آسم و درمان آن

اکثر افراد از بیماری آسم به عنوان حملاتی از تنگی نفس همراه با خس خس سینه که در کودکان و بزرگسالان رخ می‌دهد یاد می‌کنند. این حملات می‌تواند در هنگام فعالیت و یا هنگام استراحت ایجاد شود و ممکن است خفیف یا شدید باشد. کلمه‌ی آسم (1) اصطلاحی است که برای توصیف بیماری‌هایی به کار می‌رود که مشخصه‌ی آن، حملاتی از تنگی نفس است که به علت باریک شدن متناوب مجاری هوایی یا لوله‌های برونش (در ریه‌ها) ایجاد می‌شود.
عوامل و فاکتورهای مختلفی در ایجاد آسم دخالت دارند. این عوامل از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
بهترین تعریفی که برای آسم می‌توان بیان کرد این است که: آسم وضعیتی است که مجاری هوایی ریه‌ها ملتهب شده بنابراین به عوامل خاصی بسیار حساس می‌شوند.

عوامل شروع کننده حملات آسم:

این عوامل باعث می‌شوند که مجاری هوایی تنگ شده و عبور جریان هوا از داخل آن کاهش پیدا کند و سبب تنگی نفس یا خس خس سینه شود. بنابراین آسم فقط یک بیماری مشخص نیست بلکه دارای چندین الگوی مختلف می‌باشد. آسم دارای شدت‌های مختلف، عوامل شروع کننده‌ی متفاوت و نتایج درمانی گوناگونی در افراد مختلف می‌باشد. به همین دلیل درمانی که برای یک بیماری دچار آسم بسیار مفید بوده، ممکن است برای بیمار دیگری نامناسب باشد.

علل بروز حملات آسم:

اکثر افراد می‌دانند که بیماری آسم در بعضی خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود. یعنی علت ارثی و ژنتیکی در این بیماری وجود دارد. بدون شک در آسم آلرژیک (آسم اکسترینسیک یا خارجی) عامل وراثت و ژنتیک از اهمیت زیادی برخوردار است در حالی که در آسمی که آلرژیک نباشد (آسم اینترینسیک یا داخلی) عامل وراثت زیاد مطرح نمی‌باشد.

آسم چگونه شروع می‌شود؟

عامل ژنتیک و وراثت در بروز بیماری آسم به صورتی نیست که مثلاً رنگ چشم یا نوع گروه خونی کودکان از والدین‌شان به ارث می‌رسد، بلکه بیمار مبتلا به آسم شدید می‌تواند دارای کودکانی باشد که هیچ‌گاه دچار حملات آسم نمی‌شوند. نقش عوامل محیطی (مثل مواد حساسیت‌زا یا آلرژن‌ها و مواجه شدن شخص با دود سیگار) در بروز بیماری آسم و تشدید آن می‌تواند بسیار مهم باشد. با این حال این عوامل در همه‌ی افراد به یک اندازه باعث بروز بیماری نمی‌شوند، بلکه آن افراد باید استعداد ابتلا به این بیماری را داشته باشند.

مایت‌های گرد و غبار خانه و سایر عوامل

به غیر از عوامل ارثی و ژنتیکی، عوامل بسیاری مسئول بروز اولیه آسم در افراد می‌باشند. برای مثال آسمی که در بزرگسالان برای اولین بار ایجاد می‌گردد اغلب به دنبال ابتلا به سرماخوردگی یا یک عفونت ویروسی رخ می‌دهد. هم‌چنین مواجه شدن با عوامل تحریک کننده در محیط کار ممکن است از عوامل شروع کننده‌ی حملات آسم باشد. با این حال مهم‌ترین عامل ایجاد کننده‌ی حملات آسم (به ویژه در کودکان) مواجه شدن با مایت‌های گرد و غبار خانه می‌باشد. مایت‌ها جانوران کوچک و ذره بینی هستند که از نوک یک سوزن هم کوچک‌تر می‌باشند. این جانوران کوچک در فرش‌ها، موکت‌ها، لحاف و تشک و پتو و اسباب بازی‌های پشمی کودکان زندگی می‌کنند. در هر تشک حدود دو میلیون مایت ممکن است وجود داشته باشد. هم چنین باید بدانیم که فقط پروتئین موجود در مدفوع این مایت‌ها هستند که موجب بروز آلرژی و آسم می‌گردند. وقتی یک فرد حساس در طی مدت نسبتاً طولانی با مدفوع مایت‌ها که در هوا پخش هستند مواجه شود، گلبول‌های سفید این فرد در مقابل این جسم خارجی (مدفوع مایت) حساس می‌گردند. وقتی پروتئین مدفوع مایت‌ها از طریق استنشاق وارد ریه شود در مخاط برونش‌ها واکنشی رخ داده و موجب التهاب در مجاری هوایی می‌شود. این التهاب باعث می‌شود که مخاط برونش‌ها حساس شود، به طوری که هرگونه مواجهه بعدی با مایت‌ها یا هر عامل تحریک کننده‌ی دیگری موجب تنگ و باریک شدن برونش‌ها شده و علائم آسم را ایجاد می‌کند. چیزهای دیگری هم ممکن است به عنوان عوامل شروع کننده‌ی حملات آسم مطرح باشند، منجمله کشیدن سیگار توسط مادر در هنگام حاملگی و بودن در محلی که سایر افراد به کشیدن سیگار مشغول هستند برای کودکان بسیار خطرناک می‌باشد.

علل ایجاد آسم:

به طور کلی عوامل ایجاد آسم عبارتند از: وراثت و ژنتیک، سیگار کشیدن مادر در هنگام حاملگی، در معرض دود سیگار قرار گرفتن کودکانی که والدین سیگاری دارند، آلودگی هوا، مواد حساسیت‌زا ‌(آلرژن‌ها)، سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی، مواجهه با مواد حساسیت‌زا در محل کار (آسم شغلی).

میزان شیوع آسم:

میزان شیوع آسم بسیار زیاد می‌باشد و تخمین زده می‌شود که امروزه حدود 20 درصد کودکان دبستانی و حدود 6 تا 7 درصد کل جمعیت دچار بیماری آسم باشند. آسم شایع‌ترین بیماری در کشورهای غربی می‌باشد، به طوری که در انگلستان و ولز حدود سه میلیون نفر دچار این بیماری هستند. در کودکان میزان شیوع آسم در پسرها حدود دو برابر بیشتر از دخترها است در حالی که در بزرگسالان این بیماری در خانم‌ها کمی شایع‌تر از آقایان است. آسم در کودکان در حال افزایش می‌باشد و تا 20 درصد کودکان دبستانی احتمالاً دچار علائم آسم هستند.

عوامل تحریک کننده‌ی اصلی در بروز آسم

در فرد حساس، هر عامل برانگیزاننده (تحریک کننده) می‌تواند باعث بروز حملات آسم شود. هر فردی به زودی خواهد فهمید که چه عاملی باعث شروع حملات آسمش می‌گردد. تمرینات ورزشی، بازی و فعالیت به خصوص در کودکان می‌تواند باعث بروز حملات آسم گردد. گرچه مشکل ایجاد تنگی نفس در هنگام فعالیت ورزشی اغلب به علت ورزیده نبودن و تازه کار نبودن شخص در ورزش اتفاق می‌افتد تا به علت آسم.

مواد حساسیت‌زا (آلرژن‌ها):

گرده‌ی گیاهان از عوامل تحریک کننده شناخته شده‌ای هستند هم چنین حیواناتی مثل سگ، گربه و اسب و... نیز می‌توانند باعث بروز حملات آسم شوند. مواجه شدن طولانی مدت با مواد حساسیت‌زا مانند حیوانات یا گل و گیاه می‌تواند باعث بروز علائم پایداری شود اما ممکن است اهمیت وجود درخت یا گل و گیاه یا حیوانات در خانه نادیده گرفته شود.

دود، بوی عطر و گرد و غبار

دود سیگار هم برای بسیاری از بیماران می‌تواند باعث بروز حملات آسم شود. هم چنین محیط‌هایی که دارای گرد و غبار زیاد هستند و نیز بوهای خاص مثل بوی عطر نیز در افراد حساس باعث حملات آسم می‌گردد. بهترین درمان در چنین مواردی خودداری از برخورد با چنین عواملی می‌باشد.

سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی:

عفونت‌های ویروسی شایع‌ترین عامل بروز آسم در تمام سنین می‌باشند. داروهای آنتی بیوتیک فقط در درمان عفونت‌های باکتریایی مؤثر هستند که آن‌ها نیز به ندرت باعث بروز حملات آسم می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها هیچ اثری بر روی ویروس‌ها ندارند و در نتیجه در درمان آسم نیز نقشی نخواهند داشت.

هیجانات و استرس‌ها:

کودکان اغلب در هنگام جشن تولد دچار خس خس سینه می‌شوند زیرا ترکیبی از هیجانات و فعالیت بدنی باعث تشدید آسم آن‌ها می‌شود. هیجانات، شادی، غم و غصه و استرس‌ها همگی می‌توانند به عنوان عوامل برانگیزاننده‌ی آسم مطرح شوند. بسیار دیده شده است که بیماران مبتلا به آسم در مراسم تشییع جنازه خویشاوندان‌شان نیز دچار آسم شده‌اند.

آب و هوا و آلودگی هوا:

بسیاری از مبتلایان به آسم عقیده دارند که در آب و هوای خاصی، وضعیت آن‌ها بهتر و در آب و هوای دیگری وضعیت بیماری‌شان بدتر می‌شود. بعضی بیماران آب و هوای سرد و مرطوب را ترجیح می‌دهند و بعضی دیگر آب و هوای گرم و خشک را می‌پسندند. هنوز از نظر علمی اثبات نشده است که چه نوع آب و هوایی مناسب این افراد می‌باشد. پس می‌توان گفت به خود شخص، نوع و علت آن بستگی دارد. این بستگی به خود شما دارد که با توجه به عادت و وضعیت‌تان آب و هوای دلخواه خود را انتخاب کنید. آلودگی هوا نیز در تشدید حملات آسم نقش مهمی دارد (به خصوص در بیماران دچار آسم شدید).

علائم آسم و تشخیص آن:

تشخیص آسم اغلب مشکل است زیرا علائم آن را به آسانی می‌توان با سایر علائم بیماری‌های دیگر تنفسی اشتباه گرفت. تشخیص قطعی بیماری آسم در بیمار را باید بعد از گرفتن شرح حال کامل و انجام آزمایش‌های متعدد مطرح کرد. بیماری آسم با یک یا چند علامت از چهار علامت اصلی آن بروز می‌کند. 1-خس خس سینه 2-تنگی نفس 3-سرفه 4-فشار در قفسه سینه
خس خس سینه و تنگی نفس از شناخته شده‌ترین علائم بیمار آسمی می‌باشند و معمولاً به طور متناوب در هنگام مواجهه با عوامل تحریک کننده بروز می‌کنند. با این حال تنگی نفس می‌تواند بدون خس خس سینه هم در افراد مبتلا به آسم دیده شود. یکی از علائمی که اغلب افراد آن را به عنوان علامت آسم نمی‌شناسند سرفه است. سرفه می‌تواند خشک و یا خلط‌دار باشد و معمولاً شب‌ها یا در هنگام فعالیت ورزشی ایجاد می‌شود. در بسیاری از موارد سرفه‌ای که به علت آسم ایجاد شده است را به حساب بیماری برونشیت می‌گذارند، بروز بیشتر از دو دوره‌ سرفه‌ی پایدار (اگر بدون خس خس سینه یا تنگی نفس باشد) ‌باید وجود بیماری آسم را مطرح کند. چهارمین علامت اصلی در بیماری آسم وجود فشار در قفسه‌ی سینه است. اغلب این علائم در هنگام فعالیت ورزشی رخ می‌دهد. هنگامی که در یک بیمار مسن احساس فشار در قفسه‌ی سینه ایجاد شود، تشخیص آنژین قلبی نیز مطرح می‌گردد. ممکن است برای پزشک تشخیص بین آسم و آنژین قلبی در چنین افرادی بسیار مشکل باشد. گرچه علائم آسم اغلب بدون هیچ‌گونه دلیل واضحی رخ می‌دهند. اما مشخصه‌ی آن‌ها این است که بیمار را از خواب بیدار می‌کند و غالباً آسم مشکلی است که صبح‌ها هنگام بیدار شدن از خواب بروز می‌کند. آسمی که بیمار را در نیمه‌های شب از خواب بیدار می‌کند نشانگر آن است که به خوبی کنترل و درمان نشده است.

انواع مختلف آسم:

در بسیاری از موارد، علت بروز آسم، ناشناخته است، با این حال در بعضی موارد یک نوع ماده‌ی حساسیت‌زا (آلرژن) مسئول بروز حملات آسم می‌باشد. سایر انواع مختلف آسم عبارتند از: آسم شکننده، آسم حساس به آسپرین و آسم شبانه. اگر شما احتمال می‌دهید که آسم شما به علت بعضی از مواد حساسیت‌زا مانند گیاهان یا وجود حیواناتی مثل اسب یا سگ یا گربه در منزل ایجاد شده است، باید با انجام آزمایش آلرژی این موضوع را تأیید کنید.

آسم آلرژیک:

آلرژی به عنوان یکی از عوامل بیماری شما مطرح می‌باشد، لازم است که برای تأیید این مسئله و شناسایی ماده‌ی حساسیت‌زا (آلرژن) آزمایش‌هایی را به عمل بیاورید. این آزمایش‌ها ساده بوده و برای انجام آن حدود نیم ساعت وقت لازم است. تعدادی از قطره‌ها که از مواد مختلف حساسیت‌زا تشکیل شده‌اند مثل مایت‌های گرد و غبار خانه، گرده‌ی علف‌ها، گرده‌ی درخت‌ها یا پوسته‌هایی از حیواناتی مثل گربه و غیره را بر روی ساعد دست قرار می‌دهند و با استفاده از نوک یک سوزن کوچک پوست زیر هر قطره را به آرامی سوراخ می‌کنند تا اجازه دهند که ماده حساسیت‌زا به زیر پوست نفوذ کند، بعد از حدود 15 دقیقه یک واکنش موضعی در این محل می‌تواند رخ بدهد که مانند گزش یک حشره است. رنگ آن قرمز بوده و معمولاً هم دارای خارش است. فرو کردن سوزن به داخل پوست دردناک نمی‌باشد و فقط به صورت یک خراش است اما خارش آن می‌تواند خیلی شدید باشد و حدود نیم یا یک ساعت طول بکشد. اندازه‌ی واکنش (یعنی اندازه‌ی قرمزی دور محل تزریق قطره) را می‌توان برای هر ماده‌ی حساسیت‌زایی اندازه‌گیری کرد که این کار می‌تواند نه فقط حساس بودن شما به آن ماده را نشان دهد بلکه می‌تواند بگوید که چقدر شما به فلان ماده‌ی خاص حساسیت دارید. گاهی اوقات از این اطلاعات می‌توان در درمان بیمار نیز استفاده کرد زیرا با این اطلاعات می‌فهمیم که از چه موادی باید دوری و پرهیز کنیم و چه موادی برای ما مشکلی ایجاد نمی‌کنند.

حساسیت زدایی:

اگر مشخص گردید که شما به یک ماده‌ی خاص حساسیت دارید (برای مثال به پوسته ریزی‌های گربه یا خرگوش) و نمی‌توانید از برخورد با این حیوانات پرهیز و دوری کنید و آسم شما نیز با درمان دارویی به خوبی کنترل نمی‌گردد، ممکن است لازم باشد که اقدام به حساسیت زدایی نسبت به این مواد خاص کنید. حساسیت زدایی را فقط باید در مراکز تخصصی انجام داد و هر بار نیز فقط در مورد یک ماده اقدام به حساسیت زدایی شود. قطعاً این کار برای بیمارانی که به آسم مبتلا هستند باید فقط در بیمارستان انجام شود زیرا بسیار اتفاق افتاده است که در هنگام حساسیت‌زدایی حملات شدید آسم رخ داده است که نیاز به اقدامات اورژانسی و بیمارستانی داشته و در صورت عدم انجام چنین اقدامات اورژانسی ممکن است جان بیمار تهدید شود.
در مورد حساسیت‌های فصلی (تب یونجه) این خطرات کمتر می‌باشند اما در مورد آسم مراقبت‌های شدیدی باید به عمل آید. روش حساسیت زدایی به این صورت است که تزریقات متعددی از مقادیر کمی از ماده‌ای که به آن حساسیت دارید به شما تزریق می‌گردد (معمولاً در زیر پوست قسمت بالایی بازو) برای شروع حساسیت زدایی مقادیر خیلی کمی از ماده‌ی حساسیت‌زا ابتدا تزریق می‌گردد و هر هفته کمی به مقدار غلظت آن افزوده می‌گردد تا فرد دچار واکنش‌های آلرژیک شدید نگردد. واکنش‌های موضعی کوچک (قرمز شدن در محل تزریق) معمولاً شایع نمی‌باشند اما در صورت وقوع نیز در همان روز از بین خواهند رفت.
وقتی یک دوره‌ی حساسیت زدایی به پایان رسید در صورت موفقیت آمیز بودن آن لازم است که در فواصل زمانی خاصی آن تزریقات دوباره انجام شود. برای انجام حساسیت زدایی از یک دوره تزریقات مکرر استفاده می‌شود، به طوری که مقادیر جزیی از ماده‌ی حساسیت زا به داخل پوست تزریق می‌گردد و این مقدار در تزریقات بعدی افزایش پیدا می‌کند تا فرد بتواند آن را تحمل نماید.

آسم شکننده: (2)

آسم شکننده‌ی نوع نادری از آسم می‌باشد. بیماران مبتلا به آسم شکننده دچار حملات شدید و ناگهانی می‌گردند، حتی در مواقعی که به نظر می‌رسد آسم آن‌ها به خوبی کنترل شده است. بعضی از این بیماران قبلاً دچار سابقه‌ی آسم بوده‌اند و اکنون دوباره حملات آسم آن‌ها شروع شده است و پزشک نیز به سختی می‌تواند آن را کنترل کند. چنین بیمارانی را در بیمارستان بستری می‌کنند زیرا خطر مرگ بر اثر آسم در این افراد زیاد می‌باشد. به نظر می‌رسد که آلرژی یا حساسیت در این بیماران بسیار شایع می‌باشد و گاهی اوقات حملات آسم آن‌ها به علت استنشاق یا خوردن چیزی که به آن حساسیت دارند ایجاد می‌شود.

آسم حساس به آسپرین:

حساسیت به آسپرین در پنج درصد بیماران بزرگسال مبتلا به آسم دیده می‌شود اما در کودکان بسیار نادر می‌باشد و اغلب این بیماران در آزمایش حساسیت پوستی نسبت به مواد حساسیت‌زا چیزی را نشان نمی‌دهند. (آزمایش منفی). این بیماران ممکن است دچار پولیپ‌های بینی نیز باشند. اگر شما جزو چنین بیمارانی هستید باید از مصرف آسپرین و داروهایی که حاوی آسپرین و یا مشابه آن هستند مانند ایبوپروفن (بروفن)، دیکلوفناک سدیم، ایندومتاسین و مفنامیک اسید پرهیز کنید. بیمارانی که دچار آسم حساس به آسپرین یا مشابه به آن هستند ممکن است بر اثر مصرف چنین داروهایی حتی جان خود را از دست دهند. در این بیماران نیز می‌توان از روش حساسیت زدایی استفاده کرد. حساسیت زدایی برای بیمارانی که به آسم حساس به آسپرین مبتلا هستند با استفاده از مقادیر خیلی کم آسپرین به صورت خوراکی و در بیمارستان انجام می‌شود و در طی این مدت آزمایش‌های تنفسی متعددی به مدت چند ساعت بعد از هر بار مصرف آسپرین صورت می‌گیرد. این کار مدت زمانی طول خواهد کشید. اگر شما به آسپرین حساسیت دارید از مصرف آن و یا داروهایی که آسپرین در آن‌ها به کار رفته است و از آن‌ها نام برده شد خودداری کنید.

آسم شبانه:

آسم‌هایی را گویند که در هنگام شب اتفاق می‌افتد. در حقیقت بیدار شدن از خواب در نیمه‌های شب به خاطر آسم نشان دهنده‌ی کنترل بد آسم در چنین افرادی می‌باشد و ممکن است در هر فردی با هر نوع آسمی ایجاد شود. در اکثر موارد با درمان مناسب می‌توان بر این مشکل غلبه کرد اما در بعضی از بیماران این کار به سختی انجام می‌شود. در چنین بیمارانی برگشت اسید معده به سمت مری (ترش کردن) در هنگام خوابیدن، ممکن است باعث تحریک سینه و بروز حملات آسم شود و لازم است که مشکل معده‌ی آن‌ها نیز درمان شود ضمناً بهتر است در هنگام خواب از متکای بلند استفاده کنند هم چنین لازم است بالش یا متکا، لحاف، تشک، پتو و حتی فرش زیر پا خوب تکانده و شسته شوند که عاری از مایت‌ها گرد و غبار گردند. بعضی داروهای گشاد کننده‌ی برونش‌ها هم اغلب در کنترل و درمان علائم آسم شبانه مفید خواهند بود.
چرا بیماری آسم افزایش یافته است؟ احتمالاً علت افزایش بیماری آسم تا حدودی مربوط به پزشکان می‌شود، زیرا امروزه پزشکان از کلمه آسم برای مواردی که سابقاً به آن‌ها برونشیت خس خس دار گفته می‌شد نیز استفاده می‌کنند، اما این امر نمی‌تواند توضیح مناسبی برای افزایش زیاد بیماری آسم باشد.
گرچه شواهد محدودی وجود دارد که هر عاملی به تنهایی می‌تواند باعث بروز آسم در افراد مختلف شود اما احتمال زیادی نیز وجود دارد که ترکیبی از همه‌ی عوامل باعث افزایش بروز آسم در جامعه شده است. هرچند که آلرژی‌ها (حساسیت‌ها) احتمالاً مهم‌ترین علت آن می‌باشند. تعداد زیادی مرگ و میرها بر اثر آسم رخ داده است که بعضی‌ها این عقیده را داشتند که چنین مرگ و میرها بر اثر عوارض سمی یک اسپری مخصوص ضد آسم بوده است. در مورد این حادثه بحث‌ها و تحقیقات زیادی به عمل آمد و سایر عوامل نیز در نظر گرفته شد اما هنوز علت واقعی آن به دست نیامده است. درواقع اکثر مرگ‌هایی که بر اثر آسم ایجاد می‌شوند به علت عدم درمان یا درمان نامناسب بیماران آسمی اتفاق می‌افتند. آمار نشان داده است که از حدود دو سوم مرگ‌هایی که بر اثر آسم ایجاد می‌شوند می‌توان با درمان مناسب و کافی پیشگیری کرد. گرچه آسم در بعضی از کشورها در حال افزایش می‌باشد اما مناطقی از جهان هم وجود دارد که به ندرت می‌توان بیماران آسمی را در آنجا دید. برای مثال در اسکیموهای آلاسکا این بیماری خیلی نادر می‌باشد، شاید به این دلیل که خانه‌های آن‌ها محیط مناسبی برای مایت‌های گرد و غبار نمی‌باشد. گرچه ممکن است به نظر بیاید که تشخیص بیماری آسم در یک شخص موجب می‌گردد که او برای کنترل و درمان آسمش همیشه از داروهای مختلف استفاده کند، اما باید دانست که به غیر از مصرف داروها راه‌های مختلف دیگری نیز وجود دارد که می‌توان توسط آن‌ها به کاهش علائم آسم کمک کرد.

دوری کردن از مواد حساسیت زا (آلرژن‌ها):

کنترل کردن مایت‌های گرد و غبار خانه می‌تواند در بعضی از بیماران بسیار با اهمیت باشد، اما این اقدام پرخرجی خواهد بود زیرا کشیدن روی تشک‌ها و بالش‌ها با پوششی از پلی تن بسیار مفید می‌باشد. اما کشتن مایت‌ها با استفاده از اسپری‌های سوسک کش برای کنترل بیماری آسم مؤثر نمی‌باشد و از نظر تئوری، تمام فرش‌ها و مبلمانی که از پارچه یا مخمل درست شده‌اند باید از خانه جمع آوری شوند. عروسک‌های پشمی را باید هر هفته یک بار و به مدت 12 ساعت در فریزر قرار داد تا مایت‌های آن کشته شوند. از آنجایی که این اقدامات پیشگیری کننده وقت گیر و پرهزینه هستند اکثر افراد ترجیح می‌دهند که به جای انجام این کارها، از اسپری‌های استنشاقی برای کنترل و درمان آسم خود استفاده کنند. عدم نگهداری از حیوانات در خانه نیز از آن اقدامات جنجالی و بحث برانگیز است که عده‌ی بسیاری از بیماران از انجام آن خودداری می‌کنند. با این حال نگهداری طولانی مدت از حیوانات مثل سگ، گربه و خرگوش می‌تواند باعث بدتر شدن حملات آسم گردد.

سیستم حرارت مرکزی خانه‌ها:

هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد که بگوییم استفاده از نوع به خصوصی از سیستم حرارت مرکزی برای بیماران مبتلا به آسم، خوب یا بد می‌باشد ولی این عقیده که استفاده از سیستم گازی باعث خشکی بیش از حد هوا می‌شود، توسط عده‌ای از بیماران مطرح می‌گردد. ضمناً بعضی بیماران به نفت و وسایل نفت سوز حساس می‌باشند.

درجه حرارت اتاق خواب:

یک پزشک مشهور قرن هفدهم میلادی به نام سرجان فلایر (3) که خودش هم مبتلا به آسم بود، اعتقاد داشت که وقتی آسم موجب می‌شود که بیمار در نیمه‌های شب از خواب بیدار شود به خاطر حرارت رختخواب می‌باشد. هم چنین گفته شده است که خوابیدن در اتاق خوابی که پنجره‌اش باز است و یا این که حداقل هوای تازه در آن جریان دارد برای بیماران مبتلا به آسم مفید می‌باشد. ولی در حقیقت هنوز هیچ پاسخ قاطعی تاکنون به این موارد یافت نشده است. بعضی از بیماران ترجیح می‌دهند که شب‌ها هوای تازه در اتاقشان جریان داشته باشد ولی بعضی از بیماران اظهار می‌دارند که این کار باعث بیشتر شدن خس خس سینه آن‌ها می‌شود، به خصوص اگر شب مجبور شوند به دلیلی از خواب بیدار شوند، به هر حال این بستگی به شما دارد که هوای اتاق خوابتان را مناسب با وضعیت خودتان تنظیم کنید.

عفونت‌های ویروسی:

عفونت‌های ویروسی یک علت تقریباً غیرقابل پیشگیری کننده‌ای هستند که باعث وخیم‌تر شدن حملات آسم می‌گردند. با این حال می‌توان از افرادی که دچار عفونت ویروسی هستند و یا این که سرماخوردگی دارند تا مدتی دوری کرد. گرچه کودکان دبستانی را نمی‌توان به خاطر این که از دیگر هم کلاسی‌های‌شان سرماخوردگی را نگیرند از رفتن به دبستان بازداشت. اما باید دانست که عفونت‌های تنفسی مثل سرماخوردگی یا آنفلوانزا می‌توانند علائم آسم را بدتر کنند.

آلرژی‌های غذایی:

تعداد کمی از بیماران مبتلا به آسم (به ویژه کودکان) بدون شک دچار حساسیت‌های غذایی هستند. تشخیص آلرژی‌های غذایی اغلب مشکل می‌باشد و برای تشخیص آن‌ها باید آزمایش‌های متعدد و وقت‌گیری را انجام داد. آزمایش‌های پوستی می‌توانند خیلی گمراه کننده باشند و نباید برای تشخیص یا رد آلرژی غذایی زیاد به آن‌ها اطمینان کرد. یک شرح حال مشخص از ایجاد خس خس سینه بعد از چند دقیقه که از خوردن مثلاً بادام زمینی می‌گذرد، می‌تواند تشخیص آلرژی غذایی را مطرح کند. در این صورت بهترین درمان در این موارد نیز عدم خوردن بادام زمینی می‌باشد، از سوی دیگر حساسیت به محصولات لبنی یا گندم را به سختی می‌توان تشخیص داد زیرا اثرات آن مزمن‌تر می‌باشد و شدت آن نیز کمتر است.

دود سیگار:

دود سیگار برای افراد مبتلا به آسم بسیار بد می‌باشد و متأسفانه حدود 15 تا 20% بیماران مبتلا به آسم، ‌سیگاری هستند. این افراد احتمال زیادی دارد که به علت حملات شدید آسم کارشان به بستری شدن در بیمارستان هم بکشد. اگر شما سیگاری هستید باید به هر طریق ممکن دست از این کار بردارید، زیرا با این کار ممکن است خودتان را به کشتن دهید. کودکانی که دارای والدین سیگاری هستند نسبت به کودکانی که والدین غیرسیگاری دارند بیشتر دچار خس خس سینه و حملات آسم می‌شوند. سیگار کشیدن مادر هنگام حاملگی باعث افزایش خطر به دنیا آمدن کودک مبتلا به آسم می‌گردد. هر فرد سیگاری که مبتلا به آسم باشد باید فوراً نسبت به ترک سیگار اقدام کند. هم چنین افراد مبتلا به آسم باید از حضور در محیط‌هایی که دود سیگار در آنجا وجود دارد خودداری کنند. به پدران سیگاری توصیه می‌شود که از نزدیک شدن به طفل بی گناه خود بپرهیزند و آن طفل را دچار چنین بیماری مهلکی نکنند و یا به خاطر ابراز محبت به آن طفل برای ترک سیگار اقدام نمایند.

مدرسه و بازی کودکان:

آسمی که به علت بازی و فعالیت ورزشی ایجاد می‌شود در کودکان بسیار شایع بوده و می‌تواند باعث بروز مشکلاتی شود. در صورتی که معلم ورزش از مشکل آسم کودک خبر نداشته باشد ممکن است این مسئله را به حساب تنبلی کودک و از زیر کار در رفتن او بگذارد. بهتر است که همیشه یک ربع قبل از این که کودک بخواهد برای بازی بیرون برود از اسپری تسکین دهنده‌ی خود (مثل اسپری سالبوتامول) استفاده کند. اگر از اسپری در هنگام دویدن استفاده کنید. علائم آسم ممکن است قبل از این که اسپری اثر خود را بگذارد ایجاد شوند.

ورزش و ورزشکاران:

بسیاری از قهرمانان ورزشی دچار آسم بوده‌اند اما با این حال توانسته‌اند در مقام‌های بالای ورزشی قرار بگیرند. نکاتی که در مورد بازی کودکان گفته شد را می‌توان در مورد ورزش و ورزشکاران نیز بیان کرد. (استفاده از اسپری قبل از انجام تمرینات ورزشی)‌ هم‌چنین در هنگام شروع تمرینات ورزشی بهتر است چند دقیقه تمرینات گرم کردن را انجام دهند.

اقدامات درمانی:

بعضی افراد مبتلا به آسم احتیاج به درمان ندارند، اگر از عوامل تحریک کننده دوری کنند. البته تعداد زیادی تحریک کننده وجود دارند و دوری از اتمام آن‌ها بسیار مشکل است و برای همین معمولاً درمان لازم می‌باشد. امروزه حملات آسم را می‌توان با داروهای زود اثر برطرف کرد. علاوه بر آن درمان‌های طولانی مدت و ماندگار نیز می‌توانند مانع حملات آسم گردند. راه حل فعلی برای درمان آسم دادن اطلاعات کافی به شما برای کنترل وضعیت هر روز خود همراه با پزشک‌تان می‌باشد و مهم‌ترین دیدگاه در مورد کنترل آسم استفاده‌ی دقیق از داروها و اندازه‌گیری مداوم و منظم وضعیت خود می‌باشد. هدف تمام درمان‌های دارویی،‌ برطرف کردن علائم و کاهش دفعات و شدت حملات آسم است تا این که دیگر نیازی به مشاهده‌ی حالات خطرناک ناگهانی و اضطراری نباشد. حملات کشنده‌ی شدید به ندرت بدون هشدار و آگاهی به وجود می‌آیند و درک این تغییر مهم در حالات شما و انجام عمل مناسب به وسیله‌ی تنظیم شیوه‌ی درمان و یا ارتباط با پزشک برای جلوگیری از وقوع حمله الزامی است.

انواع داروها:

داروهایی که برای درمان آسم به کار می‌روند به دو دسته‌ی مجزا تقسیم می‌گردند: داروهای تسکین دهنده‌ی سریع (مسکن) که برای تسکین یک حمله به کار می‌رود و داروهای جلوگیری کننده که مانع وقوع حمله می‌گردند. بسیاری از تسکین دهنده‌ها گشاد کننده‌های نایچه‌ها هستند که تمام آن‌ها ماهیچه‌هایی را که مسیرهای هوایی را تنگ کرده‌اند سست کرده و مشکلات تنفسی را درمان می‌کنند. تسکین دهنده‌ها اگر استنشاق شوند معمولاً در ظرف چند دقیقه اثر می‌کنند اما اثر آن‌ها فقط برای چند ساعت باقی می‌ماند. این داروها بایستی به محض مشاهده‌ی علائم یا در صورت توصیه به پزشک قبل از شروع فعالیت بدنی مصرف گردند.

درمان اضطراری:

اگر دچار یک حمله‌ی شدید و ناگهانی آسم گشتید بایستی از داروهای خود با توجه به تجویز پزشک استفاده کنید. اگر این درمان موفقیت آمیز نبود باید به سرعت به اورژانس خبر دهید. بایستی سعی کنید آرام باشید و بر روی مکان راحتی بنشینید و دستان خود را بر روی زانوهای‌تان قرار دهید تا بتوانید به نگهداری وزن خود کمک کنید. اما دراز نکشید سعی کنید ضربان خود را پایین بیاورید تا دچار ضعف و خستگی نشوید. وقتی به بیمارستان رسیدید احتمالاً به شما اکسیژن و کورتیکواستروئید و هم چنین گشادکننده‌های نایچه‌ها به میزان بالا داده خواهد شد. که این عمل یا به کمک دستگاه تبدیل دارو به ذرات (4) و یا با دستگاه مخلوط کننده ذرات هوا (5) صورت می‌گیرد. در موارد نادر وقتی داروهای اضطراری مؤثر نباشد از دستگاه مکانیکی برای پمپ کردن هوای دارای اکسیژن زیاد به داخل ریه‌های شما استفاده می‌گردد. کار با این دستگاه تهویه مکانیکی ممکن است تا زمانی که داروها تأثیر خود را نشان دهند ادامه یابد.

زندگی با آسم:

بدون شک یکی از مهم‌ترین دیدگاه‌های کنترل آسم استفاده‌ی دقیق و برنامه‌ریزی شده از داروها می‌باشد. البته چندین مطلب وجود دارد که شما می‌توانید برای کاهش خطر حمله و کاهش علائم و عوارض آسم به کار برید. سیگار نکشید هم چنین سعی کنید که از محیط‌های آلوده و سیگاری دوری کنید، به طور مداوم ورزش کنید تا بنیه‌ی خود را بهبود بخشید. شنا کردن یک ورزش مناسب و مفید است، اما از ورزش کردن در هوای سرد یا بسیار گرم خودداری کنید چون ممکن است باعث تحریک شود. از مواردی که پاسخ آلرژیک ایجاد می‌کنند، از گل‌ها یا گیاهان یا درختانی که ایجاد حساسیت می‌کنند، همین طور حیواناتی که دارای پشم و مو هستند مانند حیوانات خانگی دوری کنید. و در صورت حساسیت به آن‌ها به هیچ وجه از آن‌ها نگهداری نکنید. همیشه وسیله‌ی استنشاق را به همراه داشته باشید و آن را در تعطیلات نیز فراموش نکنید. اگر حملات شما به سبب استرس و فشار عصبی به وجود می‌آید، سعی کنید از اعمال و ورزش‌های آرامش بخش استفاده کنید.

دستورات مفید برای مبتلایان به آسم و حساسیت ریه:

مبتلایان به آسم یا تنگی نفس باید همیشه قبل از سیر شدن از غذا دست بکشند و نباید بلافاصله بعد از غذا آب بنوشند و پس از دو ساعت بهتر است آب مصرف کنند. در نوشیدن آب نبایستی افراط کنند و تقلیل شُرب لازم است. نبایستی بلافاصله پس از صرف طعام به خواب روند. اگر بتوانند در روز خواب نروند بهتر است. مالیدن سینه و پهلوها با کف دست یا با حوله به صورت ماساژ مفید است. این عامل در حکم بادکش است و اگر محل گفته شده را با کوبیده و نرم شده‌ی کف دریا ماساژ دهند بهتر است. در صورتی که از ماساژ ناراحت شوند می‌توانند محل‌های مذکور را با روغن یاسمین یا روغن گل شب بو ماساژ دهند و مالش بایستی به تدریج از ملایم شروع شده کم کم با قوت بیشتری ادامه داده شود. با آب جوشانده‌ی درمنه یا روغن آن نیز ماساژ مفید است. هم چنین بادکش و در بعضی موارد حجامت نیز مؤثر می‌باشد.
مبتلایان به تنگی نفس باید از یبوست طبع بپرهیزند و با خوردن مُلینات طبع را لینت دهند.
هوای بسیار سرد و بسیار گرم برای ریه مضر است اگر مزاج بیمار گرم و یا بیمار مبتلا به تب باشد هرچه زودتر در رفع آن بکوشد و از نسخه‌های زیر استفاده کند.
• به عنوان درمان گل بنفشه و عصاره‌ی شیرین بیان از هرکدام 10 گرم. غاریقون و کتیرا از هرکدام 5 گرم. همه را نرم کوبیده، روزی سه قاشق مرباخوری میل کنید، یا این که پس از نرم کوبیده شدن داروها را با 200 گرم عسل مخلوط و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق مرباخوری مصرف کنید.
• مخلوط غاریقون 10 گرم افتیمون 15 گرم و عسل 250 گرم برای بیماران بسیار نافع است (که هر دو دارو را نرم کوبیده با عسل به کار برند).
• پنج گرم زیره را نرم بسایید در نصف استکان سرکه حل کرده همه را در یک لیوان آب جوشیده ریخته روزی چهار قاشق غذاخوری میل کنید.
• صد گرم گل زوفا را بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را در 250 گرم نبات ریخته و آن مقدار را به مدت 2 هفته هر صبح، ظهر و شب هربار مقداری از آن مصرف کنید.
• انجیر 20 دانه، مویز 50 گرم، تخم شنبلیله، گل زوفا و ریشه‌ی شیرین بیان از هرکدام 15 گرم. ریشه‌ی ایرسا 20 گرم. ریشه‌ی کرفس و ریشه‌ی بادیان از هرکدام 10 گرم. تخم کرفس، تخم بادیان، تخم انجره، پودینه و فراسیون هرکدام 15 گرم. پر سیاوشان 20 گرم همه را نیم کوب کرده به 20 قسمت مساوی تقسیم کنید سپس انجیرهای قطعه قطعه شده و مویز را به هر قسمت اضافه کرده و هر روز یک قسمت از آن را جوشانده صبح و عصر آبش را میل کنید.
• هر روز دائم سه پستان را زیر زبان گذارید و آب آن را فرو برید و پس از نرم شدن دور هسته را بجوید و بخورید.
• هر روز بارهنگ، قدومه‌ی شیرازی، بالنگو و تخم مرو از هرکدام مساوی تمیز کرده و بجوشانید و تا گرم است دانه، آب و لعاب آن را با هم یک استکان بخورید.
• سریشم ماهی را در آب بجوشانید و حل شده‌ی آن را میل کنید.
• مقدار زیادی بِه دانه را در آب جوش ریخته و در 24 ساعت 48 مرتبه و هر بار یک قاشق مرباخوری از لعاب آن را بخورید.
• یک هفته ناشتا هر روز مقداری ریشه‌ی شیرین بیان پوست کنده را با مقداری تخم شلغم بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را بخورید.
• هر روز شیر خنک را به مقدار زیاد بخورید.
• هر روز مرزه را با انجیر بپزید و بخورید.
• همه روزه مویز بدون هسته را با خرمای سبز و گل گاوزبان بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را بخورید.
• هر روز مقداری شاخ و برگ مریم گلی را بسوزانید و دود آن را به بینی بکشید.
• چند شب دوغ درست کنید و در هوای آزاد بگذارید و صبح ناشتا آب زرد روی آن را بخورید.
• یک عدد بِه رسیده‌ی معطر را میان آتش بپزید و گرم گرم بخورید.
• آب پیاز را بگیرید و با آب لیموی تازه مخلوط کنید و بنوشید.
• هر روز آب شلغم، آب هویج، آب کرفس خام و آب لیمو را مخلوط کرده و بنوشید.
• گل‌های شقایق را دم کنید و آب آن را با شکر شیرین کنید و بنوشید.
• گوشت جوجه مرغ را با کره سرخ کنید و بعد آن را بپزید و بخورید.
• برگ گزنه را با جوشانده‌ی جو بپزید و بخورید.
• دو مثقال ریشه‌ی درخت فندق تلخ را بجوشانید و آب آن را بخورید.
• براسیون را با انجیر بجوشانید بعد آب آن را با عسل شیرین کرده و بنوشید.
• راتیانج را در دهان بریزید و خوب بجوید و بخورید.
• یک مثقال تنباکو را بکوبید. 8 قسمت کنید و هر روز صبح ناشتا یک قسمت آن را بخورید.
• تره را با جو بپزید و مانند سوپ بخورید.
• زرده‌ی تخم مرغ را با بزرک و یا تخم کتان ساییده مخلوط کنید و بخورید.
• رازیانه، پر سیاوشان و انجیر را با هم بجوشانید و آب آن را بخورید.
• برگ نعناع و مسطکی رومی را با هم بکوبید و بخورید.
• ریشه‌ی شیرین بیان 5 مثقال، عناب 40 عدد، سه پستان 30 عدد، انجیر 40 عدد، گل زوفا، تخم ختمی، گل پنیرک، پر سیاوش و رازیانه از هرکدام 2 مثقال همه را جوشانده و آب آن را صاف کنید و در یخچال نگه دارید و آن مقدار را هفت روز بخورید.
• تخم مرو، تخم کاسنی، تخم خشخاش، بِه دانه و ریشه‌ی ختمی و مغز بادام شیرین را بکوبید و با آب میل کنید و هر روز ادامه دهید.
• قاریقون، شهم حنظل، فراسیون، انزوت، بنفشه، شیرین بیان، بادیان، گل زوفا، تربد و زرآوند همه را نیم کوب و با گلاب خمیر کنید. با آن قرص‌هایی بسازید به اندازه‌ی یک نخود و روزی 6 قرص به تدریج میل کنید.
• گل زوفا، ریشه‌ی شیرین بیان، پر سیاوش، اسطوخدوس هندی، ریشه‌ی اریسا، زرآوند، افتیمون، گل گاوزبان، رازیانه، انیسون و آویشن شیرازی را جوشانده و صاف کنید. بعد کمی سکبینج و کمی پیاز عنصل و مقداری قاریقون را نرم و با عسل مخلوط کنید سپس به آن جوشانده اضافه کرده و روزی سه قاشق مرباخوری از آن را به نوبت میل کنید.
• جعفری خشک شده را بکوبید و صبح ناشتا در شیر گرم بریزید و بخورید.
• یک قاشق غذاخوری رازیانه را در یک فنجان آب گرم 10 دقیقه دم کنید. آب آن را با عسل شیرین و هر روز پس از هر غذا یک فنجان بخورید.
• یک قاشق چای خوری تخم کاهو را در یک فنجان آب بجوشانید. آب آن را صاف کرده و بخورید.
• هر روز تخم بالنگو، تاج‌ریزی، خارخاسک، گل بنفشه و تاج خروس از هرکدام 1 مثقال همه را با هم مخلوط و بجوشانید. آب آن را صاف کنید و 4 مثقال شکر تیقال پاک کرده و ساییده شده را داخل آن بریزید و به مرور بخورید.
• گل زوفا، گل بنفشه، گل نیلوفر، گل پنیرک، قرقات، کاکل ذرت، شکر تیقال تمیز شده و برگ اوکالیپتوس از هرکدام 1 مثقال را با هم مخلوط و بجوشانید. سپس آن را صاف کنید. سه روز صبح ناشتا آب آن را بخورید.
• ده گرم پیاز عنص را خرد کنید و با یک سیر قاریقون و چهار استکان سرکه در ظرفی چینی یا لعابی ریخته و 4 روز بماند (البته درب آن بسته باشد)‌ بعد بجوشانید و آن را صاف کنید. هم وزن صاف کرده‌ی آن عسل اضافه شود و کمی حرارت داده تا مخلوط شود. در شیشه‌ای نگه دارید و هر روز صبح ناشتا یک قاشق مرباخوری از آن را در یک استکان چای مخلوط کرده و بخورید و 40 روز ادامه دهید به کلی بهبود می‌یابید.
• مغز ریشه‌ی شیرین بیان را با برگ توت فرنگی بجوشانید و بخورید.
• سوخته‌ی تریاک را با پیه بز مخلوط و هر شب سینه را با آن چرب کنید.
• مغز وسط برگ‌های کلم را با تعدادی مغز بادام شیرین بجوشانید تا دو سوم آب آن بخار شود بعد مقداری نیشکر به آن اضافه کنید و روزی دو استکان صبح و عصر بنوشید.
• شصت گرم ریشه‌ی سنبل الطیب را در یک لیتر آب گرم یک روز بخیسانید. بعد صاف کنید. آب آن را با عسل شیرین و قبل از هر غذا یک فنجان بخورید.
• موقع حمله‌ی آسم برگ‌های آویشن را دم کنید و آب آن را صاف کرده و بنوشید، یا از شربت توسیان استفاده کنید.
• ده گرم زرشک را بکوبید و در یک لیتر آب خیس کنید. بعد از دو ساعت در پارچه‌ای ریخته با فشار آبش را بگیرید. سپس آب آن را با شکر مخلوط و بجوشانید تا نصف شود. هر روز دو یا سه بار چند قاشق آب آن را در یک لیوان آب مخلوط و بخورید.
• ده گرم برگ خشک سوسنبر را در یک فنجان آب جوش 12 دقیقه دم کنید. آب آن را با عسل شیرین و بنوشید و در هر روز چهار مرتبه تکرار کنید.
• هر روز صبح آب پیاز را با شیر مخلوط کنید و بخورید.
• هر روز صبح دو حبه سیر را در یک فنجان شیر بجوشانید و تا گرم است بخورید.
• وسط یک شلغم را سوراخ و گود کنید. در آن شکر بریزید و مدتی بماند وقتی به آب افتاد آب شکر را بخورید.
• در هر ساعت یک لیوان آب پرتقال را با کمی آب لیمو مخلوط و بنوشید. در این مدت از خوردن گوشت، چربی، برنج، سیب زمینی و تخم مرغ کاملاً بپرهیزید. ولی در صورتی که خواستید چیز دیگری هم به عنوان درمان بخورید مقدار کمی عسل یا شکر سرخ را با آب مخلوط و میل کنید. این کار را تا بهبودی کامل ادامه دهید.
• مغز ناخنک، انیسون، انجره، گل زوفا، شنبلیله و گل بنفشه را بجوشانید. صمغ عربی ساییده شده را روی آب صاف کرده‌ی آن بپاشید و بنوشید.
• پودر عصاره‌ی شیرین بیان و پودر بادیان را به نسبت مساوی مخلوط و به مدت 30 روز صبح، ظهر و شب قبل از هر غذا یک قاشق چای خوری از آن را با آب میل کنید.
• پودر عصاره‌ی شیرین بیان را با شکر و کمی آب بپزید تا بسیار سفت شود. بعد از سرد شدن آن را به وسیله‌ی دست‌های خود به صورت گلوله‌هایی به شکل دانه‌های تسبیح درست کنید و در ظرفی نگه دارید به طور مداوم یکی از آن‌ها را در دهان نگه دارید تا به مرور آب شده و تمام گردد، یا یک قطعه رُب اصل سوس را در دهان نگه دارید تا تمام شود.
• هفت مثقال اسفند را در یک لیوان آب بجوشانید. آب صاف کرده‌ی آن را در روغن کنجد و یا عسل مخلوط کنید و به مدت یک ماه به مرور آن را بخورید.
• سنا، صمغ عربی، کتیرا پیچ، تخم مرو، تخم بَزرک سفید، نشاسته، قدومه، بِه دانه، تخم شربتی، سه پستان، پوست هلیله‌ی زرد، هلیله‌ی سیاه، آمله‌ مقشر، ریوند چینی، سنامکی، گل سرخ، انقوزه، انجدان رومی، سکنجبین، گل خطمی سفید، گل پنیرک، گل بنفشه، بالنگو، کوکنار، کاکنج، تاج ریزی، مسطکی رومی، عصاره‌ی شیرین بیان، کندر، تخم خشخاش، تخم خرفه، تخم گشنیز، تخم کاهو و تخم کاسنی، از هر کدام 1 مثقال کوبیده و با کمی آب آن را خمیر و قرص‌هایی به اندازه‌ی نخود بسازید هر روز صبح، ظهر و شب هر بار دو قرص با هم میل کنید.
ضمناً باید از دخانیات، گرد و غبار، سرما و استحمام در آب سرد پرهیز کنید. و از خوراکی‌های زیر بیشتر استفاده کنید.
آب انار شیرین، پرتقال، آب هویج، توت فرنگی، گیلاس، لیمو شیرین، مغز خیار، آب زردک، سیب درختی، پالوده سیب سرخ با عسل، آب به، سیر، پیاز، ترب سیاه، تره فرنگی، کاهوی پخته، آش کدو با گشنیز، آش جو با تره، والک، کرفس، آب دم کرده‌ی گزنه، شنبلیله کوبیده با عسل، مخلوط برگ نعناع با مسطکی رومی، اسفناج، ریحان، نعناع، پونه، شوید، سوپ سیر، جوانه‌ی گندم، آب دم کرده‌ی هزار چشم، شربت زرشک، سنجد، آب دم کرده‌ی سنبل الطیب، انقوزه، پاچه‌ی گوسفند، آب جوشانده‌ی شکر تیقال، کمی بادام تلخ با نشاسته، شیرخشت، آب دم کرده‌ی تخم کاسنی، عصاره‌ی شیرین بیان، شلغم پخته، آب دم کرده‌ی ثمره‌ی چنار، شربت بِه، تمرهندی، آب دم کرده‌ی شنبلیله با پرسیاوش، آب دم کرده‌ی قهوه، سرکه‌ی گرم با عسل، آب دم کرده‌ی تخم گشنیز.

پی‌نوشت‌ها:

1.Asthma
2.Brittle
3.sir john floyer
4.nebulizer
5.spacer

منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.