مجله مروارید - موژان توفیقی: چندی پیش یک توییت بیش از 70 هزار بار ریتوییت شد و رکورد شکست. توییت حاوی نامه مدیر به کارمندش بود. یکی از کارکنان شرکتی بزرگ در قسمتی از ایمیلش برای مرخصی استعلاجی نوشته بود: «امروز و فردا می خواهم روی سلامت روانم تمرکز کنم و امیدوارم هفته آینده با صد در صد توانم به کار بازگردم».
مدیریت در پاسخ نوشته بود: «مایلم از درخواست شما و نامه تان تشکر کنم. هر بار که چنین نامه ای برای من نوشته می شود، تلنگری است که من هم باید بعضی از مرخصی های استعلاجی ام را به این منظور استفاده کنم. شما نمونه ای برای همه افراد در این اداره هستید و صحبت کردن در مورد این موضوع به کمرنگ کردن انگ بیماری های روانی و این که بتوانیم با تمام وجود در کارمان موفق و سالم باشیم کمک می کند».
جواب مدیریت به این درخواست بیش از هفتاد هزار بار ریتوییت شد. در اکثر محیط های اداری بسیار سخت است که بتوانیم در مورد سلامت روان خود با همکارانمان صحبت کنیم. زمانی که از بهداشت روان صحبت می کنیم اغلب ما تجربه دوره ای از استرس، اضطراب و افسردگی در خود یا اطرافیانمان را به یاد می آوریم. اما به ندرت در محیط کار و بین کارمندان در مورد این موضوع صحبت می شود. هر سال هفتاد میلیون روز کاری به علت مشکلات سلامت روان از بین می رود. در هلند 58 درصد از کارافتادگی ها به خاطر مشکلات مربوط به سلامت روان است.
در انگلیس بین 30 تا 40 درصد از استعلاجی ها به نوعی با بیماری های روانپزشکی در ارتباط هستند. کاهش سلامت روان در کارمندان به طور مستقیم بر مدیریت و روی کل سیستم تاثیرگذار است. پیامد عدم رسیدگی به سلامت روان هزینه های مستقیم و غیرمستقیم بیشتری را بر سیستم تحمیل خواهدکرد. بنابراین سرمایه گذاری بر بهبود سلامت کارکنان، دو سر برد خواهدبود؛ یعنی هم به کارکنان و هم به ارتقای بهره وری سیستم کمک خواهدکرد. سازمان بهداشت جهانی امسال را «سال سلامت روان در محیط کار» نام گذاری کرده است. در دهه های اخیر در اغلب کشورها محیط های کاری پیشرفت قابل توجهی در خصوص سلامت روان داشته اند. اما همچنان راه درازی در پیش است.
زمانی که مرخصی استعلاجی در مورد بیماری های صرفا جسمی باشد، برای کارفرمایان کارکنان امری عادی است، درحالی که غیبت های مرتبط با بهداشت روان به منزله بهانه یا امر پیش پا افتاده ای تلقی می شود، آن قدر که خیلی از آدم ها حاضرند از خیرش بگذرند و با همان حال خود کنار بیایند اما مرخصی نگیرند. استرس در حقیقت واکنش ناخودآگاه افرادی است که فشار بیش از حد را متحمل شده اند. فشار زیاد در محیط کار باعث بروز افسردگی، کاهش تمرکز و کاهش توان تصمیم گیری افراد می شود (گزارش معاونت سلامت و امنیت انگلستان، 2007). فشار معقول می تواند نیروی انگیزشی برای بهبود عملکرد باشد. در حالی که استرس زمانی ایجاد می شود که فشار بیش از حد باشد.
در تحقیقات اخیر برای ارزیابی مقدار استرس در محیط کار از پرسش نامه ای به نام مقیاس استرس های شغلی (WSS) استفاده می شود که به کمک آن هر فردی می تواند میزان استرس های خود را در زمینه رابطه با کارفرما، پیچیدگی های کاغذبازی های اداری، تعارض بین خانواده و کار، رابطه با همکاران و آینده شغلی اش بسنجد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی بیش از سیصد میلیون نفر در جهان دچار افسردگی اساسی هستند که مهم ترین عاملش ازکارافتادگی شغلی است. طبق تحقیقات انجام شده، اولین و مهم ترین علل فرسودگی شغلی و استرس محیط های کار، مشکلات مربوط به کارکردن با کارفرمایان، ذکر شده است.
از جمله زمان هایی که کارفرمایان هدف های غیرقابل دسترس در نظر دارند، مسئولیت هایی را که افراد موظف به انجام آن نیستند یا درخواست مهارتی که فرد در آن تخصص ندارد، همگی باعث استرس دوچندان در کارکنان خواهدشد. عموما در اداره های بزرگ سعی بر این است که کارکنان بتوانند چندین مهارت را همزمان داشته باشند، اما باید توجه داشت که این کار ممکن است به بازدهی افراد صدمه بزند. معمولا گفت و گو با کارفرما بهترین اقدامی است که در این شرایط می توان انجام داد. سازمان جهانی اقتصاد، در مورد اقدامات موثر برای بهبود سلامت روان در محیط کار و کمک به مشکلات سلامت روان، به سه حوزه زیر اشاره می کند:
1. آگاهی نسبت به محیط کار و انعطاف محیط کار با توجه به نیاز مختلف کارکنان.
2. ایجاد سیاست هایی جهت مداخله برای بهبود وضعیت کارکنان شامل شناسایی استرس ها و یادآوری این نکته که از کارکنان در این زمینه حمایت می شود.
3. فراهم کردن محیطی برای این که همه کارکنان در تصمیم گیری ها مشارکت کنند و بر کارشان کنترل داشته باشند. همچنین ایجاد برنامه هایی برای این که افراد بتوانند چشم اندازی برای ارتقای شغلی داشته باشند.
مداخلات سلامت روان باید بخشی از استراتژی کلی سلامت باشد که شامل پیشگیری، شناخت زودهنگام و حمایت و بازتوانی در هنگام بروز بیماری است. در آخرین مطالعه سازمان بهداشت جهانی به این نکته اشاره شده است که به ازای سرمایه گذاری یک دلار در بیماری های شایع روانپزشکی در نهایت 4 دلار در سلامت و بهره وری کارکنان تاثیر خواهدداشت. به علاوه شرکت ها باید مسئولیت حمایت از افرادی که به هر نحوی دچار بیماری های روحی و روانی شده اند را پس از بازگشت به ادامه کار برعهده بگیرند.
به طور مشخص، ساعات کار منعطف، تغییر ساختار شغلی، توجه به نقاط منفی محیط کار و ایجاد فضای حمایت کننده و مطمئن با مدیریت می تواند به این قبیل افراد کمک کند. از طرفی با توجه به انگِ «استیگما» بیماری های روحی و روانی، کارمندان باید نسبت به ادامه کار و بازگشت به کار، بعد از مرخصیِ مرتبط با بیماری های روحی و روانی اطمینان کافی داشته باشند تا راحت تر بتوانند در مورد این مساله با همکارانشان صحبت کنند.
