق کره‌ی چشم واقع شده است کوری حادث می‌شود. به این ترتیب وجود این نوع آب در چشم تاریکی و سیاهی دایمی برای شخص به ارمغان می آورد. بدیهی است افزایش میزان آب یا مایعات درون کره‌ی چشم می‌تواند فشار داخل آن را نیز بالا ببرد. افراد در سن بالاتر از 40 سال، افرادی که بین خویشاوندان آن‌ها بیمار مبتلا به این عارضه وجود داشته و یا وجود دارد، افرادی که چشم‌های‌شان به شدت دوربین یا نزدیک بین هستند، افراد مبتلا به بیماری قند، افرادی که به مدت طولانی داروهای کورتون مصرف کرده‌اند یا آن‌هایی که قبلاً چشم‌شان مجروح شده بوده است بیش از دیگران در معرض ابتلا به بیماری آب سیاه قرار دارند.
در هر حال بیماری آب سیاه شیوع خیلی زیادی دارد و سومین عامل کوری در تمام نقاط دنیا می‌باشد. بیماری آب سیاه موقعی اتفاق می‌افتد که در تولید و دفع مایعات از داخل چشم عدم تعادل به وجود می‌آید، به طور عادی موادی که چشم را تغذیه می‌کنند از مایعاتی تأمین می‌شوند که اجسام مژگانی (11) واقع در عقب عنبیه (در اطاق خلفی کره‌ی چشم) تولید و ترشح می‌کنند و به قسمت جلوی چشم (اطاق قدامی کره‌ی چشم) جریان می‌یابد. در این قسمت یعنی در اطاق جلویی کره‌ی چشم مواد زاید به حالت مایع در زاویه موجود بین عنبیه و عدسی وارد یک مجرای دفعی می‌گردد. موقعی که کار این سیستم به درستی انجام می‌شود همانند یک دستگاه ظرف‌شوی در آشپزخانه‌ها که شامل یک شیر آب و لگن زیر آن که دارای مجرای فاضلاب است به خوبی عمل می‌کند. در چشم نیز بین میزان مایعات تولید شده به وسیله‌ی اجسام مژگانی از یک طرف و مایعات دفع شده تعادل صحیح و کاملی برقرار می‌باشد.
اما در بیماری آب سیاه مجرایی که مایعات زاید را از درون چشم به خارج هدایت می‌کند دچار گرفتگی، انسداد و یا تنگی می‌شود. در این صورت با وجودی که مایعات جدید به اندازه‌ی طبیعی تولید و به داخل اطاق خلفی چشم ترشح می‌شوند ولی مایعات زاید نمی‌توانند از کره‌ی چشم خارج گردند. به عبارت دیگر موقعی که شیر آب ظرفشویی باز است گرفتگی یا انسداد مجرای فاضلاب باعث پس زدن آب در لگن ظرفشویی می‌شود. در چشم چون محلی برای جمع شدن مایعات اضافی وجود ندارد لذا فشار داخل چشم افزایش می‌یابد. موقعی که فشار داخل چشم به اندازه‌ای بالا می رود که عصب بینایی نمی‌تواند آن را تحمل کند بیماری آب سیاه ایجاد می‌شود. گاهی اوقات فشار داخل چشم در محدوده‌ی طبیعی بالا می‌رود. ولی با این وجود، این افزایش فشار برای عصب بینایی در فرد بسیار زیاد است که بتواند آن را تحمل کند. به عبارت دیگر در بعضی موارد ممکن است فشار داخل چشم یک فرد مبتلا تقریباً به اندازه‌ی فشار داخل چشم بعضی افراد سالم باشد ولی چون میزان فشار داخل چشم در این بیمار قبل از ابتلا به طور عادی کمتر بوده لذا افزایش فشار تا این میزان نیز برای عصب بینایی غیرقابل تحمل می‌شود و باعث بروز بیماری آب سیاه می‌گردد.
دو نوع شایع از آب سیاه وجود دارد (حاد و مزمن) و دو نوع نادر نیز وجود دارد (مادرزادی و ثانویه). آب سیاه حاد به صورت ناگهانی ایجاد می‌شود و موجب از دست رفتن سریع بینایی و درد شدید چشم می‌شود. بالعکس آب سیاه مزمن به صورت آهسته پیشرفت کرده بدون درد بوده و معمولاً سیر آن چند ساله است. ممکن است تا هنگامی که چشم‌ها شدیداً آسیب ببینند علایم قابل توجهی ایجاد نکند. هر دو نوع دارای شیوع خانوادگی می‌باشند.
آب سیاه ثانویه به دلیل یک اختلال زمینه‌ای رخ می‌دهد که می‌توان از التهاب یووه یا برخی داروهای به خصوص مانند قطره‌های چشمی کورتون نام برد. شکل نادر دیگر آب سیاه مادرزادی است که به دلیل نقص دستگاه تخلیه‌ی چشم است. آب سیاه مادرزادی از هنگام تولد وجود دارد و می‌تواند منجر به کوری شود. آب سیاه ثانویه نیز می‌تواند منجر به کوری شود. آب سیاه با اندازه‌گیری فشار درون چشم توسط وسیله‌ای به نام تونومتر (12) تشخیص داده شده و بایستی سریعاً تحت درمان قرار گیرد. ابتدا برای کاهش فشار چشمی قطره‌های چشمی استفاده می‌شود. در برخی موارد برای افزایش تخلیه و پیش‌گیری از افزایش فشار چشم لازم است جراحی صورت گیرد، درمان درست و مناسب به طور معمول از فقدان بعدی بینایی جلوگیری می‌کند.

آب سیاه حاد

انسداد ناگهانی سیستم تخلیه در چشم موجب افزایش ناگهانی و دردناک فشار مایع درون چشم می‌شود. این بیماری در سنین زیر 40 سالگی نادر است. هم چنین در سنین بالای 60 سال در زنان شایع‌تر خواهد بود.
برخی اوقات نیز به صورت خانوادگی رخ می‌دهد و در افراد آسیایی تبار شایع‌تر است. در آب سیاه حاد عنبیه به سمت جلو برجسته شده و زاویه‌ی تخلیه را می‌بندد. در نتیجه مایع در درون چشم به دام می‌افتد. فشار داخل چشم هم گام با افزایش ترشح مایع افزایش می‌یابد. با بالا رفتن فشار، ممکن است اعصاب موجود در شبکیه حساس به نور و عصب بینایی که سیگنال‌های عصبی را به مغز می‌برد آسیب ببیند و باعث کاهش بینایی شود. داشتن کره‌ی چشم از حد معمول کوچک‌تر، علت شایعی برای دوربینی است. و خطر ایجاد آب سیاه حاد را افزایش می‌دهد. این اختلال در افراد پیر شایع‌تر است. زیرا عدسی چشم در طی زندگی رشد کرده و ممکن است در نهایت به عنبیه فشرده شود. مایع در پشت عنبیه تجمع یافته آن را به جلو برجسته کرده و زاویه‌ی تخلیه را مسدود کند.
آب سیاه حاد می‌تواند هنگامی که کمبود نور باعث گشادی مردمک‌ها می‌شود شروع گردد. در این حالت عنبیه ضخیم شده و زاویه‌ی تخلیه می‌تواند بسته شود. آب سیاه حاد برخی اوقات به صورت خانوادگی تظاهر یافته و در زنان و آسیایی تبارها شایع‌تر است.
هفته‌ها قبل از یک حمله‌ی تمام عیار آب سیاه حاد ممکن است حملات خفیفی رخ دهد. حملات خفیف معمولاً در غروب رخ داده و علائم شامل درد چشم و دیدن هاله‌های نور در اطراف می‌باشد که با خواب بهبود می‌یابند. اگر شما این علائم را داشته باشید باید سریعاً با چشم پزشک تماس بگیرید.
حملات کامل به صورت ناگهانی رخ داده و علائم آن‌ها عبارتند از:
• بدتر شدن سریع بینایی
• درد شدید چشم
• قرمزی و ترشح آبکی از چشم
• حساسیت به نور روشن
• هاله‌هایی در اطراف نورها
• تهوع و استفراغ
اگر چشم شما دردناک شود یا بینایی آن به طور ناگهانی خراب شود به یکی از مراکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.
فشار داخل چشم با استفاده از روشی مانند تونومتری سنجش می‌شود. اگر تشخیص آب سیاه حاد باشد باید سریعاً به منظور کاهش فشار داخل چشم داروهای داخل وریدی تزریق شده، قطره‌های چشمی یا داروهای خوراکی تجویز شود. برش عنبیه با لیزر به محض کاهش فشار انجام می‌شود. در این روش از لیزر برای ایجاد سوراخ کوچکی در عنبیه استفاده شده تا مایع آزاد شود. ممکن است به عنوان پیش‌گیری، چشم غیر مبتلا را هم درمان کرد.
بعد از جراحی اکثر افراد بدون علامت می‌شوند ولی ممکن است فقدان لبه‌های بیرونی بینایی رخ دهد. درمان دارویی طولانی مدت یا جراحی ثانویه ممکن است جهت پیش‌گیری از فقدان بینایی موردنیاز باشد.

برش عنبیه با لیزر

این روش برای درمان آب سیاه حاد استفاده می‌شود که به علت انسداد ناگهانی جریان مایع خروجی و در نتیجه افزایش فشار چشم ایجاد می‌شود. فشار با استفاده از قطره‌های چشمی کاهش داده می‌شود. هم چنین می‌توان از داروهای داخل وریدی و گاهی خوراکی استفاده کرد. سپس قطره‌ی چشمی بی حس کننده بر روی چشم ریخته شده و عدسی تماسی ضخیمی در جلوی آن قرار گرفته تا اشعه‌ی لیزر را بر روی عنبیه‌ی برآمده متمرکز کند.

آب سیاه مزمن

آب سیاه مزمن، افزایش تدریجی و بدون درد فشار مایع درون چشم می‌باشد که در سن زیر 40 سال نادر است و بیشتر در سن بالاتر از 60 سال دیده می‌شود. در اثر عوامل ژنتیک گاهی اوقات به صورت خانوادگی ظاهر شده که بیشتر در آفریقایی تبارها شایع است. آب سیاه مزمن را آب سیاه زاویه باز هم می‌نامند. این بیماری به دلیل افزایش تدریجی فشار مایع درون چشم در طی سال‌ها، موجب تخریب بینایی می‌شود. معمولاً تا مراحل انتهایی بیماری علائمی وجود ندارد و فقدان بینایی به صورت دائمی می‌باشد. اگرچه ممکن است این بیماری به کوری مطلق منجر شود ولی درمان زودرس می‌تواند موجب پیش‌گیری از آسیب شدید شود. در اکثر موارد هر دو چشم مبتلا هستند ولی ممکن است علائم در ابتدا فقط در یک چشم رخ دهد.
مایع به طور مداوم به قسمت جلوی چشم به منظور تغذیه بافت‌ها و نگهداری شکل آن ترشح می‌شود. به طور طبیعی این مایع از طریق شبکه‌ی ترابکولار که ساختاری غربالی شکل بین عنبیه و لبه‌ی قرنیه است (به نام زاویه تخلیه) ‌تخلیه می‌شود. در آب سیاه مزمن انسداد تدریجی در شبکه رخ می‌دهد. اگرچه زاویه‌ی تخلیه باز می‌ماند ولی از تخلیه‌ی مایع به صورت طبیعی جلوگیری می‌شود و فشار داخل چشم به صورت تدریجی افزایش می‌یابد.
افزایش پیش رونده‌ی فشار مایع به رشته‌های عصبی واقع در شبکیه حساس به نور در پشت چشم و به عصب بینایی که سیگنال‌های عصبی را از شبکیه به مغز منتقل می‌کند آسیب وارد کرده و موجب فقدان بینایی می‌شود. علت زمینه‌ای این مسأله در دستگاه تخلیه هنوز به طور کامل شناخته نشده است. عوامل ژنتیکی امکان دارد دخیل باشند. اگر شما نزدیک بینی شدید داشته باشید خطر ایجاد آب سیاه مزمن در شما افزایش می‌یابد.
به طور معمول آب سیاه مزمن تا مراحل نهایی بیماری علائم خاصی ندارد و ممکن است در این مرحله بینایی شما به صورت دائمی آسیب ببیند. در طی مراحل بعدی علائم عبارت است از:
• برخورد با اشیاء‌ به دلیل ندیدن لبه‌های بیرونی آن‌ها (فقدان بینایی)
• در نهایت مات شدن اشیایی که در خط مستقیم دید قرار دارند.
اگر متوجه‌ی تغییری در بینایی‌تان شدید حتماً با پزشک خود تماس بگیرید. به دلیل این که خطر آب سیاه بعد از میانسالی بالا می‌رود، هر فرد بالای 40 سال باید هر دو سال یک بار مورد آزمون تشخیصی این بیماری قرار گیرد. اگر در گروه دارای خطر بالا می‌باشید باید بدون توجه به سن به طور منظم معاینه شوید.

چگونگی تشخیص و راه درمان

آب سیاه مزمن را می‌توان در طی معاینات منظم چشم در همان مراحل اولیه تشخیص داد. معمولاً چشم پزشکان از روشی به نام تونومتری برای اندازه‌گیری فشار داخل چشم استفاده می‌کنند. می‌توان شبکیه را با استفاده از افتالموسکوپی معاینه کرد. در این روش می‌توان آسیب وارد شده به عصب بینایی در نتیجه‌ی فشار بالا را مشخص کرد. چشم پزشک شما می‌تواند آزمون محدوده‌ی بینایی را برای تعیین از دست رفتن بینایی محیطی انجام دهد.
اگر آب سیاه مزمن به صورت زودرس تشخیص داده شود می‌توان قطره‌های چشمی را برای کاهش فشار داخل چشم تجویز کرد. ممکن است شما مجبور باشید در تمامی طول عمر از این قطره‌ها استفاده کنید. اگر بیماری پیشرفته باشد یا قطره‌های چشمی قادر به کاهش فشار به میزان کافی نباشند می‌توان برای ایجاد مجرای تخلیه در سفیدی چشم از جراحی استفاده کرد. در روش جراحی دیگری که برش ترابکولار با لیزر نامیده می‌شود اشعه‌ی لیزر از طریق شبکه‌ی ترابکولار مورد استفاده قرار می‌گیرد که به مایع اجازه‌ی تخلیه می‌دهد.
به طور معمول هر دو روش علائم را از بین برده و از فقدان بینایی پیش‌گیری می‌کنند. اگر این بیماری فقط یک چشم را مبتلا کرده باشد ممکن است چشم دیگر هم در نهایت به درمان نیاز پیدا کند.

گریه

خانم‌ها (گروه مؤنث) به خاطر این که حساس، زودرنج و کم تحمل‌تر از مردان (گروه مذکر) هستند با کوچک‌ترین ناملایمات فوراً اشک از چشم‌شان سرازیر می‌گردد. با این که بسیاری از افراد بشر عقیده بر این دارند که گریه کردن مردانه نیست ولی بسیار مشاهده شده است، هنگامی که مردان هم دست خوش یک تأثر شدید می‌شوند گریه کردن برای آنان عادی می‌شود. کسانی که گریه می کنند اعم از زن یا مرد تأثر و اندوه‌شان به مراتب سبک‌تر می‌شود. زیرا اگر گریه نکنند فشار روحی شدید باعث آزار یا بیماری‌های مختلف می‌گردد.
در این جا این شعر صدق می‌کند:

گریه بر هر درد بی درمان دواست *** چشم گریان چشمه فیض خداست

این مسلم و هویداست که جامعه بدون دلایل منطقی حق گریه کردن را به زنان داده است و بدین ترتیب راه فرار از پریشانی‌های روزافزون زندگی کنونی را برای آن‌ها باز گذاشته ولی همین که نوبت به مردان می‌رسد همین جامعه چپ چپ می‌نگرد و فرمان می‌دهد که مردان هرگز نباید گریه کنند.
حاصل جد، جهد و کوشش روان شناسان و روان پزشکان این است که میان گریه و زخم معده رابطه‌ای وجود دارد، این زخم‌ها با عصبانیت و فشار روحی و روانی رابطه‌ی تنگاتنگی دارند. اشخاص کم تحمل، زودرنج و عصبی مزاج برای سوء هاضمه و زخم‌های مربوط به معده و روده و مشکلات گوارشی آمادگی بیشتری دارند. پس دانستیم که رابطه‌ای شیمیایی بین گریه و علت پیدایش زخم معده و یا ناراحتی‌های گوارشی وجود دارد. زیرا اشک دارای ماده‌ای به نام لیوزیم است که به وسیله‌ی دکتر ناکترین انگلیسی و کاشف پنیسیلین کشف شده است. لیوزیم یکی از مواد بسیار نیرومندی است که باکتری‌ها را نابود می‌کند. این ماده‌ی مخصوص در قطره‌های اشک، هم چنین در بزاق دهان وجود دارد و کارش این است که از دچار شدن چشم به بیماری‌های گوناگون عفونی جلوگیری می‌کند.
پس باید گفت که اشک اضافه بر این که برای چشم بسیار مفید است، از بیماری‌های درونی جلوگیری می کند و گاهی مسکّن بیماری‌های روحی و روانی در مردان و زنان خواهد بود. گریه تسکین دهنده‌ی تمام آشفتگی‌های روحی می‌باشد. گریستن لذت مخصوص به خود را دارد، زیرا اندوه‌ها و تأثرات درونی که در اعماق روح و قلب انسان وجود دارد با سیلاب اشک از درون خارج خواهد شد. قطره‌های اشک بدون این که به کوشش ما برای جلوگیری آن توجهی کند فرو ریخته و با ترشح خود روح پُر شکنجه‌ی ما را آسوده می‌سازد. شروع گریه یعنی انفجار انرژی‌هایی که در هنگام فشارهای روحی و پریشانی‌های مختلف روی هم انباشته شده است. این انفجار خود باعث آرامش و استقرار مجدد تعادل فکر انسان می‌گردد.
پس بشر باید تأثرات و احساسات و ناراحتی‌های روحی خود را با اشک ریختن آرام کرده و خشم خود را فرو نشاند. این است نتیجه و خواص گریه و اشک‌ریزی که در اسلام هم درباره‌ی آن بسیار تأکید شده است من نیز در بین اشعار خود درباره‌ی اشک چنین سروده‌ام:

از شریفی بشنو در وقت مصیبت ‌ای بشر *** گریه کُن تا جان و تن بلکه شود آسوده‌تر
آن همه غم روی هم انبار می‌سازی چه سود؟ *** بارِ غم از مغز و قلب خود به اشکی کُن به در

اشک چشم (عملکرد دستگاه اشکی)

اشک توسط غدد اشکی تولید می‌شود که در بالای چشم قرار گرفته‌اند. این غدد به طور پیوسته مایعی نمکی ترشح می‌کنند که با پلک زدن بر روی سطح چشم پخش شده و از راه بینی تخلیه می‌شوند. اشک یک لایه‌ی محافظ تشکیل داده که چشم را لغزنده و گرد و غبار و کثافات را به بیرون می‌راند. هم چنین حاوی ماده‌ی ضد باکتری نیز می‌باشد. وقتی گریه می‌کنید یا چشم توسط یک ماده‌ی شیمیایی یا جسم خارجی تحریک می‌شود تولید اشک افزایش می یابد.
اشک مایعی است حاوی آب و نمک و سایر مواد لازم و حفاظت کننده که توسط غده‌های اشکی ترشح می‌شود. غدد اشکی از ضمایم چشم هستند و قسمتی مهم از دستگاه بینایی به شمار می‌آیند. اشک که به صورت یک غشاء نازک روی قرنیه و ملتحمه‌ی چشم قرار می‌گیرد شامل سه لایه است: 1-لایه‌ی داخلی یا عمقی که به حالت بلغمی بوده و توسط سلول‌های غده‌ای موجود در بافت ملتحمه ترشح می‌شود. 2-لایه‌ی میانی که از آب و نمک ترکیب شده است. 3-لایه‌ی خارجی یا سطحی که مایعی است روغنی و از غدد ترشح کننده‌ی چربی موجود در پلک تولید می‌گردد.
غدد اشکی در بالای لبه‌ی خارجی هر چشم قرار دارند و مواد رقیق یا آبکی اشک را تولید می‌کنند. غدد تولید کننده‌ی مواد لزج (13) در ملتحمه‌ی چشم قرار دارند و ترشحات بلغمی آن‌ها با مواد رقیق و آبکی اشک مخلوط شده و تشکیل یک پرده‌ی نازک و حفاظت کننده‌ی بهتری را می‌دهند.
به طور کلی اشک قسمت مهم دستگاه دفاعی چشم می باشد. اشک شامل یک نوع مایع نمکی است که توسط غدد اشکی که در قسمت فوقانی پلک‌ها واقع شده‌اند ترشح می‌شوند. اشک بافت ملتحمه‌ی سطح چشم را به طور مرتب روغن کاری و نرم کرده، مواد زاید و زیان آور مثل مواد شیمیایی، غبار و غیره را می‌شوید و از آن خارج می‌کند. علاوه بر آن‌ها اشک حاوی یک نوع ماده‌ی ضد میکروبی است که به طور طبیعی به محافظت از چشم‌ها در مقابل عفونت و میکروب‌ها کمک می‌کند.

گریه زیاد کودکان

کودکان فقط با گریه کردن به بزرگ‌ترها می‌فهمانند که گرسنه یا ناراحت هستند. گریه‌های طولانی که کودک به هیچ عنوان آرام نمی‌شود به خصوص در شب برای والدین بسیار رنج آور و خسته کننده است. به علت عدم تثبیت یک عادت جاری، گریه کردن زیاد در نوزادان شایع‌تر است. حملات منظم گریه، قولنج (14) نامیده می‌شود. هم چنین کودکان در موقع دندان درآوردن بیشتر گریه می‌کنند. با وجود این اگر گریه دائمی باشد و یا صدایی غیرطبیعی داشته باشد بایستی با پزشک مشورت کنید زیرا این مسأله ممکن است نشان دهنده‌ی یک عفونت یا بیماری در کودک‌تان باشد.
اگر کودک شما گریه می‌کند اما در بقیه اوقات خوب است و غذا می‌خورد علت آن نفخ یا پوشک کثیف است. که باید کوشش در رفع آن نمود. با در آغوش گرفتن، کودک آرام می‌شود و نشان دادن یک عروسک ممکن است مفید باشد. اگر طفلی ساعت‌ها گریه کند و در انتها پدر و مادر احساس کنند نمی‌توانند از عهده‌ی آرام کردن او برآیند بسیار رنج‌آور است.

اشک‌آور

برای این که ترشح اشک افزون‌تر گردد باید پیاز و عدس بیشتر مصرف کنید. ضمناً هنگام پوست کندن و خُرد کردن پیاز چشم تحریک می‌شود و اشک جاری می‌گردد که برای چشم بسیار مفید است.

پی‌نوشت‌ها:

1.Entropion
2.Ectropion
3.Coticosteroids
4.Glaucoma
5.Nuclear Cataract
6.Second Sight
7.Glaucoma
8.Ophtalmoscope
9.Slit Lamp
10.Glaucoma
11.Ciliary Body
12.Tonometer
13.Mucous Glands
14.Colic

منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.