مستوری و نقد افرادی که از حضور در جبهه استفاده ابزاری می‌کنند

به گزارش ایسنا، در این نشست که در موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس برگزار شد، صادق کرمیار نویسنده  کتاب مستوری در سخنانی توضیح داد: رمان مستوری در سال 78 نوشته شد اما بخش مربوط به دفاع مقدس که به شهید مهدی زین‌الدین اختصاص داشت در سال‌های بعد نوشته شد. من به عنوان  روزنامه‌نگار، اطلاعاتی از جنگ داشتم همچنین با توجه به شغلم که خبرنگاری بود بیشتر با بچه‌های تخریبچی لشکر علی‌بن‌ابی‌طالب ارتباط داشتم. بنابراین قسمت دیگری از اطلاعاتم به واسطه همرزمان شهید زین‌الدین تکمیل شد.

وی ادامه داد: همچنین با خانواده شهید  مهدی زین‌الدین ارتباطاتی برقرار کردم و ساعاتی به گفت‌وگو با آنها پرداختم. قسمت اقتصادی و نوع مدیریت اقتصادی که در کتاب آمده نیز از مسائلی بود که موجب شد در نگارش کتاب وقفه ایجاد کند تا این که سال 94 مجدد کتاب را به دست گرفتم و در سال 95 آن را بازنویسی کردم.تلاش من این بود که با ملاحظاتی بنویسم که وارد ریز مسائل اقتصادی و بحران‌های کنونی که به حوزه ژورنالیتسی اختصاص دارد نشوم. سال گذشته انتشارات جمکران پیشنهاد کرد که اگر کتابی دارید آن را چاپ کنم. با توجه به شناختی که  از آن مجموعه و مدیریتش داشتم کتاب مستوری را به آنها سپردم.

کرمیار ادامه داد:در این کتاب تعلیق‌های متعددی به کار رفته است اما لزوما آن کسی که تعلیق زیادی به کار می‌برد به معنی توانا بودن در نوشتن نیست. من اعتقاد دارم رخدادها، کنش‌ها، واکنش‌ها خودشان باید تفسیرگر باشند و ورود نویسنده به شخصیت‌ها زائد است و اثر را تبدیل به کتابی آموزشی می‌کند. کتاب به تعداد خوانندگانش تکثیر می‌شود و نویسنده نمی‌تواند کمکی در خوانش و فهم آنها داشته باشد. معنی مستوری یعنی پوشیده و در صفحات نخست کتاب نیز در قالب بیتی به این موضوع پرداخته‌ام.

به گزارش ایسنا، در ادامه این نشست محمدرضا گودرزی در رابطه با رمان مستوری خاطرنشان کرد: این رمان رئالیستی است اما باید بدانیم وقتی واقعیت تبدیل به داستان می‌شود نباید انتظار آن را داشته باشیم صد درصد آن از واقعیت پیروی کند چرا که آن وقت ما با زندگینامه روبه رو خواهیم بود. کسانی که روزنامه‌نگار بودند و بعدها وارد داستان نویسی شدند عموما در پرداخت داستانی به مسائل ریز موفق هستند.

وی یادآور شد: رمان مستوری علاوه بر ارزش ادبی ارزش مطالعات فرهنگی هم دارد چرا که در آن نشانه‌های فرهنگی مشهود است. از نظر تقسیم موضوعی می‌توانم بگویم اثر آقای صادق کرمیار رمانی سیاسی اجتماعی با پس زمینه دفاع مقدس و تبعات آن است. کتاب از 14 فصل تشکیل شده است و راوی مرکزی آن اول شخص غیرهم جنس به نام سپیده است. ما در رمان‌نویسی معمولا از این سبک پرهیز می‌کنیم چرا که معتقدیم ممکن است نتواند روای غیر هم‌جنس حس‌ها را به خوبی منتقل کند اما آقای کرمیار به خوبی از نگاه سپیده توانسته است این  کار را انجام بدهد.

این منتقد افزود: راوی گاهی مشاهدات مستقیم خود را می‌نویسد و گاهی نیز در کتاب مستوری در مقام دانای کل قرار می‌گیرد و مطالبی که از دیگران شنیده است منتقل می‌کند. زیرکی و توجه راوی در این است که پیازداغ داستان را زیاد کرده است یا به تعبیری دیگر ذهنیات خودش را به خوبی آب و تاب داده است. این موضوع یک تجربه است که ما آن را بازیگوشی غیرمنفی ادبی می‌دانیم. آغاز هر رمان معمولا با توصیف مکان یا شخصیت آغاز می‌شود اما شروع آقای کرمیار از عشق، انتظار، تولد و مرگ و توجه به مسائل روانشناسی آغاز شده است و به روابط بین شخصیت‌ها پرداخته است.

گودرزی با تاکید بر این که این رمان ارزش تصویری و فیلمی دارد،یادآور شد: تعلیق‌های متعدد و متغیر در رمان مستوری در محورهای موازی با رمان ایجاد شده‌اند. به عنوان مثال هم از شهید زین‌الدین سخن به میان آمده و هم از جبهه رفته‌های پس از جنگ و این که  اکنون چه عقایدی دارند. نثر روان سلیس و عالی از دیگر ویژگی‌های این کتاب است. رمان مستوری ضرب آهنگی در زمان است که نسبتا تند می‌شود و می‌توان این ضرب‌آهنگ را در جملات و کل پلات مشاهده کرد. معنی تعلیق یعنی ایجاد کنجکاوی و جذابیت. در این رمان شاهد هستیم که آقای کرمیار از «فلش فوروارد» استفاده کرده است این در حالی است که عمدتا نویسندگان از «فلش بک» استفاده می‌کنند.

وی گفت: آقای کرمیار ذهن داستان‌گو دارد و ترکیب نوشتاری او آگاهانه و ناآگاهانه است و به خوبی می‌تواند از ابزارهای تعلیق که یکی از آنها تاخیر نام دارد در بیان روایت‌های خود استفاده کند. یکی از نکات مثبت رمان مستوری نقد جسورانه افرادی است که به جبهه رفته‌اند و پس از آن به این واسطه از آن به عنوان یک ابزار استفاده می‌کنند است. همچین تلفیق زندگی شهید زین‌الدین با داستان تحسین برانگیز است چرا که ماجرای واحد را خلق کرده است. این کتاب فاقد خلاء یا حفره است و آقای کرمیار در رمان مستوری به خوبی از تکنیک «چیکده» استفاده کرده است. جسارت او در طرح موضوعات اجتماعی امروزی مانند جهانی شدن تولید داخلی و روابط که منجر به موفقیت می‌شود پیدا است. پایان‌بندی رمان مستوری هم گیرا و خالی از ابهام است و در پایان مخاطب می‌فهمد چه چیزی را دریافت کرده است.