علی خرم سفیر اسبق ایران در مقر اروپایی سازمان ملل در گفتگو با مهر، در خصوص کاربرد و نقش دیپلماسی غیر رسمی در جهت پیشبرد اهداف سیاست خارجی کشورمان اظهارداشت: تمام جهان از ابزارهای مختلفی برای تقویت و به نتیجه رساندن دیپلماسی رسمی خود استفاده می کنند.
خرم گفت: متاسفانه در کشورمان زمانی که این بحث مطرح می شود، آسیب هایی به همراه دارد، به طور مثال خیلی ها کارهای مثبتی انجام می دهند ولی به محض موفقیت، تلاش می کنند از زیر بار دیپلماسی رسمی شانه خالی کنند یا اینکه می گویند کاری که آن فرد یا افراد در حوزه بانک، تجارت و یا صنعت انجام دادند را کسی در حوزه دیپلماسی نمی توانسته انجام دهد و اینطور مسائل که در کشور ما وجود دارد که نشان می دهد این دسته از افراد از اساس معنای دیپلماسی غیر رسمی را اشتباه متوجه شدند و هم اینکه خودشان را زود گم کرده اند در حالی که در کشورهای دیگر از کانال های مختلفی همه تابع دیپلماسی کشورشان هستند تا در نهایت منافع ملی آنها تامین شود و کسی به فکر منافع شخصی و حوزه کاری خود نیست.
وی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته عده ای از راه تجارت، عده ای از راه فرهنگ، دانش و فناوری، ورزش و دیگر راه ها کار را جلو می برند تا همگی در کنار هم موفق به اجرای سیاست های تدوین شده در سیاست خارجی خودشان شوند.
سفیر اسبق ایران در چین تصریح کرد: از طرف دیگر ما هم به عنوان دولت نباید اینطور فکر کنیم که هر چیز که ما در حوزه دیپلماسی غیر رسمی می گوییم حتما وحی منزل است و بقیه باید به آن تمکین کنند، بلکه باید دولت حرف دیگران را هم بشنود و با یک واقع گرایی به اجرای سیاست های خود بپردازیم. اینها آسیب شناسی این مساله از دو زاویه مختلف است که به نظرم لازم است حتما بیان شود تا در جهت اصلاح آن اقدامی صورت گیرد.
خرم بیان کرد: امروز همچون گذشته نیست که صرفا پشت میزهای رسمی بنشینیم و با یکدیگر به گفتگو و تعامل بپردازیم، ما در این نوع دیپلماسی می توانیم افرادی را که برای این حوزه مناسب هستند را مامور کنیم در جهت دیپلماسی مد نظر ما گام برداند و به ما کمک دهند. به طور مثال زمانی که ما یک هدف مشخصی را دنبال می کنیم به طور مثال تضعیف یا حذف تحریم ها، می توانیم در این مساله از افرادی که قابلیت هایی دارند استفاده کرده و از آنها برای به نتیجه رساندن دیپلماسی رسمی کشور در آن موضوع مشخص کمک بگیریم.
وی بیان کرد: دیپلماسی رسمی صرف، دیگر امروز نتیجه بخش نیست و باید به دنبال ایجاد و گسترش دیپلماسی غیر رسمی باشیم. برخی از این نوع دیپلماسی به عنوان مسیر شماره دو نام می برند، به این معنا که حرف ها و بحث هایی در این قالب بیان می شود که در دیپلماسی رسمی نمی توان آنها را مطرح کرد و یا به بیانی دیگر با مطرح کردن آن صحبت ها و نکته ها از طریق غیر رسمی راه برای دیپلماسی رسمی باز می شود.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: دیپلماسی عمومی هم در قالب دیپلماسی غیر رسمی قرار می گیرد. تجار، هنرمندان، دانشمندان و بقیه می توانند با ثروت، علم و هنر خود به تبلیغ ایران بپردازند و چهره خوب ایران را به نمایش بگذارند. مرحوم مریم میرزاخانی در ریاضی یا آقای وریکال در روزهای اخیر در رشته ریاضی باعث افتخار ایران می شوند. آقای فغانی به عنوان بهترین داور جهان نشان داد در قضاوت، انصاف و عدالت را فدای چیز دیگری نمی کند یا فیلم های خوب بسیاری از هنرمندان ما مایه اعتبار کشورمان و توجه جهانی به ایران از زوایای دیگر می شود.
سفیر اسبق ایران در مقر اروپایی سازمان ملل گفت: یک بخش دیگری از دیپلماسی غیر رسمی، لابی گری است، به طور مثال از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور در جهت تامین منافع ملی استفاده کنیم، ما باید از همه ظرفیت هایی که داریم در سراسر جهان بهره ببریم و با نگاهی کلان می توان گفت مجموعه همه این اقدامات را دیپلماسی غیر رسمی می گویند.
خرم اضافه کرد: همه کسانی که در این حوزه فعالیت می کنند باید با وزارت خارجه و یا سیاست خارجی هماهنگ باشند، من زمانی که در چین عهده دار سفارت ایران بودم، میدیدم که حتی نماینده های مجلس آن کشور هم با رابط های وزارت خارجه آن کشور در مجلس، امور مرتبط با خود را هماهنگ و سپس آنها را انجام می دادند.
وی با باین اینکه اگر بخواهیم دیپلماسی غیر رسمی موفقی داشته باشیم باید مرکز و ستاد فرماندهی در این حوزه داشته باشیم، اظهارداشت: در تمام کشورها وزارت امور خارجه نقش هماهنگ کننده در حوزه دیپلماسی عمومی را برعهده دارد، البته نه به صورتی که در کار تجار، هنرمندان یا دانشمندان دخالت کند.
سفیر اسبق ایران در چین افزود: دیپلماسی غیر رسمی این ظرفیت را دارد که بتوانیم از آن در راستای مقابله با تشدید فضای ایران هراسی در منطقه و عرصه بین الملل استفاده کنیم، ما باید از تمام ابزارهایی که دیپلماسی غیر رسمی در حوزه های مختلف در اختیار ما قرار داده بتوانیم در جهت پیشبرد اهداف سیاست خارجی استفاده کنیم، دیگران از ظرفیت کمی که دارند حداکثر بهره برداری را می کنند و ما از پتانسیل زیادی که داریم اصلا استفاده نمی کنیم، یعنی از ظرفیت بالایی که در ایرانیان حاضر در احزاب، گروه های سیاسی و اقتصادی، دانشگاه ها، موسسات تحقیقاتی و دیگر مراکز کشورهای خارجی که از قضا آدم های با نفوذی هم هستند، باید به سود کشور استفاده کرد.
خرم گفت: کشور چین یک مثال موفق در این خصوص است، آنها از چینی های سراسر عالم به نحو احسن به سود کشورشان استفاده می کنند و برای چینی های خارج از کشور برنامه و قانونی مشخص دارند و می گویند اگر یک نفر چینی در یک کشور خارجی یک کار و برنامه مشخصی را در جهت پیشرفت اهداف ملی چین انجام دهد از امتیازهایی مشخص بهره مند می شود، خُب این یعنی همه در حال بهره برداری از ظرفیت هایی اینچنینی هستند به جز ما، ایرانی ها را در سراسر جهان رها کردیم و برنامه مشخصی هم برای آنها نداریم و بعضا هم نگاه منفی به ایرانیان خارج از کشور داریم که این باعث دلسردی و دوری آنها از ما می شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ما باید سیاست های جذبی بیشتری را در دستور کار خود قرار دهیم و امیدوارم بتوانیم با نگاهی بهتر، دیدی وسیع تر به این موضوع نگاه کنیم. ما مشکلمان این است که دید مناسبی در این موضوع نداریم، شما ببینید هر سفیری می خواهد که در حوزه کاری خود بهترین و قوی ترین لابی را در جهت پیشبرد سیاست ها و اهداف ملی داشته باشد ولی مشکل نگاه و دیدی که به این مساله داریم اجازه نمی دهد که آنها هم به نوبه خود کاری را پیش ببرند.