رهبری کاریزماتیک مبتنی بر جذبه و قدرت اقناع رهبر است. قدرت رهبران کاریزماتیک برخاسته از تعهد و باور آنها به اهداف‌شان است. رهبران کاریزماتیک معمولا در روزگار سختی و در بحران‌ها شناخته می‌شوند و مهارت‌ها و ازخودگذشتگی فوق‌العاده‌ای نشان می‌دهند. این رهبران اغلب افرادی با اهداف روشن اقتصادی یا سیاسی هستند که قادرند توجه انبوه مردم را جلب کنند. تعریف رهبری کاریزماتیک بدون تمرکز بر شخصیت رهبر، ناقص است. رهبری کاریزماتیک بیش از هر سبک رهبری دیگری، مبتنی بر شخصیت، رفتار و عملکرد رهبر و نه فرایند یا ساختار است. اگر دوست دارید بیشتر درباره‌ی رهبری کاریزماتیک بدانید، با ما همراه شوید.
رهبران کاریزماتیک و رهبران تبدیلی (transformational) شباهت‌های زیادی دارند و گاهی با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. تفاوت اصلی آنها در هدف و مخاطبان‌شان است؛ رهبران کاریزماتیک معمولا برای بهتر کردن اوضاع کنونی تلاش می‌کنند اما هدف رهبران تبدیلی نزدیک کردن وضعیت کنونی به چشم‌انداز مورد نظرشان است.
دکتر مارتین لوتر کینگ رهبری کاریزماتیک، سخنوری قابل، با شخصیتی جذاب و تعهدی استوار برای ایجاد تغییرات مثبت در زندگی میلیون‌ها انسان بود.
به گفته‌ی دکتر دونالد ریجیو (Ronald E. Riggio)، استاد رهبری و روان‌شناسی سازمانی در دانشگاه مک‌کنا (McKenna)، آنچه رهبران کاریزماتیک را از دیگران متفاوت می‌کند این حقیقت است که: «آنها در برقراری ارتباط و اثرگذاری خبره هستند، به شیوایی سخن می‌گویند و قادرند با پیروان‌شان در سطحی عمیق و احساسی رابطه برقرار کنند.»
تفاوت رهبری کاریزماتیک با دیگر سبک‌های رهبری
مارک بل (Mark Bell) در کتاب «مطالعه‌ی موردی رهبری کاریزماتیک با تمرکز بر رونالد ریگان» می‌نویسد: «رهبری کاریزماتیک قابل تشخیص است اما نسبت به دیگر سبک‌های رهبری کمتر ملموس است.» رهبری کاریزماتیک شباهت‌هایی با دیگر سبک‌های رهبری دارد. رهبری کاریزماتیک و رهبری تبدیلی که هر دو بر توانایی رهبر در اثرگذاری بر پیروان و الهام بخشیدن به آنها استوارند، افراد را تشویق می‌کنند که برای رسیدن به هدف برتر سازمانی یا اجتماعی بهتر کار کنند و انسان بهتری باشند. شباهت‌های دیگر عبارتند از:
- رهبر بر کسانی که در خدمت هدف مشترک‌شان هستند تکیه می‌کند
- بر ابتکار عمل و جسارت تأکید می‌شود
تفاوت این دو سبک رهبری در نوع نگاه به شخص رهبر است:
- باور شخصی رهبر کاریزماتیک تأثیر قابلِ‌توجهی بر مخاطبان دارد
- رهبر کاریزماتیک به جای روش‌های کنونی انجام کارها، از قضاوت اخلاقی و اشتیاقش سخن می‌گوید
تاریخچه‌ی رهبری کاریزماتیک
ماکس وبر (Max Weber) جامعه‌شناس آلمانی در نخستین کتابش «سه طبقه‌ی قانون شرعی» در 1958، سه نظام قدرت برای سازمان‌ها و دولت‌ها معرفی کرد:
- سنتی
- قانونی/عقلانی
- کاریزماتیک
به عقیده‌ی وبر دو نوع نظم وجود دارد: نظم مبتنی بر هنجارها و نظم مبتنی بر صلاحیت و اقتدار. در سازمان‌های اقتدارگرا، افراد از قوانینی که رهبر تعیین می‌کند پیروی می‌کنند. رهبری مبادله‌ای و رهبری بوروکراتیک در این دسته جای می‌گیرند.
برخی سازمان‌ها از هنجارهایی که بر مبنای نیازهای مأموریت و چشم‌اندازشان شکل می‌گیرند، برای ایجاد وفاداری در کارکنان و پیروان‌شان استفاده می‌کنند. رهبران کاریزماتیک هم، برای ایجاد پیوند عاطفی محکم با کارکنان و پیروان از هنجارها استفاده می‌کنند.
نمونه‌هایی از رهبری کاریزماتیک
رهبران کاریزماتیک در همه‌ی ابعاد زندگی و نه تنها در کسب‌وکار بلکه در میان گروه‌های مذهبی و جنبش‌های سیاسی و اجتماعی هم دیده می‌شوند.
رهبری کاریزماتیک در گروه‌های مذهبی
مارتین لوتر کینگ
دکتر کینگ متولد سال 1929 بود و مانند پدرش و به عنوان یک کشیش قدم در راه تبلبغ مذهب گذاشت. فعالیت‌های مربوط به حقوق مدنی را به عنوان آغازگر تحریم استفاده از اتوبوس، در شبِ بازداشت رزا پارکس در مونتگومریِ آلاباما آغاز کرد. سخنرانی‌های اثرگذار و باورش به اعتراض مسالمت‌آمیز نیروی محرکِ جنبش‌های حقوق مدنی شد. در سال 1957 او به همراه چند تن دیگر کنفرانس رهبری مسیحیان جنوب را پایه‌گذاری کرد. بازداشت او در سال 1960 در یک رستوران که اعتراض جهانی را به همراه داشت، توجه نامزد ریاست جمهوری، جان اف کندی را هم جلب کرد. او خیلی زود آزاد و اثرگذاری‌اش در مبارزه برای حقوق مدنی دو چندان شد.
سخنرانی‌های او باعث شکل‌گیری جنبش‌هایی در آمریکای جنوبی و فراتر از آن شد. دکتر کینگ بیش از هر چیز به خاطر راهپیمایی 28 آگوست 1963 در واشنیگتن که بیش از دویست هزار نفر در آن شرکت داشتند، معروف است. او در این راهپیمایی سخنرانی معروفِ «من رویایی دارم» را ارائه کرد. یک سال بعد لایحه‌ی حقوق مدنیِ 1964 به تصویب رسید.
پیشرفت بشریت اگرچه اجتناب‌ناپدیر است اما به‌خودیِ‌خود رخ نمی‌دهد، هر گامی به سوی عدالت همراه با ازخودگذشتگی، سختی، استقامت، تلاش خستگی‌ناپذیر و اشتیاق افراد متعهد است.
مادر ترزا
مادر ترزا کاتولیک و متولد 1910 در مقدونیه (یوگوسلاوی امروزی) بود که عمده‌ی شهرتش به خاطر کمک به مردم فقیر است. مادر ترزا در 18سالگی راهبه شد و در 1929 برای تدریس در مدرسه‌ی دخترانه‌ی مریم مقدس در کلکته به هندوستان رفت.
در 1946 مادر ترزا تدریس را رها کرد تا به کاری که هدف والایش بود بپردازد و آن پایه‌گذاری مؤسسه‌ی خیریه‌ای برای خدمت به مردم محله‌های فقیرنشین کلکته بود. طی دهه‌های 1950 و 1960 او پایگاهی برای جزامیان، یک پرورشگاه، خانه‌ی سالمندان، درمانگاه خانودگی و حلقه‌ای از درمانگاه‌های سیار راه‌اندازی کرد.
در 1971 به نیویورک رفت تا نخستین شعبه‌ی خیریه‌اش را در آمریکا راه‌اندازی کند. در 1985 او در چهلمین نشست عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد. در زمان مرگِ او مؤسسه‌ی خیریه‌اش بیش از 4000 عضو از خواهران روحانی و 610 پایگاه در 123 کشور مختلف داشت. شخصیت الهام‌بخش، تعهد و ازخودگذشتگی‌اش برای تحقق هدفی والا او را به نمونه‌ای درخور از رهبر کاریزماتیک تبدیل می‌کند.
همیشه لبخند بزنید زیرا لبخند سرآغاز عشق است.
پاپ ژان پل دوم
او در 1920 در لهستان به دنیا آمد. در 1938 و در اشغال آلمان نازی آموزش‌های مذهبی‌اش را به‌طور مخفیانه آغاز کرد و در 1946 به مقام کشیشی رسید. او در 1958 اسقف شد. سپس در 1967 به مقام کاردینالی رسید. در 1978 به عنوان پاپ انتخاب شد و تا زمان مرگ در سال 2005 این عنوان را حفظ کرد. پاپ ژان پل دوم نقش مهمی در تقویت نقش کلیسای کاتولیک در دنیای مدرن داشت. او به بیش از 100 کشور سفر کرد و قاطعانه از حقوق بشر دفاع می‌کرد.
بقای آزادی نه در گروی انجام آنچه که می‌خواهیم بلکه در گروی حق انجام کار درست است.
رهبری کاریزماتیک در دنیای سیاست
رونالد ریگان
رونالد ویلسون ریگان در 1911 متولد شد. او با امضای قراردادی هفت‌ساله با شرکت فیلم‌سازی Warner Brothers به عنوان بازیگر به شهرت رسید. در دوران جنگ دوم برای ارتش فیلم‌های آموزشی می‌ساخت. با اینکه سابقه‌ی ریاست یک اتحادیه‌ی کارگری را در سابقه‌اش داشت، در دهه‌ی 1950 دیدگاه سیاسی‌اش را از لیبرال به محافظه‌کار تغییر داد.
او شروع به ارائه‌ی سخنرانی‌های انگیزشی برای صاحبان کسب‌وکارها کرد تا جایی که در 1964 سخنرانی درخشانی در حمایت از سناتور آمریکایی، بری گلدواتر (Barry Goldwater) انجام داد. او در 1968 نامزدی‌اش برای عنوان ریاست جمهوری را اعلام کرد و در 1980 به این مقام رسید. او را که قادر بود دیدگاه‌های سیاسی‌اش را به روشی که برای مردم خوشایند بود بیان کند، در کنار «تدی روزولت» و «جان اف کندی» به عنوان یکی از کاریزماتیک‌ترین رئیس‌جمهورهای ایالات متحده می‌شناسند.
ما نمی‌توانیم به همه کمک کنیم، اما همه می‌توانند به دیگری کمک کنند.
سر وینستون چرچیل
او که متولد 1874 است بیشتر به عنوان نخست وزیر انگستان در دوران جنگ جهانی دوم شناخته می‌شود اما مهارت‌های ارتباطی‌اش را در جنگ جهانی اول و به عنوان خبرنگار جنگی کسب کرد. او که سخنران قابلی بود با سخنرانی‌های رادیویی‌اش در دوران بمباران انگلستان توسط آلمان، به مردم برای مقاومت و ایستادگی روحیه می‌داد.
همان‌قدر که ایستادن و سخن گفتن شجاعانه است، در موقع مناسب نشستن و گوش دادن هم نشانه‌ی شجاعت است.
رهبری کاریزماتیک در دنیای کسب‌وکار
لی لاکوکا
لیدو آنتونی لاکوکا (Lido Anthony Iacocca) در اواخر دهه‌ی 1970 از طرف هیئت مدیره‌ی خودروسازی کرایسلر استخدام شد تا خودروسازی را از ورشکستگی نجات بدهد. لاکوکا با جذبه و کشش جادویی‌اش کنگره را قانع کرد که اعطای وامی قابلِ‌توجه را به کرایسلر تأیید کند.
مدیرعامل کرایسلر که تحصیلات عالی نداشت، از کاریزمای طبیعی برخوردار نبود و این استعداد را در خودش خلق و تقویت کرد. یکی از نمونه‌های به‌یادماندنی کاریزمای او، لحن او در بیان این شعار معروفش است: اگر ماشین بهتری پیدا کردید، همون رو بخرید!»
انگیزه همه چیز است! شما نمی‌توانید به جای 2 نفر باشید اما می‌توانید به اندازه‌ی 2 نفر کار کنید. پس به دیگران انگیزه بدهید تا آنها هم به دیگران انگیزه بدهند.
جک ولش
جان فرانسیس ولش (John Francis Welch) در 1935 به دنیا آمد. در کودکی به ورزش علاقه داشت و درس‌هایی را که از ورزش آموخته بود در طول زندگی‌اش به کار گرفت. پس از دانشگاه در 1960 برای کار به عنوان مهندس شیمی به جنرال الکتریک (GE) پیوست و پله‌های ترقی را چنان طی کرد که در سال 1981 به عنوان جوان‌ترین مدیرعامل تاریخ جنرال الکتریک به این مقام رسید.
به عنوان مدیر عامل و بر خلاف روش رایج، اقدام به ایجاد رابطه‌ی مثبت با کارکنان و مشتریان کرد. او با کارکنان خودمانی بود و آنها همیشه آماده‌ی سر زدن‌های برنامه‌ریزی نشده‌ی او بودند. با اینکه در کاهش هزینه‌ها و قطع همکاری با کارکنانی که عملکرد خوبی نداشتند تردید نمی‌کرد، سبک رهبری او حسی از غرور و ارزشمند بودن را در شرکت ایجاد کرده بود.
افشره‌ی رقابت‌پذیری وقتی رها می‌شود که به دیگران القا کنیم افکارشان مهم و باارزش است، و سپس رهایشان کنیم تا آن را عملی کنند.
ویژگی‌های رهبر کاریزماتیک
«ایدن کانگر» (Alden Conger) استاد داشنگاه کالیفرنیای جنوبی و «هنری کراویس» (Henry Kravis)، استاد دانشگاه مک‌کنا، ویژگی‌های شخصیتی مشترک رهبران کاریزماتیک را شناسایی کرده‌اند که از جمله‌ی آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حساسیت نسبت به محیط پیرامونی‌شان و نیازهای کارکنان یا پیروان‌شان
- خوش‌صحبت و رؤیاپرداز
- تمایل به پذیرش ریسک‌های شخصی
- مهارت در به‌کارگیری روش‌های غیرمعمول
مزیت‌ها و عیب‌های رهبری کاریزماتیک
سبک رهبری کاریزماتیک مزیت‌های بسیاری دارد. رهبران کاریزماتیک معمولا به دگرگونی‌های اجتماعی سرعت می‌بخشند اما برای سازمان‌هایی با ساختار، فرایند و طرز کار خشک و انعطاف‌ناپذیر مناسب نیستند.
برخی عیب‌های رهبری کاریزماتیک
- احتمال دارد رهبران به خاطر موفقیت‌های پیشین دچار تعصب و غرور بی‌جا شوند
- سازمان‌هایی که وابسته به رهبری کاریزماتیک هستند ممکن است با بازنشستگی یا قطع همکاری رهبر دچار اختلال شوند
- گاهی رهبران کاریزماتیک توجه و حساسیت خود را نسبت به زیردستان و پیروان خود از دست می‌دهند
- رهبران کاریزماتیک ممکن است قادر به درس گرفتن از اشتباهاتی که احاطه‌شان کرده نباشند
- ممکن است رهبران کاریزماتیک با باور به فراتر از قانون بودن دست به خطاهای مالی و اخلاقی بزنند
برخی از مزیت‌های رهبری کاریزماتیک
- رهبران کاریزماتیک افراد را به تلاش برای هدفی مشترک تحریک می‌کنند
- رهبران کاریزماتیک باعث تمرکز سازمان بر یک هدف اصلی و هسته‌ای می‌شوند
- در رهبری کاریزماتیک بر درس گرفتن از اشتباهات برای موفقیت در مأموریت تمرکز می‌شود
- سازمان‌هایی که با سبک کاریزماتیک رهبری می‌شوند یکپارچه و هم‌بسته هستند زیرا کارکنان آنها هدفی روشن دارند
چرا رهبری کاریزماتیک
دنیا به رهبران کاریزماتیک نیاز دارد زیرا آنها برای زندگی و دنیایی بهتر مبارزه می‌کنند. آنها شجاع و متعهد و آماده‌ی ایستادگی در برابر کسانی هستند که دید متفاوتی نسبت به اجتماع یا سازمان دارند.
رهبران کاریزماتیک قادرند شکاف بین آنچه سازمان به کارکنان عرضه می‌کند و نیازها و خواسته‌های کارکنان از سازمان را تشخیص دهند. آنها چشم‌اندازی خلق می‌کنند که حامیان‌شان مشتاقانه آن را می‌پذیرند و در نتیجه انگیزه‌ی بالایی برای تلاش در راه رسیدن به این هدف مشترک خواهند داشت.
برگرفته از: online.stu.edu
جلسات کاری را تبدیل به ابزار موفقیت خود کنید
36000تومان
8000تومان
