به گزارش ایسنا بر اساس خبر رسیده، نشست نقد و بررسی کتاب «در کشاکش دین و دولت» اثر محمدعلی موحد با حضور نویسنده این کتاب در اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
محمدعلی موحد با اشاره به به‌کارگیری اسناد معتبر در تالیف این کتاب گفت: هنگامی که مورخ کار جدی انجام می‌دهد باید بتواند گفته‌ها و شنیده‌ها را دور بریزد و از اسناد معتبر بهره گیرد.
او در ادامه با بیان این‌که اسناد و روایات به‌کاررفته در این کتاب از معتبرترین اسناد است، بیان کرد: در اسناد با روایت‌های مختلفی مواجه می‌شویم ولی نمی‌توان همه روایات را کنار گذاشت، در نتیجه از فحوای همه روایات مختلف، یک روایت را به کار می‌گیریم.
این مورخ و پژوهشگر تاریخ با اشاره به هدف اصلی خود از نگارش این کتاب، گفت: مسأله من شیعه و سنی نبود، من پروژه‌ای را درنظر داشتم تا به بررسی این سخن بزرگان که دین ما عین سیاست ما است بپردازم. اگر کسی از بزرگان می‌گوید دین ما عین سیاست ما است منظور اسیر شدن معنویت به دست قدرت نیست بلکه بهره‌گیری معنویت از قدرت است تا بتوان قدرت را مهار کرد و هدف ما بررسی این موضوع در عمل بود.
موحد در ادامه با تشریح موضوع جلد اول این کتاب گفت: این کتاب قرار بود دو جلد دیگر داشته باشد و در جلد دوم به چگونگی حکومت‌داری خلفا و سلاطین پرداخته شود و در جلد سوم تشیع و دولت و چگونگی نگاه شیعه به دولت مورد بررسی قرار گیرد که به چاپ نرسید.
او با اشاره به مقدمه این کتاب گفت: نسل جوان باید به تحقیق و پیگیری این مطالب بپردازد و ما مسئول هستیم تا همه روایات را بررسی کنیم و آن‌چه را اهمیت دارد مورد نظر قرار دهیم.
همچنین حاتم قادری، پژوهشگر و استاد دانشگاه با اشاره به نگاه نویسنده در تالیف این کتاب گفت: نویسنده در این کتاب به این موضوع تمایل دارد که لزوماً دین پایه‌گذار یک نظام سیاسی دینی نیست و همچنین نوع نگاه نویسنده به شخصیت‌های صدر اسلام و نکاتی در خصوص فتح ایران قابل تأمل است. عنوان کتاب این مسأله را به خواننده منتقل می‌کند که دین و دولت در کشاکش یکدیگر و در راستای هم نیستند و در این کتاب دو نهاد دین و دولت مطرح است و نویسنده قصد تفهیم این مسأله را ندارد که آیا دینداران توانسته‌اند دولتمرد باشند و یا برعکس دولتمردان توانسته‌اند دیندار باشند یا خیر.
او اظهار کرد: اگر یک نظام سیاسی بخواهد برخاسته از دین باشد باید چرخش قدرت در این نظام مشخص باشد و چرخش قدرت در اسلام ازجمله پرمجادله‌ترین وضعیت‌هایی بوده که تبعات گسترده‌ای را به همراه داشته است. باید گردش قدرت روشن و واضح باشد و جایی برای مجادله باقی نگذارد تا عده‌ای خاص بخواهند رازی را آشکار کنند.
قادری ادامه داد: تاکید نویسنده بر این است که نظام سیاسی از دین برنمی‌خیزد و همه اندیشه دینی کتاب براساس نواندیشی دینی است و با فضای سنتی شیعیان فاصله دارد.
او با بیان این‌که مبنای پژوهش‌های این کتاب گزارش‌های تاریخی و براساس منابع و متونی است که امروزه جاری است گفت: مباحث انتقادی درباره پدیداری اسلام در مراحل ابتدایی خود است و به نقدهای جدی نیاز دارد. البته این نقد به معنای رد این مطالب نیست.
سپس داریوش رحمانیان، نویسنده و استاد دانشگاه با این‌که این کتاب یادداشت‌های 40 سال پیش محمدعلی موحد است که اکنون منتشر شده است، اظهار کرد: این کتاب دغدغه نویسنده در 40 سال گذشته است که در انتهای کتاب از پدیده‌ای به نام «خارجی‌گری نو» سخن گفته شده است و مسأله نویسنده، امروز جهان اسلام و سرنوشتی که مسلمانان به آن دچار شده‌اند و راه رهایی از این سرنوشت است.
او خاطرنشان کرد: محور کلیدی این کتاب مسأله فتوح، جنگ و جهاد و تأثیرات آن بر سرشت و سرنوشت دولت و حکومت در اسلام است و در این کتاب جهت‌دهی‌های خوبی وجود دارد که ناشی از تیزبینی نویسنده است ولی جای تبیین و تفسیر مسائل خالی است و بیشتر از منابع گذشته استفاده شده است.
رحمانیان افزود: اگر قرار است مسلمانان از بن‌بست بیرون آیند نیاز دارند که با تاریخ گذشته به گونه‌ای منعطف و باز مواجه شوند و روایت تاریخ را بگشایند تا خارجی‌گری نو چیره نشود.
نشست نقد و بررسی کتاب «در کشاکش دین و دولت» با حضور غلامرضا ظریفیان، رییس اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و غلامرضا امیرخانی، مشاور ریاست سازمان و رییس کارگروه اسلام‌شناسی و ایرانشناسی اندیشگاه همراه بود.
