به گزارش الف، ترامپ توئیت کرد: «مایک پمپئو، رئیس سیا، وزیر خارجه جدید ما خواهد شد. او کار فوقالعادهای خواهد کرد. سپاس از تیلرسون به خاطر خدمتش. جینا هاسپل، رئیس جدید سیا خواهد شد. اولین زنی که به این منصب میرسد. تبریک به همه.»
از چند ماه قبل گزارشهایی در رسانهها درباره برکناری تیلرسون به دلیل اختلافات با ترامپ منتشر شده بود. دوره وزارت تیلرسون کوتاهترین دوره وزارت یک وزیر خارجه بوده است. الیته برخی مقامات توقع داشتند که نیکی هیلی جایگزین او شود، اما در این اواخر، مایک پمپئو، فرد مورد علاقه کاخ سفید شده است. رئیس سیا در خلال گزارشدهیهای روزانهاش به ترامپ به یک مشاور سیاسی معتمد تبدیل شد.
اختلافات ترامپ و تیلرسون
رابطه ترامپ و تیلرسون به دلیل مسائلی مانند برجام، مقابله با کره شمالی و نزاع میان کشورهای عربی خلیج فارس نامساعد شده بود. تیلرسون در یک جمع خصوصی ترامپ را "ابله" توصیف کرد. ترامپ نیز علنا از وزیر خارجه خود انتقاد کرد و تلاشهای دیپلماتیک تیلرسون برای حل بحران کره شمالی را "اتلاف وقت" دانست.
یک مقام ارشد کاخ سفید درباره زمان اعلام برکناری آقای تیلرسون به بیبیسی گفت: رئیس جمهور میخواست مطمئن شود که پیش از مذاکرات آتی با کره شمالی و همین طور برای مذاکرات جاری تجاری با کشورها، تیم تازه آماده خواهد بود.
همچنین دونالد ترامپ امروز دقایقی بعد از اینکه «رکس تیلرسون» را از وزارت خارجه این کشور برکنار کرد، به رسانهها گفت: «ما درباره مسائلی اختلاف نظر داشتیم. به نظر من توافق هستهای با ایران وحشتناک است، اما فکر میکنم او با این توافق مشکلی نداشت. من میگفتم این توافق را به هم بزنیم، یا کاری دربارهاش انجام دهیم، اما نظر او کمی متفاوت بود. بنابراین، ما یکسان فکر نمیکردیم.»
ترامپ بارها برجام را «وحشتناک» و «فاجعهبار» خوانده که حالا به تغییر در عالیترین سطح دستگاه دیپلماسی آمریکا منجر شده است؛ تغییری که ابهام در آینده این توافق را بیش از پیش افزایش داده است.
البته رئیسجمهوری آمریکا و وزیر امور خارجهاش بارها بهطور جدی درگیریهایی داشتهاند و حتی در یک جلسه خصوصی تیلرسون، ترامپ را «احمق» خطاب کرده و بهرغم اینکه مدتی است از طرح این موضوع میگذرد، آن را تکذیب نکرده است. در مقابل ترامپ نیز یکبار به قصد تخریب وزیر امور خارجهاش در جلسهای که ترامپ میزبان بحرینیها بود در پاسخ به خبرنگاران که از او پرسیده بودند آیا تیلرسون بهعنوان وزیر امور خارجه در کنارش باقی خواهد ماند به سادگی گفته بود: اوه! او اینجا است. رکس اینجا است.
اما شایعات در مورد برکناری وی زمانی تقویت میشود که سارا سندرز، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید میگوید: «وقتی رئیسجمهوری اطمینان خود را به فردی از دست میدهد، طولی نمیکشد که وی از ادامه خدمت محروم شود.»
سابقه رئیس جدید سیا
رئیسجمهور آمریکا همچنین اعلام کرد که «جینا هاسپل» از افسران اطلاعاتی کهنهکار آمریکایی را به ریاست سیا منصوب کرده است. وی در توییتر نوشت: «جینا هاسپل رئیس جدید سیا و اولین زنی خواهد بود که به این سمت انتخاب شده است. تبریک به همه.»
هاسپل که در سال 1985 به سیا پیوست، در فوریه 2017 به معاونت این سازمان منصوب شد. نام وی یک دهه پیش، زمانی بر سر زبانها افتاد که مشخص شد سیا در تایلند یک زندان مخفی برای نگهداری، شکنجه و بازجویی از متهمان به ارتباط با گروههای تروریستی ایجاد کرده است.
وی در سال 2002 ریاست این بازداشتگاه را بر عهده داشته است. اسنادی که بعدا منتشر شد، نشان داد زندانیان در این بازداشتگاه به روشهایی که حتی در قوانین آمریکا غیرقانونی است، شکنجه میشدهاند. هاسپل بعدا رئیس دفتر «خوزه رودریگز» رئیس وقت مرکز ضدتروریسم سیا شد. رودریگز در خاطراتش نوشته که هاسپل تلاش کرده تا اسناد مربوط به شکنجهگاه تایلند را نابود کند.
او در سال 2013 هم به معاونت «سرویس سری ملی» که مسئولیت عملیاتهای خرابکارانه مخفی آمریکا در سرتاسر جهان را بر عهده دارد، منصوب شد.
سیاست خارجی آمریکا چگونه خواهد شد
مایک پمپئو که جزو بال تیپارتی حزب جمهوری خواه بهحساب میآید، درباره مسائلی مانند ایران و کرهشمالی و سایر مباحث نظرات تندروانهتری دارد. این درحالی است که برکناری تیلرسون به چندصدایی در عرصه سیاست خارجی در این کشور خاتمه خواهد داد. گفته می شود نظرات تیلرسون عمدتا با نظرات افرادی مانند نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل درباره برخی کشورها متفاوت بوده است.
با برکناری تیلرسون و جانشینی پمپئو سیاست خارجی آمریکا گرایش بیشتری به نومحافظهکاری به جای ناسیونالیسم خواهد داشت.
مایک پمپئو که در یک سال گذشته ریاست سیا را بر عهده داشته و حالا در صورت تایید سیا وزیر خارجه میشود، سابقهای طولانی در خصومت با ایران دارد و همانطور که ترامپ هم گفته، موافق خروج آمریکا از توافق هستهای است.
پمپئو پس از انعقاد برجام هم گفته بود که توافق هستهای «جایزهای است در قبال رفتار منحط ایران.» مایک پمپئو در سال 2016 هم گفته بود که کنگره آمریکا باید ابتدا برای تغییر رفتار و سپس برای تغییر نظام حاکم بر این کشور تلاش کند.
«رابرت وارد» دبیر بخش اطلاعات نشریه «اکونومیست» درباره تغییر جدید نوشته است: «برکناری تیلرسون، ریسکها درباره توافق با ایران را به میزان چشمگیری افزایش میدهد. از بین بردن این توافق شکاف در روابط میان ایالات متحده و اتحادیه اروپا را که همین حالا به واسطه تعرفه فولاد ترامپ تیره شده، بیش از پیش افزایش میدهد.»
نصرالله تاجیک، کارشناس مسائل بینالملل نیز درباره تغییرات جدید در دولت ترامپ به فارس می گوید: بحث برکناری تیلرسون در 6 ماه گذشته مطرح بوده و در همان زمان 2 گزینه مطرح بود عدهای از نیکی هیلی سخن میگفتند که مواضع ضد ایرانی علنی داشت و برخی هم پومپئو را جایگزین تیلرسون میدانستند و در حال حاضر با توجه به تغییرات کنونی به نظر میرسد که اگر سنا جانشینی خانم جینا هاسپل را برای سیا تایید کند، یکی از ضد ایرانیترین دولتها در آمریکا روی کار خواهد آمد و در آن صورت بار طراحی و نحوه برخورد با ترامپ را بر دوش ما سنگین میکند.
وی افزود: سیاست خارجی ما باید خیلی هوشمندانه از طریق هم پیمان سازی و بلوک بندی در این مدت باقیمانده ترامپ، با درایت بهترین طراحی را داشته باشد.
فواد ایزدی، تحلیلگر مسائل آمریکا هم معتقد است: با این تصمیمات کابینه ترامپ به سوی رادیکالتر شدن پیش میرود و تندخوتر و وحشیتر میشود. ایزدی بیان کرد: کلمه وحشی به این خاطر است که خانمی که قرار است ریاست سیا را عهدهدار شود سابقه شکنجه بسیار گستردهای را دارد و رئیس زندان بلک سایت در تایلند هم بوده است.
به گزارش الف، اخراج تیلرسون در شرایطی صورت گرفته که ترامپ حدود دو ماه دیگر بایستی درباره سرنوشت توافق هستهای ایران و گروه 1+5 نظرش را اعلام کند. «دونالد ترامپ» روز جمعه 22 دیماه رفع تحریمهای هستهای علیه ایران را تمدید کرد، اما همزمان تهدید کرد ممکن است آخرین باری باشد که این کار را انجام میدهد.
رئیسجمهور آمریکا گفت در صورتی که نمایندگان کنگره و دولتهای اروپایی برای «اصلاح معایب فاجعهبار» برجام اقدام نکنند او در موعد بعدی تعلیق تحریمها (120 روز بعد) آمریکا را از توافق هستهای با ایران خارج خواهد کرد.