جاذبه های گردشگری اصفهان ؛ آرامگاه های تاریخی شهر

شهرهایی که در گوشه و کنار کشورمان قرار دارند هر یک تاریخی را در قلب خود حفظ کرده اند. در این شهر ها دیدنی هایی از گذشته های دور انتظار گردشگران را می کشند تا جلوه های کم نظیر خود را به نمایش بگذارند و شکوهشان را نمایان سازند.

اصفهان یکی از شهرهای مرکزی ایران است که یکی از مقاصد مهم گردشگری در کشورمان به شمار می رود و لقب نصف جهان به شایستگی بر روی آن نهاده شده است. این شهر جاذبه های متعددی را در خود جای داده و هرساله تعداد زیادی از علاقه مندان تاریخ و دیدنی های تاریخی را میزبانی می کند. در سفر هایمان به این شهر جاذبه هایی را از نظر گذراندیم و دیده هایمان را در مطالب زیر با شما به اشتراک گذاشتیم:

جاذبه های گردشگری اصفهان ؛ پل ها و مناره های تاریخی

جاذبه های گردشگری اصفهان ؛ کلیساهای تاریخی

جاذبه های گردشگری اصفهان ؛ مساجد تاریخی

پس از گشت و گذار راهی بازار تاریخی اصفهان شدیم و نگاهی به سوغاتی های خوشمزه و صنایع دستی این شهر انداختیم. در ادامه طعم دیگری به سفرمان بخشیدییم و با چشیدن طعم غذاهای سنتی و آش های خوشمزه، تجربه ای تازه را برای خود رقم زدیم.

این بار راهی قسمت های مختلف اصفهان می شویم و به سراغ آرامگاه های تاریخی می رویم. آرامگاه هایی که مدفن بزرگان این شهر هستند.

با کارناوال همراه باشید…

1- آرامگاه سلطان بخت آقا

آرامگاه سلطان بخت آقا خانه ی ابدی فردی به نام سلطان بخت آقا است که فرزند برادر شاه شیخ ابواسحاق، پادشاه سده ی هشتم خورشیدی می باشد. وی پس از کشته شدن عمویش توسط آل مظفر تصمیم گرفت برای گرفتن انتقام عمویش با برقراری رابطه ی خانوادگی با سلطان محمود آل مظفر و ازدواج با او در دربار نفوذ کند و روابط میان شاهزادگان را بر هم بزند.

پس از مدتی سلطان مظفر متوجه توطئه های همسرش می شود و دستور قتل او را صادر می کند. با گذشت زمان پادشاه دیگری به نام جلال الدین، اصفهان را تصرف می کند و دستور می دهد تا بر مزار آن بانوی بزرگوار  آرامگاهی زیبا بنا کنند. این بنا در مجاورت مناره های دردشت واقع است و فاقد هر گونه تزییناتی می باشد. لایه‌ای از گچ سراسر آن را پوشانده اما می گویند که در گذشته دارای تزیینات نقاشی بوده است. کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی بر زمینه ی آجری، سطح بیرونی گنبد سلطان بخت آقا را مزین کرده اند.

آدرس: خیابان ابن سینا، بازارچه دردشت، کوی دردشت

2- آرامگاه بابا رکن الدین

مسعود بیضاوی از بزرگان مشایخ عرفان و علمای قرن هشتم هجری بود که به نام بابا رکن الدین شهرت داشت و در زمان سلطنت ابوسعید ایلخان مغول در اصفهان زندگی می‌کرد. پس از وفات وی در روز یکشنبه 26 ربیع الاول سال 769 هجری قمری، او را در خانقاه خویش به خاک سپردند و آرامگاهی برای او بنا گردید که از لحاظ نقشه، تناسب کامل معماری، جزئیات بنا، و گنبد یکی از بناهای منحصر به فرد و متمایز اصفهان به شمار می رود.

یکی از ویژگی های متمایز این بنا به کار بردن سمبل‌های عددی چون پنج در پلان و دوازده در گنبد بنا می باشد که احتمالا برای نشان دادن ارادت وی به پنج تن آل عبا و دوازده امام به این صورت طراحی شده است. سردر بنا در ضلع شمال شرقی بقعه  قرار دارد و ایوان بلندی به ارتفاع 7/90 متر و کتیبه‌ای به خط ثلث سفید بر متن کاشی لاجوردی را در بر می گیرد. سنگ قبر وی از جنس مرمر و در ابعاد 76*120*120 سانتیمتر و فاقد هر گونه تزیین و نوشته است. سنگ نوشته ای نیز به صورت ایستاده و با ابعاد 210 در 90 سانتی متر نیز بر بالای مزار قرار دارد.

این اثر در تاریخ 9 مرداد 1312 با شماره ی 201 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: محله تخت فولاد

3- آرامگاه بابا قاسم

بابا قاسم اصفهانی، یکی از عرفای مشهور اصفهان بود که در سالهای آغازین قرن هشتم هجری در اصفهان زندگی می کرد. وی که از عزت و احترام زیادی بر خوردار بود، در مدرسه ی محله ی طوقچی به امر تدریس می پرداخت. پس از درگذشت او، مریدان و شاگردانش، وی را در نزدیکی مدرسه به خاک سپردند و سلیمان ابی الحسن طالوت دامغانی که یکی از شاگردان بابا قاسم بود، بر مزار او آرامگاهی بنا کرد. این آرامگاه پس از گذشت چندین قرن همچنان مورد احترام می باشد و به زیارتگاهی برای مردم تبدیل شده است.

گنبد این بقعه به صورت هرمی شکل 8 تَرک ( ضلع ) است که هر دو ترک آن منقوش به اسماء الهی با خط بنایی و کاشی معرق لاجوردی بر زمینه آجری می باشد و تکرار عبارات مذهبی بر گردنه گنبد زیبایی خاصی به این بنا بخشیده است. با ورود به بنا، شبستانی نفیس را می بینید که طاق آن مزین به مقرنس کاری با آجر چینی می باشد.

این آرامگاه در تاریخ 15 دی 1310 با شمارهٔ ثبت 100 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: چهار راه ابن سینا – کوچه بابا قاسم

4- آرامگاه بیدآبادی

آقامحمد بیدآبادی، حکیم، عارف و مدرس قرن دوازدهم هجری قمری می باشد که به خاطر سلوک عارفانه و همچنین رواج دادن حکمت متعالیه ملاصدرا مشهور است. وی شاگردان فلسفی و عرفانی توانمندی چون ملاعلی نوری، حاج محمد ابراهیم کرباسی، سیدحسین قزوینی، میرزاابوالقاسم قمی (میرزای قمی) و مولی مهدی نراقی را تربیت نمود و در تاریخ  1197 یا 1198ق  درگذشت.

بنای آرامگاه او مربوط به دوره قاجار است و نامش از تاریخ  10 خرداد 1382 با شماره ی ثبت 9093 در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

آدرس: جنوب تخت فولاد – خیابان سعادت آباد

5- آرامگاه راشد بالله

الراشد بالله فرزند المسترشد بالله یکی از خلفای عباسی است که با دشمنی سلاطین سلجوقی مانند سلطان محمود بن محمد و غیاث الدین مسعود بن محمد مواجه گردید و در نهایت به قتل رسید. نمای خارجی و گنبد این آرامگاه مانند سایر گنبدهای دوره سلجوقی از آجر است و تزیین دیگری ندارد. در داخل نیز تمامی سطح گنبد با گل سفید پوشیده شده است.

بنای این آرامگاه مربوط به دوره ی سلجوقیان می باشد و نام آن از تاریخ 10 خرداد 1382 با شماره ی 9096 در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

آدرس: خیابان مشتاق دوم – پل شهرستان – خیابان بازارچه

متاسفانه تصویری از این آرامگاه در دست نیست.

6- آرامگاه ساروتقی

سارو تقی ملقب به اعتمادالدوله وزیر اعظم شاه صفی و شاه عباس دوم بود که در سال‌های آغازین حکومت شاه عباس دوم در سن هشتاد سالگی کشته شد. یکی از افتخارات وی این بود که در آغاز سلطنت شاه‌صفی بر اساس ماموریتی که به او داده شده بود به نجف رفت تا گنبد آرامگاه حضرت علی را از نو بسازد و حرم آن حضرت را در مدت سه سال توسعه دهد.

مقبره ساروتقی بنایی مربوط به دوره صفوی – دوره قاجار می باشد که در تاریخ 6 اسفند 1385 با شماره ی ثبت 17477 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: خیابان کمال – نبش کوچه لت

متاسفانه تصویری از این آرامگاه در دست نیست.

 

7- آرامگاه شیخ ابوالقاسم

آرامگاه شیخ ابوالقاسم بنایی مربوط به سده ی نهم هجری قمری است که در تاریخ 15 آذر 1314 با شماره ی 235 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: خیابان آتشگاه، محله نصرآباد

متاسفانه تصویری از این آرامگاه در دست نیست.

8- آرامگاه صائب

محمد علی بن میرزا عبدالرحیم تبریزی معروف به صائب، شاعر پرآوازه ی سبک هندی در عصر صفویه است که در سـال 1016 هجری قمری متولد شد و در سال 1081 هجری قمری در اصفهان دار فانی را وداع گفت.

شاه عباس به او علاقه ی فراوان داشت و لقب ملک الشعرایی را از وی دریافت کرد. صائب مدتی را هم در کابل و هندوستان بوده و از طرف پادشاه هند لقب مستعدخان و منصب هِزاره به او داده شد. او تا پایان عمر نزد شاه سلیمان و شاه عباس دوم از احترام خاصی برخردار بود و قریب به 120000 بیت را سرود.

آرامگاه وی در باغ شخصی او که بر اساس معماری دوران صفویه ساخته شده است، قرار دارد. بنای آن ایوانی زیبا به طول 14/20 متر و عرض 6 و ارتفاع ٨ مـ‌تر را شامل می شود که حدود ٢ متر از سطح باغ بلند‌تر است و ده پله سنگی سراسری آن را از سطح زمین جدا می کند. بر روی سر ستون های ایوان، قوس های جناغی دیده می شوند و زیر سقف آن با طرح شطرنجی آینه کاری گردیده است.

آرامگاه کنونی در دوران پهلوی به این شکل در آمده و در تاریخ 20 بهمن 1355 با شماره ی ثبت 1332 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: خیابان بهشتی – خیابان صائب

9- آرامگاه علاءالدین شهشهان

شاه علاء الدین محمد یکی از عرفای قرن نهم هجری است که در سال 850 هجری قمری به امر شاهرخ تیموری کشته شد و بر فراز مزار وی مقبره ای بنا گردید. از زیبایی های این آرامگاه می توان به کتیبه‌های گچبری داخل مقبره و تزیینات کاشی کاری سَردَر آن اشاره نمود. خطوط ثلث زیبایی نیز در داخل آرامگاه به چشم می خورد که کار خط نویسان مشهور قرن نهم هجری قمری اصفهان می باشند.

این آرامگاه در دوره ی تیموریان ساخته شده و در تاریخ 2 اسفند 1327 با شماره ی 368 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.

آدرس: خیابان ابن سینا – کوچه مسجد صفا – فلکه شهشهان

10- آرامگاه ستی فاطمه و مقبره شاهزادگان

بقعه ستی فاطمه یکی از اماکن مقدسه اصفهان است که مورد احترام مردم قرار دارد. اعتقاد مردم بر این است که این محل، آرامگاه فاطمه صغری دختر حضرت موسی بن جعفر(ع) می باشد اما در کتب و منابعی که امامزادگان را معرفی می کنند اثری از نام وی دیده نشده است.

قدمت بنای آرامگاه به زمان صفویه بازمی گردد و از نظر تاریخی نیز دارای ارزش است. در داخل بقعه و در اطراف گنبد، اشعاری با خط نستعلیق سفید بر زمینه لاجوردی نقش بسته اند که تاریخ آن به 1242 هجری و زمان فتحعلیشاه قاجار مربوط می شود.

در ضلع جنوبی صحن ستی فاطمه آرامگاه دیگری قرار دارد که به بقعه شاهزادگان مشهور است و زمان ساخت آن به دوره شاه عباس دوم صفوی باز می گردد. داخل این آرامگاه با گچبری تزیین شده است و سطح بیرون آن مزین به کاشیکاری می باشد. این مکان، محل دفن نوه های شاه اسماعیل اول می باشد که در سال 1041 هجری قمری به دست شاه صفی و در کودکی کشته شدند. علاوه بر این شاهزادگان فرزندان یکی از سرداران شاه عباس اول نیز در این محل آرمیده است.

نام این اثر از تاریخ 22 آذر 1313 با شماره ی 222 در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

آدرس: خیابان کاشانی – روبروی بیمارستان کاشانی

12- آرامگاه دارالبطیخ

دارالبطیخ نام یکی از آرامگاه های تاریخی اصفهان می باشد که خانه ی ابدی مرد بزرگ علم و ادب و سیاست ایران، خواجه نظام الملک طوسی، است و در کنار مزار چند تن از شاهان سلجوقی قرار دارد. این مکان در واقع مدرسه متروکه ای است که به مقبره پای چنار و تکیه پای چنار و مقبره نظام الملک نیز شهرت دارد و در ایوان بزرگی واقع شده است. به طور کلی در این محل 8 قبر دیده می شوند که اغلب مزین به سنگ قبر مرمرین و نفیسی هستند. آرامگاه خواجه نظام الملک طوسی نیز دارای سنگ مرمرین زیبایی منقوش به  آیه الکرسی و کلمات دیگر می باشد. ملکشاه سلجوقی، ترکان خاتون همسر ملکشاه سلجوقی و فرزندان او مانند برکیارق و سلطان محمد و سلطان محمود نیز در این محل به خاک سپرده شده اند.

تاریخ بنای این آرامگاه به دوران سلج.قیان باز می گردد و در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 99 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: متری قیام (سبزه میدان) – خیابان ولی عصر – کوچه سلطان سنجر

13- آرامگاه شیخ ابومسعود رازی

شیخ ابومسعود رازی یکی از محدثین و دانشمندان قرن نهم هجری قمری می باشد که پس از درگذشت وی آرامگاهی شامل چهارسو و حمام و باغ بسیار بزرگ برایش ساخته شد. این محل به خانقاه شیخ ابومسعود رازی یا بقعه مسعودیه نیز شهرت دارد و در گذشته های دور به عنوان قبرستان عمومی اصفهان کاربرد داشته است. علاوه بر شیخ ابومسعود رازی مدفن یکی دیگر از نامداران اصفهان به نام حافظ ابونعیم از مورخان و محدثان بزرگ نیز در این محل قرار دارد.

سردر بنا که شاخص ترین قسمت آن است، معماری و خطاطی دوران آق قویونلوها را نشان می دهد و شامل کتیبه ای می باشد که با کاشی مینایی تزیین شده است و از شکوه و زیبایی بقعه سخن می گوید.

سردر و بقعه شیخ ابو مسعود بنایی مربوط به قرن نهم هجری قمری می باشد و در تاریخ 22 آذر 1313 با شماره ی ثبت 219 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: متری شهدا، خیابان چهارباغ پائین، خیابان جامی، کوچه شیخ ابومسعود

14- آرامگاه میرعماد

میرعماد حسنی قزوینی از خوشنویسان مشهور و از بزرگترین خوشنویسان خط نستعلیق  است که در سال 961 هجری قمری چشم به جهان گشود. خط وی در زمان زندگانیش نه تنها در ایران و دربار صفوی شهرت داشت بلکه در دربار گورکانیان هند و پادشاهان عثمانی نیز شهره ی خاص و عام بود و ثروتمندان بسیاری برای خریدن آثار او هزینه های گزافی می پرداختند. پس از مرگ، وی را در کنار مسجدی تاریخی در اصفهان به خاک سپردند و آرامگاهی برایش بنا نمودند. بنای این آرامگاه مربوط به قرن یازدهم هجری قری است و نامش در تاریخ 22 آذر 1313 با شماره ی221 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: چهارراه‌شکرشکن – چهارراه کرمانی – کوچه میرعماد

متاسفانه تصویری از این آرامگاه در دست نیست.

15- آرامگاه علامه مجلسى

محمدباقر مجلسی معروف به علامه مجلسی و مجلسی ثانی یکی از فقهای شیعه در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی بود که در 1037 هجری قمری در اصفهان متولد شد. معروف ترین اثری وی مجموعه ی بزرگی از احادیث است که تحت عنوان بحارالانوار شناخته می شود. او در سال 1110 هجری قمری دیده از جهان فرو بست و در کنار پدرش محمدتقى مجلسى در این مکان به خاک سپرده شد.

مقبره مجلسى از مهمترین آرامگاه های شهر اصفهان به شمار می رود که شالوده ی آن مربوط به سال 1092 هجری قمری می باشد و در سال های گذشته مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است.

آدرس: مسجد جامع اصفهان

16- آرامگاه صاحب بن عباد

اسماعیل بن عباد ادیبى مشهور و نویسنده ای پرتلاش بود که سِمَت وزارت را برای آل بویه نیز بر عهده داشت و با عنوان صاحب بن عباد خوانده می شد. او وزیری لایق و شیعی مذهب و از مدافعان سرسخت ولایت اهل‏ البیت علیهم ‏السلام بود و مذهب تشیع را در اصفهان بنیان نهاد. صاحب بن عباد در طول زندگی خود، بالغ بر یکصد و چهل هزار  و به روایتی دویست و شصت هزار کتاب را تالیف نمود و در سال 385 هجری قمری از دنیا رفت. آرامگاه وی یکی از زیارتگاه های شیعیان و دوستداران اهل بیت در اصفهان به شمار می رود.

بنای آرامگاه دارای گنبدی به ارتفاع 6 متر است و دارای گنبدخانه، رواق و حیاط می باشد. سقف فضای داخلی به صورت طاق گنبدی و فضای داخل آن شبیه چهار ایوانی است. دیوارهای بنا نیز از کاشی ساده مینایی رنگ بدون نقش و نگار پوشیده شده اند.

آدرس: محله طوقچی

17- آرامگاه میرفندرسکی

مولانا ابوالقاسم بن ابوطالب میرحسینی فِندِرسکی که به اختصار میرفندرسکی خوانده می شود حکیم و دانشمند دوره صفوی است که در 970 هجری قمری به دنیا آمد و در سال 1050 هجری قمری چشم از جهان فرو بست.

جسد وی در تکیه میر فندرسکی یا تکیه ی بختیاری‌ها به خاک سپرده شد. علاوه بر او برخی از بزرگانِ ایلِ بختیاری همچون سردار اسعد، نجفقلی صمصام السلطنه و بی‌بی مریم بختیاری نیز در این مکان دفن شده اند.

درخت خشکیده و کهن سال واقع در محوطه، تزیینات زیبا و چشم نواز  اتاق های آرامگاه و همین طور چاه ابی که در محدوده ارامگاه خوانین بختیاری وجود دارد، حال و هوای خاصی را به این مکان بخشیده اند. بنای تکیه مربوط به دوره ی صفوی می باشد و در تاریخ 16 تیر 1364 با شماره ی ثبت 1676 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: قبرستان قدیمی و تاریخی محله تخت فولاد

18- آرامگاه واله

محمدکاظم واله اصفهانی از خوشنویسان شیوه‌های تعلیق، نستعلیق و ناخنی است و از شاعران و خوشنویسان اواخر زند و اوایل قاجار محسوب می شود. وی در سال 1152 هجری قمری چشم به جهان گشود و در سال 1229 در گذشت. نقل است که وی پیش از مرگش سنگ قبری را با خط خوش نستعلیق برای خودش نوشت تا بر روی مزارش قرار گیرد.  آرامگاه این شاعر در همان سال مرگش بنا گردید و در سال های مختلف مورد مرمت قرا گرفت و کاشی کاری شد. درختان سرسبز آرامگاه جلوه ی خاصی به آن بخشیده و زیبایی فضا را دو چندان کرده اند.

آدرس: محله تخت فولاد

19- آرامگاه میرزا رفیعا

میرزا رفیع الدین محمد، فقیه اصولی، حکیم و فیلسوف ایرانی است که در سال 999 هجری قمری متولد شد. وی در اواخر قرن یازدهم و در زمان صفویه استاد علامه مجلسی بوده است و به نام های میرزا رفیعا، آقا رفیعا و رفیعا نیز شهرت دارد. مقبره ی وی از آثار تاریخی اصفهان است که نام آن از تاریخ 10 خرداد 1382 با شماره ی ثبت 9092 ر فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

آدرس: جنوب محله تخت فولاد

سخن آخر

تا به حال به اصفهان سفر داشته اید؟

کدامیک از این آرامگاه ها را دیده اید؟

منتظر تجربیات و نظرات شما هستیم…