هنگامی که بیماران دیابتی قند کافی برای سوخت‌وساز دریافت نکنند، دچار هیپوگلیسمی یا کاهش قند خون می‌شوند. این مسئله به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که از میان آنها می‌توان به رژیم غذایی، داروهای مصرفی، شرایط زندگی و ورزش کردن اشاره نمود. قند خون پایین می‌تواند منجر به تشنج یا رفتن به حالت کما شود. در این مقاله شما را با نشانه های افت قند خون ، نقش داروهای دیابت در هیپوگلیسمی و روش‌های جلوگیری و درمان افت قند خون آشنا خواهیم کرد.
علائم قند خون پایین
هیپرگلیسمی (افزایش قند خون) به وضعیتی گفته می‌شود که در آن قند خون به‌شدت افزایش می‌یابد و همچنان بالا باقی می‌ماند. اما برعکس این حالت هم ممکن است رخ دهد. بیشتر افراد هنگامی که قند خون‌شان به 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر و کمتر از آن می‌رسد، نشانه‌هایی از هیپوگلیسمی را تجربه می‌کنند. این نشانه‌ها می‌توانند به اشکال متفاوتی در بیماران دیابتی بروز کنند؛ هر فرد به‌مرور زمان نشانه‌ها را در خود شناسایی می‌کند.
علائم کاهش قند خون عبارتند از:
عدم درمان مناسب می‌تواند عوارض شدیدتری را در پی داشته باشد که عبارتند از:
نقش داروهای دیابت در بروز افت قند خون
از پزشک خود درمورد عوارض جانبی داروها و تأثیرشان در بروز هیپوگلیسمی، سؤال کنید.
انسولین و همچنین برخی از داروهای درمان دیابت که در دسته‌ی «سولفونیل‌اوره‌ها» قرار می‌گیرند، می‌توانند باعث افت قند خون شوند. برخی از سولفونیل‌اوره‌های رایج عبارتند از:
- گلیمپرید (آماریل)
- گلی‌پیزید (گلوکترل)
- گلی‌بن کلامید (گلی‌بورید، میکروناس)
انواع قدیمی‌تر سولفونیل‌اوره‌ها که رواج کمتری دارند، بیشتر از داروهای جدید باعث افت قند خون می‌شوند. برخی از این داروهای قدیمی عبارتند از:
- کلرپروپامید (دیابینیز)
- رپاگلینید (پارادین)
- تولازامید (تولیناس)
- تالبوتامید (اّریناز)
مصرف الکل نیز می‌تواند باعث افت قند خون شود؛ همچنین مصرف آلوپورینول، آسپرین، بِنِمید، پروبنسید یا وارفارین هم‌زمان با داروهای دیابت نیز ممکن است به پایین آمدن قند خون منجر شوند.
معمولا با مصرف بازدارنده‌های آلفا‌گلوکزیداز، بیگوآنیدهایی مانند متفورمین و همچنین تیازولیدیندیون‌ها به‌تنهایی نباید دچار هیپوگلیسمی شوید، اما اگر آنها را به‌همراه داروهایی از خانواده‌ی سولفونیل‌اوره‌ها یا انسلولین مصرف کنید، ممکن است این اتفاق بیفتد.
درمان قند خون پایین
برای درمان هیپوگلیسمی اگر دیابت دارید و فکر می‌کنید که دچار افت قند خون شده‌اید، سطح قند خون‌تان را چک کنید.
اگر قندتان پس از مصرف وعده‌های غذایی پر از قند افت می‌کند، رژیم غذایی‌تان را تغییر دهید و از غذاهای قندی اجتناب کنید. درطول روز وعده‌های غذایی بیشتری را با حجم کمتر مصرف کنید.
اگر درهنگام گرسنگی دچار افت قند خون می‌شوید، پیش از خواب وعده‌ی غذایی سبکی میل کنید. بهتر است از غذاهای پروتئین دار یا دارای کربوهیدرات پیچیده استفاده کنید.
اگر پزشک متوجه شود که بدن‌تان انسولین زیادی دریافت می‌کند و این وضعیت درطول عصر تا صبح روز بعد به اوج می‌رسد، ممکن است که دوز انسولین دریافتی یا زمان دریافت آن را تغییر دهد.
نقش رژیم غذایی در قند خون پایین
جذب بیش‌ازاندازه‌ی انسولین از طریق کربوهیدرات‌های دریافتی شما، می‌تواند باعث افت قند خون شود. به‌عنوان مثال در موارد زیر ممکن است هیپوگلیسمی رخ دهد:
- پس از خوردن غذای گوشتی که شامل مقدار زیادی قند ساده (مانند فروکتوز، ساکاروز، دکستروز یا گلوکز) است.
- حذف میان‌وعده
- نخوردن وعده‌ی غذایی کامل
- خوردن غذا، دیرتر از زمان معمول
اگر دیابت دارید، وعده‌های غذایی را حذف نکنید، به‌ویژه اگر برای درمان دیابت دارو مصرف می‌کنید.
هنگام افت قند خون چه باید کرد؟
پیش از هر چیز 15 گرم کربوهیدرات زوداثر میل کنید، می‌توانید این کربوهیدرات را از خوراکی‌های زیر دریافت کنید:
- 3 تا 4 قرص گلوکز
- ژل گلوکز
- 4 تا 6 عدد آب‌نبات دارای قند
- نیم فنجان آب‌میوه
- یک فنجان شیر بدون چربی
- نیم فنجان نوشیدنی دارای قند
- 1 قاشق غذاخوری عسل (زیر زبان‌تان بگذارید تا زودتر جذب خون شود)
15 دقیقه پس از میل کردن خوارکی قنددار، سطح قند خون‌تان را اندازه بگیرید. اگر قند خون‌تان هنوز کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است، یک وعده‌ی دیگر از خوراکی‌های نام‌برده میل کنید. این روند را تکرار کنید تا سطح قند خون‌تان به‌حالت طبیعی برسد.
نقش اطرافیان در صورت از حال رفتن شما
هیپوگلیسمی ممکن است باعث از حال رفتن‌تان شود؛ اگر چنین شد اطرافیان باید به شما گلوکاگون تزریق کنند. گلوکاگون دارویی است که باعث افزایش قند خون می‌شود و نیاز به تجویز پزشک دارد؛ اگر به هیپوگلیسمی شدید دچارید، ممکن است که به آن نیاز پیدا کنید. خانواده یا دوستان نزدیک‌‌تان باید به تزریق این دارو آشنا باشند.
اگر شاهد از حال رفتن شخصی با علائم هیپوگلیسمی بودید، سریعا آمبولانس خبر کنید یا او را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانید. به فردی که بی‌هوش است خوراکی، مایعات یا انسولین نخورانید چرا که ممکن است باعث خفگی او شوید.
با قند خون پایین رانندگی نکنید
اگر درحال رانندگی نشانه‌های افت قند خون را احساس کردید، کنار بزنید، قند خون‌تان را اندازه بگیرید و خوراکی قندی بخورید. 15 دقیقه صبر کنید و اگر لازم بود دوباره این روند را تکرار کنید. پیش از رانندگی خوراکی‌های حاوی پروتئین یا کربوهیدرات‌دار مصرف کنید.
همیشه آماده و مجهز باشید و در ماشین‌تان خوراکی‌های قندی داشته باشید.
جلوگیری از افت قند خون
اگر به دیابت مبتلا هستید، می‌توانید روش‌های مختلفی را برای جلوگیری از افت قند خون به کار ببرید:
- برنامه‌ی غذایی منظمی داشته باشید
- دست‌کم 3 وعده‌ی غذایی هم‌اندازه و میان‌وعده داشته باشید
- بین وعده‌های غذایی بیش از 4 تا 5 ساعت فاصله نگذارید
- پس از صرف وعده‌ی غذایی نیم تا یک ساعت ورزش کنید. قند خون را پیش و پس از آن اندازه بگیرید و درباره‌ی تغییراتی که می‌توانید ایجاد کنید با پزشک‌تان صحبت کنید.
- پیش از مصرف انسولین و داروهای قند خون، دوز مصرفی‌تان را دوباره چک کنید
- زمان مصرف بیشترین مقدار دارو را بدانید،
- پیوسته و هماهنگ با دستور پزشک قند خون‌تان را اندازه بگیرید،
- دستبند، گردنبند یا کارت ویژه‌ای همراه داشته باشید که نشان بدهد شما مبتلا به دیابت هستید.
سلامتی ارزشمندترین دارایی انسان است
14000تومان
7000تومان
