در متون اسلامی، حیا یکی از بزرگ ترین فضایل انسانی است که برای زنـان پسـندیده تر است و زنان باحیا همواره مورد سـتایش قـرآن و بزرگان دیـن قـرار گـرفته اند. حیا، نمادی از عقلانیت و خـردمندی دانسته شده است. امام علی(ع) فرمود: «اَعقَلُ النّاسِ، اَحیاهُم؛ عاقل ترین مردم باحیاترین آنها است» قـرآن کریم در سوره قصصی آیه 25 هنگامی کـه از دخـتران شـعیب یـاد مـی کند، می فرماید: «فَجاءَتهُ إِحـدَاهُمَا تـَمشِی عَلَی استِحیَاء...؛ یکی از آن دو دختر نزد موسی آمد، در حالی که با حیا گام برمی داشت».
حضرت فاطمه زهـرا(س) در تـاریخ اسـلام، بزرگ ترین نماد حیا و عفاف است و زینب(س) نـیز در مـکتب او درس گـرفته اسـت. زیـنب خـردسال دیده بود زمانی که نابینایی به خانه فاطمه(س) وارد می شود، آن حضرت پشت پرده می رود و از او شنیده بود بهترین حالت برای زن، زمانی است که او مرد نامحرمی را نبیند و مرد نامحرمی نیز بـه او ننگرد.
اوج حیای مادر پاکدامن و پدر بزرگوار حضرت زینب(س) را هنگام خواستگاری علی(ع) از زهرا(س) می بینیم که جز سکوت در برابر رسول خدا علیها السلام از آن دو دیده نشد. در مورد حیای حضرت زینب(س)، این سخن یـحیی مـازنی که از علمای بزرگ و روایان حدیث است، ما را از سخن پروری بی نیاز می کند. وی می گوید:
مدت ها در مدینه، در همسایگی علی(ع) در یک محلّه زندگی می کردم. منزل من در کنار منزلی بود که زینب، دختر علی(ع) در آنـجا سـکونت داشت. حتی یک بار هم کسی حضرت زینب را ندید و صدای او را نشنید. او هرگاه می خواست به زیارت جدّ بزرگوارش برود، در دل شب می رفت، در حالی که پدرش علی(ع) در پیـش و بـرادرانش حسن و حسین در اطراف او بودند. وقـتی هـم به نزدیک قبر شریف رسول خدا علیها السلام می رسیدند، امیر مؤمنان(ع) شمع های اطراف قبر را خاموش می کرد. یک روز امام حسن(ع) علّت این کار را سؤال کرد، حضرت فـرمود: «اَخـشی اَن یَنظُر اَحَد اِلی شـَخصِ اُخـتِکَ زَینَبَ؛ از آن می ترسم که کسی (در روشنی) خواهرت، زینب را ببیند.
در خانواده مطلوب و آرمانی اسلام، زنان حیا را به حد اعلای آن در وجود خود پرورش داده، در کردار و رفتار خود به ظهور می رسانند و مردان، مرزداران ایـن حـیا می باشند. به گفته شیخ جعفر نقدی، زینب(س) تربیت شده پنج تن آل عبا است:
فَالخَمسَةُ اَصحاب العَباءِ هُمُ الَّذِین قامُوا بِتَربیَتِها وَ تَهذِیبِها وَ کَفاکَ بِهِم مُؤَدَّبینَ و مُعَلِّمین.
پنج تن آل عبا به تـربیت و فـرهنگ سازی و تهذیب زیـنب همّت گماردند و همین بس که آنها ادب کننده و آموزگار باشند.
دکتر عائشه بنت الشاطی، بانوی نـویسنده و اهل تحقیق اهل سنّت می گوید:
زینب در آغاز جوانی چگونه بوده است؟ مـراجع تـاریخی از وصـف رخساره زینب در این اوقات خودداری می کنند؛ زیرا که او در خانه و روبسته زندگی می کرد. ما نمی توانیم مگر از پشت پرده، روی وی را بـنگریم، ولی پس از گـذشتن ده ها سال از این تاریخ، زینب از خانه بیرون می آید و مصیبت جانگداز کربلا او را به مـا نـشان مـی دهد و کسی که او را به چشم دیده، برای ما وصفش می کند و چنین می گوید، چنانکه طبری نقل کـرده است: «گویا می بینم زنی را که مانند خورشید می درخشید و باشتاب از خیمه گاه بیرون آمد. پرسـیدم او کیست؟ گفتند: زینب، دختر عـلی(ع) اسـت».
بر اساس موازین اسلامی وجود حیا، مانع حضور اجتماعی زن و فعالیت وی در عرصه های مختلف اجتماعی نیست. زینب(س) پس از واقعه عاشورا، نقش مهمی در افشاگری و بیان جنایات بنی امیه و شناساندن اهل بیت پیامبر(ع) به مـردم دارد. در میان مردم و در کاخ ابن زیاد و یزید سخن می گوید و به پاسداری از حریم اهل بیت(ع) و خانواده امام حسین(ع) می پردازد، ولی در عین حال، همواره در هاله ای از حیا و عفاف قرار دارد. بنا به نقل شیخ مفید(ره)، راوی خطبه زینب(س) پیـش از آنـکه پرده از کلمات عالمانه او بردارد، نمی تواند از این اعتراف چشم پوشی کند که: «ولم أرَ خَفِرة، قطٌّ نطق منها؛ قسم به خداوند! ندیدم زنی این چنین باحیا که گویاتر و عالمانه تر از این زن سخن بگوید»
