یکی از جاذبه های کشورمان ایران در تنوع قومی و فرهنگی آن نهفته است. با سفر به هر خطه از این سرزمین کهن با مردمی از اقوام مختلف برخورد می کنیم که در عین وجود تفاوت های بسیار در صلح و آرامش و در کنار هم زندگی می کنند و زیبایی خاصی را ایجاد کرده اند؛ همچون رنگ های رنگین کمان که در عین تفاوت زیباترین صحنه را در طبیعت به نمایش می گذارند.
مجموعه ای از عوامل فرهنگی، سیاسی، طبیعی و تاریخی دست در دست یکدیگر داده اند تا رفتار و روحیات مردم در جای جای ایران با یکدیگر متفاوت باشد. مردمانی که با برخورداری از ارزش و احترام یکسان و بدون تعرض یا تحقیر با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و جامعه ای مسالمت آمیز به نام ایران را تشکیل می دهند.
چندی پیش بررسی ویژگی های رفتاری ایرانیان را آغاز کردیم و در ابتدای این مسیر از ویژگی های کلی رفتار ایرانیان برایتان سخن گفتیم:
عوامل تاثیرگذار بر الگوهای رفتاری ایرانیان
10 ویژگی رفتاری ایرانیان
در ادامه به اقصی نقاط ایران رفتیم و در مطالب زیر ویژگی های رفتاری مردمانی از اقوام و شهر های مختلف را مورد بررسی قرار دادیم:
ویژگی های رفتاری خاص قوم غیور لر
ویژگی های رفتاری خاص قوم بزرگ کرد
ویژگی های رفتاری خاص آذری های غیور ایران
ویژگی های رفتاری مردمان مرکز ایران
ویژگی های رفتاری مردم جنوب ایران ؛ ساکنان دیار آب و آفتاب
این بار راهی خطه ی سبز سرزمینمان می شویم؛ دیاری که همه ی ما خاطراتی خوش از سفر به آن داریم.
به نواحی شمالی ایران سفر می کنیم و و مردمان این دیار را از نظر می گذرانیم. از گیلان به سوی مازندران می رویم و از گلستان گذر می کنیم و همنشین با مردمانی شاد و سرزنده می شویم…
کارناوال را برای آشنایی با ویژگی های رفتاری مردمان شمال ایران همراهی کنید.
نکته مهم : مطالب مربوط به ویژگی های رفتاری از منابع معتبری که مربوط به پژوهش های علمی پژوهشگرانی همچون دکتر کیومرث فلاحی و . . . می باشند، گردآوری شده اند و هریک از این نظرها و عقیده ها موافقان و مخالفانی دارد. کارناوال سعی کرده نظرهایی، با دیدهای متفاوتی را به شما ارائه دهد و هیچ گونه جهت گیری و موافقت و یا مخالفتی با این عقاید ندارد.
1- گیلان
برای آشنایی با روحیات ساکنان گیلان، بهتر است با سکونتگاه آنها بیشتر آشنا شویم و بعد رفتار مردمان آن را مورد بررسی قرار دهیم.
1-1- آشنایی با استان گیلان
گیلان به معنای محل سکونت گیل ها، نام استانی در شمال ایران می باشد که با طبیعت بکر و پوشیده از جنگل و آب و هوای معتدل و مرطوبش شناخته می شود.
گیلان، از شمال با دریای کاسپین و کشور آذربایجان واز غرب با استان اردبیل همسایه است و از جنوب به استان زنجان و قزوین و از شرق به استان مازندران محدود می‌شود. این استان از نظر طبیعی به مناطق سرسبز شمال غربی رشته‌کوه البرز و بخش غربی سواحل جنوبی دریای کاسپین تقسیم می گردد که هر یک ویژگی های طبیعی و فرهنگی خاص خود را دارند.
مرکز این استان، شهر رشت است و از دیگر شهرهای مهم آن می‌توان به ترتیب به شهرهای بندر انزلی، مهمترین بندر ایرانی در حاشیه دریای کاسپین، لاهیجان، تالش، لنگرود، رودسر، بندر آستارا، فومن و… اشاره نمود.
1-2 روحیات ساکنان گیلان
چندگونگی اقلیمی گیلان شیوه ی زندگی و معیشتی گوناگونی را برای ساکنان بخش های مختلف آن به وجود آورده اما نتوانسته پیوندهای فرهنگی آنان را بر هم بزند و روحیاتی متفاوت از یکدیگر برایشان بسازد. روحیات مردم در شهر و روستا یکسان است و به جهت پیروی از سنت ها تفاوتی میان آنها احساس نمی شود. این روح بلند و تفکر اجتماعی، زندگی شیرین و لذت بخشی را برای ساکنان این خطه از کشورمان رقم زده و ویژگی های بارزی را در رفتارهای آنان به وجود آورده است:
* تعاون و همکاری
تعاون و همکاری در کلیه جنبه های زندگی مردم گیلان نمود دارد و آثار آن را می توان در رنگ و بوی نواهای گروهی به هنگام کاشت، برداشت و فروش برنج و شیوه ی پخت و انبار کردن آن دید. مردان و زنان گیلانی در همه ی ماه های سال دوش به دوش یکدیگر برای گذران زندگی تلاش می کنند و دست در دست یکدیگر تصویری تماشایی از اتحاد و همکاری را به نمایش می گذارند. این ویژگی و خصلت باعث شده تا زنان نیز در استفاده از ابزارهای سخت و خشن همچون تبر نیز پا به پای مردانشان حرکت کنند و در عین حال به کارهای ظریف خانه داری نیز برسند.
* سرزندگی و شادابی
وضعیت جغرافیایی گیلان، پوشش انبوه گیاهی، رطوبت، دسترسی به دریا و عوامل بیشمار اقلیمی، مردم این استان را انسان هایی سرزنده، شاداب و با روحیه ای متفاوت از دیگر نقاط ایران بار آورده است. آنها روحیه ای استوار دارند. حاجی سیاح که در دوره ناصرالدین شاه به گیلان سفر داشته است در باره ی این خطه می گوید:
از آنجا که در گیلان اغلب بارندگی است و به واسطه رطوبت هوا، مزاج اغلب ساکنان،رطوبتی و مایل به کسالت و بسیار خوش باورو… هستند و به خرافات زیاد مایلند.
برای آشنایی بیشتر با حاجی سیاح، مطلب زیر را بخوانید :
حاج سیاح ؛ جهانگرد ایرانی در دوران قاجار
گیلانیان خودشان را درگیر مسائل جانبی پیرامون خود نمی کنند و به عبارتی سرشان به کار خودشان است. آنها به هنگام جشن ها و عروسی ها، روزهای پیاپی را پایکوبی می کنند و به ساده ترین شکل میهمانی های خود را برگزار می نمایند. همین مساله باعث شده تا در انظار عموم مردم، لبخند از چهره شان پاک نشود و همیشه به عنوان انسان هایی شاد شناخته شوند.
گیلانی ها برای شادزیستی و راحتی و خوشگذرانی اهمیت بسیاری قائلند. از رنگ های شاد در لباس هایشان استفاده می کنند و هر لحظه ای را برای شاد بودن و لذت بردن مغتنم می شمارند.
* صلح و آشتی و مهمان نوازی
این سرزمین از گذشته تا کنون میزبان اقوامی از سراسر دنیا بوده و مهاجرت های فراوانی به آن صورت گرفته است. از کوچ مزدکیان و علویان گرفته تا آمدن لهستانی ها و روس ها در جنگ های جهانی، همه و همه باعث شده اند تا گیلان مردمان زیادی را میزبانی کند. آنها به دلیل حس امنیتی که در میهمانان خود ایجاد می کردند مهمان پذیران خوبی به شمار می آمدند و زبان زد خاص و عام بودند.
آنها با دوستان خود به خوبی رفتار می کنند اما در برابر دشمن به سختی می ایستند. مثال بارز این ویژگی را می توان در برخورد گیلانی ها با اعراب و بیش از یک قرن مقاومت در برابر ورود آنها به سرزمینشان جستجو کرد.
تعصبات قومی و قبیله ای هرگز در میان گیلانیان به صورتی که در بسیاری از نقاط ایران دیده می شود، وجود نداشته است. بسیاری از گیلانیان مسلمان، سال های سال در کنار ارمنیان مسیحی زدگی می کردند به گونه ای که حتی از یک چاه آب می نوشیدند.
تعصبات به ویژه در ازدواج جایگاهی ندارند و اقوام مختلف این استان به راحتی با یکدیگر وصلت می کنند.
* احساس امنیت و اطمینان به آینده
بر عکس آنچه که در مناطق کویری ایران در ساخت کوچه های تنگ و دیوارهای بلند ساختمان ها مشاهده می شود، هنوز هم در گیلان خانه ها با دیوارهای کوتاه به چشم می خورند. دلیل این امر این است که مناطق کویری همواره در معرض هجوم بیگانگان بوده اند و به امنیت توجه زیادی داشتند.
در سرزمین های حاصلخیز به دلیل وجود حس امنیت رفتارهای مردم زمینی تر و ساده تر می باشد و با اغماض و چشم پوشی بیشتری همراه است.
مردم گیلان مال اندوز نیستند. آنها هرگز این احساس را که ممکن است فردا قحطی شود و چیزی برای خوردن نداشته باشند را تجربه نکرده اند. به همین دلیل بسیار کمتر از دیگران به جمع آوری طلا و سرمایه های ماندنی علاقه نشان می دهند. این ویژگی دقیقا بر عکس مردمان ساکن مرکز ایران است که دائما در بیم خشکسالی بوده اند و مدام به پشتوانه برای فردایشان فکر کرده اند.
* خوش خوراکی
اهمیت غذا در میان گیلانی ها بسیار است. آنها غذاهایی خوشمزه طبخ می کنند که معمولا یک یا چند جزء گرانقیمت در آنها مشاهده می شود. چاشنی های غذاهای مختلف با هم متفاوت هستند و نقش مهمی را در طعم غذا ایفا می کنند.
مواد اولیه ی غذاها معمولا از مواد بومی تهیه می شود و تازگی و سلامت غذا را تضمین می نمایند.
2- مازندران
با گشتی در استان مازندران با شما از ویژگی های کلی آن سخن می گوییم و سپس همنشین مردمان این دیار می شویم:
2-1- آشنایی با استان مازندران
مازندران، استانی در شمال ایران و در کرانه‌های جنوبی دریای خزر یا دریای کاسپین است که در همسایگی استان‌های گلستان، سمنان، تهران، البرز، قزوین و گیلان قرار دارد.
مرکز استان، و بزرگترین شهرستان آن ساری و شهرهای مهم دیگر آن، رامسر، نوشهر، چالوس، نمک آبرود، تنکابن و … نام برد.
جغرافیای گوناگون این استان شامل جلگه‌ها، علفزارها، بیشه‌ها و جنگل‌های هیرکانی با صدها گونه گیاهی منحصر به فرد در جهان و آب و هواهای گوناگون از سواحل شنی با تا کوهستان‌های ناهموار و پوشیده از برف، ویژگی خاصی را در طبیعت ایران نشان می دهد و علاقمندان بسیاری را به شوی خود می کشاند.
2-2- روحیات ساکنان مازندران
عدم وجود در هم آمیختگی در میان ساکنان بخش های مختلف مازندران باعث شده تا آیین ها، رسوم و باورهای مذهبی متفاوتی در آن به وجود بیاید اما برخی ویژگی های رفتاری هنوز هم در میان آنها شاخص و ثابت است:
* سخت کوشی زنان
اولین چیزی که در میان مردمان این سرزمین توجه هر تازه واردی را به خود جلب می کند تلاش زنان مازندرانی است که دوشادوش مردانشان به کشت برنج و محصولات مختلف و ساماندهی امور زندگی مشغول هستند و در کنار همه ی این کارها ذره ای از وظایف همسری و مادریشان کم نمی شود.
* همکاری و تعاون
روابط اجتماعی تنگاتنگی در میان ساکنان مازندران وجود دارد و همکاری صمیمانه ای در میان آنها دیده می شود. این ویژگی به حدی در میان روحیات مردم ریشه دوانده که حس و تعاون و همکاری، همیاری و مشارکت در هر امری آمیخته با ذات مازندرانی ها باشد.
* علاقه به نور آفتاب
مازندرانی ها به روشنایی و نور آفتاب علاقه ی خاصی دارند و اهمیت زیادی برای آن قائلند. این اهمیت به حدی است که آنها به روشنایی و نور سوگند می خورند. ریشه ی این اعتقاد را می تواند در ابری بودن زیاد آسمان منطقه زندگیشان جستجو کرد و یا اهمیت نقش آفتاب در کشت و زرع و زندگی روزمره ی آنها را مورد بررسی قرار داد.
* سایر ویژگی های رفتاری
ساکنان مازندران بسیار مهمان نوازند و اصول میزبانی را به خوبی به جای می آورند. آنها در دوستی ثابت قدم هستند و در برابر گرفتاری ها و مشکلات صبر پیشه می کنند.
رقص و موسیقی جایگاه خاصی را در میان مازندرانی ها دارد و پایکوبی و شادی به وفور در روزهای مختلف سال دیده می شود.
3- گلستان
قدم به گلستان می گذاریم و پس از گشت و گذار در آن نگاهی دقیق تر به مردمان آن خواهیم داشت:
3-1- آشنایی با استان گلستان
استان گلستان از استان های شمالی ایران می باشد که قدمت آن به هفت هزار سال پیش باز می گردد. مرکز این استان شهر گرگان است و گنبدکاووس، بندر ترکمن، ،رامیان، بندرگز، علی‌آباد کتول و مینودشت از دیگر شهرهای مهم آن می باشند.
کوه، جنگل و چمنزار، جلگه و دشت، بیابان و شوره‌زار، دریا و خلیج، رودخانه و تالاب و زمین کشاورزی اقلیم های مختلف این استان را تشکیل می دهند. گلستان نسبت به سایر استان های شمالی از آب و هوایی معتدل تر برخوردار است و مناطق بکرتری را در خود جای داده است.
3-2- مردم گلستان
اقوام متعددی در این استان زندگی می‌کنند که شاخص ترین آنهاترکن ها می باشند. از میان دیگر اقوام ساکن در گلستان، می توان به فارسی زبانان سیستانی و فارسی زبانان بومی، بلوچ‌ها، ترک‌ها (آذربایجانی و قزلباش)، مازندرانی‌ها و قزاق‌ها اشاره نمود. به دلیل همین تنوع، نمی توان ویژگی های رفتاری ثابتی را برای آنان در نظر گرفت و در آینده در مطالبی جداگانه به آنها می پردازیم.
سخن آخر
استان های شمالی ایران از جمله مقاصد پرطرفدار گردشگری هستند؛ آیا تا به حال به آنها سفر داشته اید؟
در گشت و گذارهایتان و در برخورد با ساکنان آنها این ویژگی های رفتاری را دیده اید؟
برایمان از تجربیات خود بگویید.
منتظر نظرات و پیشنهادات شما همراهان همیشگی هستیم…
