به گزارش ایسنا، جنگ‌ها روزی آغاز و با همه فراز و فرودها روزی دیگر پایان می‌گیرند. جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، نمونه‌ای متنوع از یک جنگ کلاسیک و غیر کلاسیک است که با هجوم عراق شروع و با توافق دو کشور برای آتش‌بس به پایان رسید. پرسش اصلی این است که این جنگ، چرا و چگونه پایان گرفت چه تجارب و درس‌هایی برای جمهوری اسلامی دارد؟
«قدرت دفاعی» یکی از مؤلفه‌های ایجاد بازدارندگی است و بدون آن بازدارندگی شکل نمی‌گیرد. این مؤلفه در کنار مؤلفه‌های دیگری نظیر قدرت دیپلماتیک، قدرت علمی و صنعتی؛ قدرت اقتصادی، و قدرت سیاست داخلی (وحدت و انسجام ملی) و نهایتاً نیروی انسانی می‌توانند منجر به ایجاد «توان ملی» در برابر تهدیدات شوند.
در دوران ارزشمند دفاع مقدس، این تجربه ارزشمند به دست آمد که شجاعت، ابتکار، خودکفایی، ایثار و شهادت‌طلبی، وطن‌دوستی و انسجام ملی، که به نوع بی‌سابقه‌ای در تاریخ کشور ما فراهم آمده بود، بدون بهره‌گیری از سایر عوامل بازدارنده نظیر اقتصاد و دیپلماسی به‌سختی می‌توانند منجر به پیروزی قابل‌ملاحظه و شفافی بشوند.
در جنگ هشت‌ساله تحمیل‌شده بر ایران، رژیم عراق تمام امکانات کشور خود را برای جنگ با ایران بسیج کرد. چیزی که حتی در مواردی به‌عنوان نمونه قابل پیروی، مورداشاره فرماندهان نظامی ما قرار می‌گرفت. اما عراق به‌موازات بسیج امکانات داخلی در جنگ، با دیپلماسی فعال توانست کمبودهای اقتصادی و تسلیحاتی و سایر نیازهای خود را از طریق جذب کمک‌های خارجی مرتفع سازد.
تلاش‌های دیپلماتیک عراق در طول سالهای جنگ تحمیلی، نباید از دید تحلیلگران مسائل دفاعی پنهان بماند. اشاره کردیم که این کشور توانست تا جمعی از کشورهای ثروتمند عربی را با نمایش تهدید ایران با خود همراه کند. و کمک و همراهی برخی کشورهای غربی را نیز جلب کند. در حقیقت، مقاومت عراق در برابر توان دفاعی ما، محصول تلاش‌های دیپلماتیک آن کشور درزمینه جذب کمک‌های خارجی بود. عراق موفق شده بود تا جنگ خود با ایران را تبدیل به جنگ چند کشور دیگر علیه ایران (در محدوده جغرافیایی مرز عراق) کند و این موفقیتی بزرگ برای رژیم بعثی حاکم بر عراق بود.
بی‌توجهی به این موضوع، و تأکید یک‌جانبه بر قدرت نظامی یا توان دیپلماتیک، منجر به از دست رفتن سایر عوامل تشکیل‌دهنده «توان ملی» خواهد شد. تجربه دفاع مقدس به ما می‌گوید: «خودکفایی علمی هرچند در تمام ابعاد غیرممکن است اما حصول به توانمندی‌های علمی در رشته‌های خاص می‌تواند به افزایش توان ملی در شرایط حساس کمک کند.»
تجربه دفاع مقدس به ما می‌گوید: «قدرت اقتصادی کشور باید به حدی برسد که بتواند در شرایط سخت تحریم‌ها دوام آورده و از آنها عبور کند یا آنها را بشکند.»
تجربه دفاع مقدس به ما می‌گوید: «تنش‌زدایی و کاهش تصورات واهی از تهدید ایران نسبت به همسایگان و.. باید موردعنایت کشور باشد.»
تجربه دفاع مقدس می‌گوید: «حفظ آمادگی رزمی، مانور و آموزش و تولید و تهیه تسلیحات به کمیت و کیفیت بالا موجب سلب اراده دشمنان احتمالی خواهد شد.»
تجربه دفاع مقدس می‌گوید: «اعتماد متقابل مردم و مسئولین و وحدت و انسجام ملی و امنیت داخلی نقش مهمی در بازدارندگی تهدیدات خارجی دارند.»
تجربه دفاع مقدس می‌گوید: «بخشی نگری و نفی تلاش‌های سایر بخش‌ها و بی‌توجهی به تمام عوامل قدرت ساز، موجب افزایش تهدید و بروز خطر جنگ خواهد شد.»
ما نباید این تجربیات گران‌بها را در مسیر تاریخی آینده خود نادیده بگیریم و با هم‌افزایی ملی در بخش‌های مختلف، هر سطح از بازدارندگی را که ممکن است، برای کشور و مردم خود فراهم آوریم.
منابع:
«پایان جنگ تحمیلی و درس‌های آن»، مهدی میرزاده کوهشاهی و محمود یزدان‌فام.
«رابطه قدرت دفاعی و بازدارندگی»، نادر نوروز شاد،1396.
