پیش از این سفر رسانه‌ها میانجیگری عراق میان ایران و عربستان را یکی از دلایل اصلی سفر الکاظمی به دو کشور همسایه عراق ارزیابی کردند. اگرچه محمدجواد ظریف در بدو ورود به بغداد گفت سفرش ارتباطی با سفر نخست‌وزیر عراق به عربستان ندارد. ظریف همچنین در این سفر ابراز امیدواری کرد که روابط تجاری دو کشور به سطح 20 میلیارد دلاری برسد. همچنین پیگیری ترور سردار سلیمانی و بررسی طرح صلح هرمز نیز از دیگر محورهای سفر ظریف به بغداد است. وزیر امور خارجه ایران آخرین بار، چهارم خرداد 98 در راس هیات بلندپایه سیاسی برای انجام سفر رسمی دو روزه به بغداد سفر کرده بود.
در همین خصوص، «محمد جواد ظریف» که با هدف تعمیق روابط و پیگیری توافقات سفر اسفندماه 97 رئیس‌جمهوری ایران به بغداد سفر کرده است با مقامات عراقی دیدار و گفت‌وگو کرد. روابط دو جانبه در حوزه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی، مسائل منطقه و تحولات بین‌المللی از جمله محور دیدارهای ظریف در بغداد و اربیل است. ظریف در بدو ورود به فرودگاه بغداد گفت: بسیار خوشحال است بعد از تشکیل دولت جدید اولین سفر خود را به بغداد انجام داده به ویژه اینکه این سفر با سفر روز سه‌شنبه نخست وزیر عراق به تهران همزمان شده و فرصت مناسبی برای هماهنگی سفر «مصطفی الکاظمی» به ایران فراهم کرده است. محمدجواد ظریف در این سفر با «برهم صالح» رئیس‌جمهوری، «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر، «فواد حسین» وزیر خارجه، «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان، «هادی العامری» رئیس گروه الفتح، «نیچروان بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق و دیگر مقام‌ها و شخصیت‌های سیاسی عراق دیدار و گفت‌وگو کرد.
ارتباط سفر ظریف با سفر الکاظمی به عربستان
وزیر امورخارجه ایران همچنین گفت سفرش به بغداد ارتباطی با سفر نخست وزیر عراق به عربستان ندارد. محمدجواد ظریف که روز یکشنبه 29 تیرماه به بغداد سفر کرده است، به «ایرنا» گفته است برنامه‌ریزی سفر او به عراق، قبل از برنامه‌ریزی برای سفر مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق به ریاض صورت گرفته است. الکاظمی پس از دیدار با ظریف، روز دوشنبه 30 تیرماه به ریاض پایتخت عربستان می‌رود تا با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان دیدار کند. نخست‌وزیر عراق پس از سفر به عربستان، طبق برنامه اعلام شده روز سه‌شنبه راهی تهران می‌شود تا با مقامات ایران دیدار کند. این سفرهای زنجیره‌ای گمانه‌زنی‌ها درباره میانجیگری عراق بین ایران و عربستان را تقویت کرده است.
ارتباطی ندارد
همزمان یک نماینده پارلمان عراق از ائتلاف الفتح تاکید کرد که سفر وزیر خارجه ایران به بغداد ارتباطی به تحویل پیامی از جانب تهران به نخست‌وزیر عراق جهت انتقال به واشنگتن یا ریاض ندارد. به گزارش خبرگزاری فارس، «فاضل جابر» نماینده پارلمان عراق گفت که سفر محمدجواد ظریف به بغداد یک سفر عادی است و ارتباطی به هیچ‌گونه درخواست عراق برای ایفای نقش میانجی بین تهران و واشنگتن یا ریاض ندارد و هیچ پیامی از تهران در این باره وجود ندارد. جابر در مصاحبه با وبگاه «المعلومه» تصریح کرد که عراق روابط قوی با همسایه خود ایران دارد، روابطی گسترده در زمینه‌های مختلف امنیتی و اقتصادی و این طبیعی است که چنین سفری به ویژه برای دیدار با اعضای کابینه جدید صورت گیرد.
ارتباط دارد
در مقابل اما، یکی از رهبران ائتلاف فتح عراق گفت که ظریف در سفرش به بغداد می‌خواهد پیامی به کشورهای حاشیه خلیج فارس و خصوصا عربستان برساند. به گزارش «ایسنا»، غضنفر البطیخ، یکی از رهبران ائتلاف فتح عراق که ریاست آن را هادی العامری برعهده دارد در گفت‌وگو با شفق‌نیوز گفت: هدف ظریف از سفر به عراق و دیدار با مسوولان این کشور تاکید بر روابط ایران و عراق و تقویت این روابط و همچنین برطرف کردن برخی شک و شبهه‌ها مبنی بر دور شدن عراق از محور ایران بعد از رسیدن مصطفی الکاظمی به نخست وزیری است. او تاکید کرد: هدف دیگر این سفر رساندن پیام به کشورهای حاشیه خلیج (فارس) و خصوصا عربستان است، مبنی بر اینکه تهران آماده ایجاد برخی تفاهم‌ها به واسطه عراق است. سفر ظریف خالی از این مساله نیست که عراق به خوبی امکان این را دارد که این نقش را ایفا کند و به نفع عراق نیست که در یک محور علیه محور دیگری قرار بگیرد.
خطر داعش
وزیر امور خارجه ایران روز یکشنبه در کنفرانس خبری با همتای عراقی‌اش، با اشاره به خطر تروریسم برای منطقه تاکید کرد که واجب است همواره نسبت به تهدیدهای امنیتی گروه‌های تروریستی و از جمله داعش آگاهی و آمادگی کامل داشته باشیم. محمدجواد ظریف در جمع خبرنگاران با بیان اینکه روابط دو کشور بر اساس اصل احترام متقابل است تاکید کرد روابط اقتصادی دو کشور باید به نفع طرفین توسعه یابد. ظریف، عراق را یکی از اولویت‌های اقتصادی ایران دانست و گفت: امکانات اقتصادی دو کشور هم در حوزه انرژی و هم در حوزه تجاری با وجود کرونا می‌تواند برای پیشرفت دو ملت مورد استفاده قرار گیرد و ما مصمم به ادامه این روابط خوب هستیم.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد که روابط ایران و عراق با خون جوانان دو کشور در مقابله با گروه تروریستی داعش پایدار شده است و این روابط هیچ گاه و به هیچ شکلی از بین نخواهد رفت. او تاکید کرد که برای جمهوری اسلامی ایران، عراق قوی و با صلح و آرامش و عراق دارای روابط خوب و سازنده با همه همسایگان معادل قدرت، آرامش، ثبات و صلح ایران است. ظریف خاطرنشان کرد: ایران از این جهت از نقش موثر عراق در منطقه قوی و صلح‌آمیز خلیج‌فارس استقبال می‌کند. وزیر امور خارجه ایران ابراز خرسندی کرد که روابط دو کشور براساس احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور داخلی همدیگر با جدیت پیگیری می‌شود. دو کشور در کنار همدیگر در مقابله با داعش ایستاده‌اند و جوانان دو ملت با رشادت آن را شکست داده‌اند. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در عین حال هشدار داد که دو کشور کماکان باید در برابر پدیده تروریسم، هوشیار باشند.
هدف‌گذاری تجارت 20 میلیارد دلاری
ظریف همچنین در این کنفرانس خبری ابراز امیدواری کرد که روابط تجاری دو کشور به سطح 20 میلیارد دلاری که دو رئیس جمهوری ایران و عراق در سفر دکتر روحانی به بغداد (اسفند 97) پیش‌بینی کرده‌اند، برسد هر چند در شرایط حاضر فاصله چندانی با این سقف از مناسبات تجاری بین دو کشور نداریم. ظریف با بیان اینکه توافقات دیگری در سفر رئیس‌جمهوری ایران به بغداد صورت گرفت که به نفع دو ملت و همه کشورهای منطقه است و با جدیت دنبال می‌کنیم، اظهار کرد: این توافقات در بخش کشتیرانی، مرزهای آبی و دریایی، حوزه ریلی، همکاری انرژی، تبادل گردشگر و گردشگری دینی و سلامت و سایر حوزه‌ها است.
فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق هم اظهار کرد: در دیدار با وزیر امور خارجه ایران در خصوص روابط اقتصادی دو کشور صحبت کردیم و آقای ظریف تاکید کرد که عراق قوی به معنی قدرت منطقه است. او افزود: بخشی از تبادلات تجاری بین دو کشور اخیرا در نتیجه اقدامات بهداشتی مقابله با کرونا و بسته‌شدن مرزها دچار پسرفت موقت شده است، اما در این دیدار بر ادامه توسعه روابط بازرگانی بین دو کشور با وجود همه‌گیری کرونا تاکید شد. فواد حسین افزود که مساله گردشگری دینی بین دو کشور با در نظرگرفتن تدابیر بهداشتی ناشی از کرونا نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت. وزیر خارجه عراق در این کنفرانس خبری مشترک تاکید کرد که کشورش به دنبال روابط متوازن با کشورهای همسایه است. او تاکید کرد: باید منطقه و عراق را از تنش‌های بین‌المللی دور کنیم و از حاکمیت آن حمایت کنیم.
بررسی پرونده شهادت سپهبد سلیمانی
از دیگر محورهای سفر ظریف به بغداد بررسی پرونده شهادت سپهبد قاسم سلیمانی است. در همین خصوص وزیر امور خارجه ایران در بدو ورود به بغداد گفت که پرونده شهادت سپهبد شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس و همراهانشان را با برادران عراقی مورد بحث و بررسی قرار خواهد داد. به گفته ظریف، بررسی تحولات و موضوعات منطقه‌ای، مساله جنایات آمریکا در منطقه از جمله شهادت سپهبد سلیمانی و ابومهدی المهندس و همراهانشان و بحث همکاری‌های منطقه‌ای، از جمله موضوعاتی است که در این سفر با طرف عراقی بررسی می‌شود. وزیر خارجه ایران در کنفرانس خبری با فواد حسین همتای عراقی خود نیز تاکید کرد که متاسفانه اقدام تروریستی آمریکا در به شهادت رساندن سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس و همراهانشان یک خسارت بزرگ برای مقابله با تروریسم در منطقه بود و ایران و عراق به عنوان دو کشور خسارت‌دیده از این اقدام جنایت‌آمیز با همکاری هم، این موضوع را پیگیری می‌کنند. ظریف همچنین در دیدار با هادی العامری رئیس گروه الفتح و نزدیک به حشدالشعبی با اشاره به گزارش «آگنس کالامار» گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره حقوق بشر در خصوص شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس، تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران معتقد است این پرونده را می‌توان در سطح بین‌المللی دنبال کرد.
طرح صلح هرمز
ظریف همچنین تاکید کرد که عراق می‌تواند در تامین امنیت خلیج فارس نقش ایفا کند. محمدجواد ظریف روز یکشنبه در بدو ورود به بغداد در گفت‌وگو با «ایرنا» افزود: عراق با توجه به شکل‌گیری دولت جدید و آرامش موجود در این کشور، می‌تواند در امنیت و ترتیبات امنیتی منطقه خلیج فارس نقش ایفا کند. او یکی از مسائل مورد گفت‌وگو با مقامات عراقی را طرح این مساله ذکر کرد و افزود که جمهوری اسلامی ایران همواره بر همکاری منطقه‌ای تاکید داشته و پیشنهادهای مختلفی را برای پیشبرد این همکاری‌ها مطرح کرده که آخرین مورد آن طرح «صلح هرمز» یا «طرح امید» است که رئیس‌جمهوری محترم ایران مطرح کرده است.
