گواتر عارضه‌ای است که در آن بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیروئید وجود دارد. این مقاله اطلاعاتی در این خصوص را فراهم ساخته است.
غده تیروئید، غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در بن گردن درست پایین سیب آدم (Adam's apple) قرار دارد. عملکرد اصلی این غده استفاده از ید موجود در خون جهت تولید هورمون تیروئید است. هنگامی که اندازه این غده به طور غیر طبیعی افزایش یابد، عارضه‌ای را بوجود می‌آورد که گواتر نامیده می‌شود. گواتر ممکن است وضعیتی موقت باشد که بدون هیچ گونه مداخلات پزشکی به خودی خود فروکش نماید، و یا نشانه‌ای از یک عارضه جدی تیروئید نهفته باشد که نیاز به فوریت پزشکی خواهد داشت. این عارضه بیشتر در زنان، افراد بالای 40 سال و افرادی شایع است که بیماری گواتر در سابقه خانوادگی آنها وجود دارد.
چنانچه گواتر کوچکی با سطح کم اما مجاز ترشح ید وجود داشته باشد، نیازی به هیچگونه درمانی نیست. در سایر موارد، درمان به طور کلی با جراحی جهت برداشتن رشد یا غده اضافی شروع می‌شود. مواردی وجود دارد که ید درمانی با رادیواکتیو جهت درمان غده تیروئید بیش فعال بکار برده می‌شود.
علل
در ادامه علل معمول گواتر آورده شده است:
کمبود ید: یکی از شایعترین علل گواتر به حساب می‌آید. مصرف ناکافی ید به تولید ناکافی هورمون تیروئید منجر خواهد شد که به آن هیپوتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید گویند. در نتیجه غده هیپوفیز متوجه سطح پایین‌تر هورمون تیروئید شده و شروع به ترشح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) می‌نماید. این هورمون غده تیروئید را به تولید هورمون تیروئید و بزرگ شدن تحریک می‌سازد.
تیروئیدیت هاشیموتو: یک عارضه خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی فرد شروع به تخریب غده تیروئید می‌نماید. این امر منجر به تولید ناکافی هورمون تیروئید می‌شود. غده هیپوفیز موجود در مغز سطح پایین هورمون تیروئید را تشخیص داده و TSH بیشتری ترشح کرده که غده تیروئید را تحریک ساخته و موجب بزرگ شدن آن می‌شود.
بیماری گِرِیوز (Graves’ Disease): در این اختلال سیستم ایمنی بدن فرد ایمونوگلوبولین تحریک کننده تیروئید (TSI) که نوعی پروتئین است را تولید می‌کند. این TSI موجب بزرگ شدن غده تیروئید و تولید هورمون تیروئید بیش از حد (هیپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید) می‌گردد.
گواتر مولتی ندولر (Multinodular Goiters): فردی که مبتلا به این اختلال است دارای یک یا تعداد بیشتر ندول (گره) در این غده است که موجب بزرگ شدن غده تیروئید می‌شود.
گواتر همچنین می‌تواند به دلایل ذیل که چندان هم متداول نیستند رخ دهد:
• نقص‌های ژنتیکی
• وجود عفونت و یا آسیب در غده تیروئید
• وجود تومور در غده تیروئید (هم از نوع سرطانی و هم خوش خیم)
علائم
علائم جسمی اصلی مشاهده شده تورم زیاد غده تیروئید بدون هیچگونه دردی را شامل می‌شود. این تورم ممکن است از یک ندول کوچک تا یک توده بزرگ در گردن متغیر باشد. چنانچه گواتر بسیار بزرگ باشد، ممکن است بر روی نای و مری فشار وارد سازد. در چنین مواردی، علائم ذیل مشاهده خواهند شد:
• اشکال در تنفس یا بلع
• خشونت و گرفتگی صدا
• خس خس سینه
تشخیص
آزمایشات خون جهت تعیین مقدار هورمونهای تولید شده توسط تیروئید (T4) و غدد هیپوفیز (TSH) انجام می‌شود. آزمایشات دیگری که ممکن است انجام شوند عبارتند از:
سونوگرافی:
این آزمایش مشاهده تصاویری از غده تیروئید با استفاده از امواج صوتی را شامل می‌شود.
اسکن تیروئید:
در طول این آزمایش، ایزوتوپ رادیواکتیو درون ورید داخل آرنج بیمار تزریق می‌شود. همانطور که ایزوتوپ به غده تیروئید می‌رسد، دوربین مخصوصی تصویر آن را بر روی صفحه نمایش کامپیوتر تولید می‌کند.
بیوپسی:
در طول این آزمایش، سوزنی وارد غده تیروئید شده به این منظور که نمونه‌ای از بافت جهت آزمایش تحت هدایت سونوگرافی برداشته شود.
درمان
چنانچه گواتر کوچکی با سطح کم اما مجاز ترشح ید وجود داشته باشد، نیازی به هیچگونه درمانی نیست. در سایر موارد، درمان به طور کلی با جراحی جهت برداشتن رشد یا غده اضافی شروع می‌شود. مواردی وجود دارد که ید درمانی با رادیواکتیو جهت درمان غده تیروئید بیش فعال بکار برده می‌شود. این کار معمولاً با دادن مقادیر کم ید رادیواکتیو مخلوط با کپسولهای عادی ویتامین انجام می‌شود. این قرص‌ها به فروپاشی آرام بافت تیروئید کمک می‌کنند، با این حال، دوز یا مقادیر بیش از حد ممکن است به اثرات منفعل در بدن منجر شود.
گرچه می‌توان از بروز گواتر ساده، با استفاده از نمک طعام ید دار جلوگیری کرد، همچنین بایستی مواد غذایی سرشار از ید را وارد رژیم غذایی خود نمایید.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.
